Προϋπολογισμός: Χρονιά έμμεσων φόρων το 2017

Η χρονιά των έμμεσων φόρων θα είναι το 2017, καθώς αναδεικνύονται σε βασικό τροφοδότη του πρωτογενούς πλεονάσματος 1,8% του ΑΕΠ, ενώ χείρα βοηθείας στη δραστική δημοσιονομική βελτίωση προβλέπεται να δώσει η ισχυρή ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας με ρυθμό 2,7%.

Το προσχέδιο προϋπολογισμού το οποίο κατατέθηκε σήμερα στη Βουλή ενσωματώνει πρόβλεψη αύξησης των εσόδων από έμμεσους φόρους κατά 1,464 δισ. ευρώ (από τα 24,804 δισ. ευρώ στα 26,268 δισ. ευρώ), παράλληλα με την αύξηση των εσόδων από άμεσους φόρους κατά 371 εκατ. ευρώ (από τα 19,985 δισ. ευρώ στα 20,356 δισ. ευρώ).

Στο μέτωπο των πρωτογενών δαπανών, επιχειρείται νέα συγκράτηση σε επίπεδα χαμηλότερα κατά 1,2 δισ. ευρώ σε σχέση με φέτος. Το συνολικό ύψος των πρωτογενών δαπανών έχει οριστεί σε 43,592 δισ. ευρώ, έναντι πρόβλεψης για 44,824 δισ. ευρώ φέτος.

Για τόκους το επόμενο έτος, το ελληνικό δημόσιο προβλέπεται ότι θα καταβάλει 5,550 δισ. ευρώ, οριακά χαμηλότερα σε σχέση με τα 5,650 δισ. ευρώ φέτος, ενώ αμετάβλητες στα επίπεδα των 2,750 δισ. ευρώ προβλέπονται οι δαπάνες του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων.

Μέτρα συνολικού ύψους 2,591 δισ. ευρώ

Οι φόροι αποτελούν το βασικό συστατικό των δημοσιονομικών παρεμβάσεων του 2017, χωρίς να σημαίνει ότι δεν θα υπάρξουν και περικοπές δαπανών. Αθροιστικά τα μέτρα της διετίας 2016-2017 αγγίζουν τα 3,978 δισ. ευρώ (εκ των οποίων 1,387 δισ. ευρώ στη διάρκεια του τρέχοντος έτους). Τα «καθαρά» μέτρα που έρχονται το 2017 αγγίζουν τα 2,591 δισ. ευρώ.

Από την ανάλυση των δημοσιονομικών παρεμβάσεων της διετίας (δείτε αναλυτικά τον σχετικό πίνακα), όπως αποτυπώνονται στο προσχέδιο, προκύπτει:

• Φόροι. Σηκώνουν το μεγαλύτερο μέρος της δημοσιονομικής προσαρμογής με προβλεπόμενη απόδοση 3,1 δισ. ευρώ στη διετία (591 εκατ. ευρώ μόνο φέτος). Τα δύσκολα είναι ακόμα μπροστά. Το επόμενο έτος, οι αλλαγές στη φορολογία εισοδήματος θα αποδώσουν 988 εκατ. ευρώ, η αύξηση του συντελεστή ΦΠΑ από το 23% στο 24% θα δώσουν 437 εκατ. ευρώ έξτρα εσόδων στο ταμείο, 736 εκατ. ευρώ προβλέπονται από την αναμόρφωση των συντελεστών και τη χρονική επέκταση της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης, στα 422 εκατ. ευρώ φτάνουν τα έξτρα έσοδα από την αύξηση των Ειδικών Φόρων Κατανάλωσης στα καύσιμα ενώ 142 εκατ. ευρώ πρόσθετων εσόδων εκτιμάται ότι θα αποδώσει η επικείμενη αύξηση των φόρων στα τσιγάρα.

Μικρότερη συνεισφορά στα δημόσια έσοδα θα έχουν μια σειρά από λοιπές φορολογικές παρεμβάσεις, όπως η επιβολή ειδικού τέλους εισαγωγών στον καφέ (62 εκατ. ευρώ), οι αλλαγές στη φορολογία εισοδήματος εταιρικών αυτοκινήτων (91 εκατ. ευρώ), οι αλλαγές στη φορολογία οχημάτων (30 εκατ. ευρώ), η αναμόρφωση στη φορολογία επενδυτικών σχημάτων (19,3 εκατ. ευρώ), το τέλος συνδρομητικής τηλεόρασης (25 εκατ. ευρώ), το τέλος συνδρομητών σταθερής τηλεφωνίας (54,2 εκατ. ευρώ), η αύξηση της συμμετοχής του δημοσίου στα μικτά κέρδη από τυχερά παιχνίδια (56,8 εκατ. ευρώ). Πρόκειται για μέτρα τα οποία έχουν ήδη ψηφιστεί και ενεργοποιούνται σταδιακά.

• Συντάξεις. Στα 600,4 εκατ. ευρώ προβλέπεται η εξοικονόμηση από το πολλαπλό μαχαίρι στις αποδοχές συντάξεων για το 2017 ενώ επιπρόσθετα 76,3 εκατ. ευρώ προβλέπονται από τις «παρεμβάσεις σε εισφορές κοινωνικής ασφάλισης και κοινωνικά επιδόματα».

• Υπουργείο Άμυνας. Στα 93,1 εκατ. ευρώ προβλέπονται οι εξοικονομήσεις από παρεμβάσεις του υπουργείου Εθνικής Άμυνας το 2017.

O ρόλος της ανάπτυξης

Στις προβλέψεις ανάκαμψης της ελληνικής οικονομίας το υπουργείο Οικονομικών υιοθετεί τις προβλέψεις του Μνημονίου για οριακή ύφεση 0,3% φέτος και δυναμική ανάπτυξη 2,7% το επόμενο έτος. Καλύτερες επιδόσεις όμως αναμένονται στο μέτωπο του πρωτογενούς πλεονάσματος το 2016, το οποίο εκτιμάται σε 0,63% του ΑΕΠ (στόχος 0,5%), ενώ για το 2017 ο πήχης μπήκε τελικά οριακά υψηλότερα από τη μνημονιακή δέσμευση (1,75%) στο 1,8% του ΑΕΠ.

Αν επιβεβαιωθούν οι εκτιμήσεις του προϋπολογισμού, το 2017, μια σειρά από κρίσιμους δείκτες για την οικονομία θα γυρίσουν σε θετικό πρόσημο.

Η ιδιωτική κατανάλωση προβλέπεται ότι θα αυξηθεί κατά 1,8% (φέτος πτώση 0,6%), η δημόσια κατανάλωση θα παραμείνει σε αρνητικό πεδίο αλλά με εμφανή συγκράτηση του ρυθμού πτώσης (-0,3% από -1,5% φέτος), ο ακαθάριστος σχηματισμός παγίου κεφαλαίου θα καταγράψει αύξηση 9,1% (από 3,3% φέτος), οι εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών θα αυξηθούν κατά 5,3% (μετά από πτώση 6,3%), ενώ το 2017 θα έχουμε και αύξηση του πληθωρισμού μετά από πολλά χρόνια αποπληθωρισμού.

Ο εναρμονισμένος δείκτης τιμών καταναλωτή προβλέπεται στο 0,6% για το 2017.

Η ανεργία, τέλος, εκτιμάται ότι θα υποχωρήσει κατά περίπου μία μονάδα (από το 23,5% του εργατικού δυναμικού φέτος στο 22,4%), παραμένοντας όμως σε εφιαλτικά υψηλά επίπεδα.

Πότε «πέφτει» χρήμα στην αγορά

«Υπό την προϋπόθεση της ομαλής χρηματοδότησης από τον ESM για την αποπληρωμή ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων καθώς και της εντατικοποίησης της προσπάθειας εξόφλησης των υποχρεώσεων από τους φορείς, εκτιμάται ότι θα βελτιωθεί ο ρυθμός αποπληρωμής τους και θα μειωθούν σημαντικά το 2017», αναφέρεται στο προσχέδιο όπου και αποτυπώνονται στοιχεία αναφορικά με την έως σήμερα πορεία ληξιπρόθεσμων οφειλών και πληρωμών.

Σύμφωνα με αυτά, έως το τέλος Αυγούστου είχαν μεταφερθεί πιστώσεις στους προϋπολογισμούς των υπουργείων και των φορέων της γενικής κυβέρνησης ύψους 1,85 δισ. ευρώ ενώ διατέθηκε και ρευστότητα 152 εκατ. ευρώ για την αποπληρωμή εκκρεμών επιστροφών.

Η συνολική χρηματοδότηση από τον ESM εντός του έτους και έως το πρώτο εξάμηνο του 2017 αναμένεται στα 6,6 δισ. ευρώ, «με κύριο στόχο τη μείωση των ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων του δημοσίου και την ενίσχυση της ρευστότητας της οικονομίας» ενώ τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία τα οποία ενσωματώνονται στο προσχέδιο δείχνουν ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις της γενικής κυβέρνησης τον Απρίλιο 5,6 δισ. ευρώ και εκκρεμείς επιστροφές φόρων 1,2 δισ. ευρώ.

Η κοινωνική πολιτική

Η ανακοίνωση του ΥΠΟΙΚ υποστηρίζει ότι πέρα από τη δημοσιονομική υπευθυνότητα και τις δεσμεύσεις που έχει αναλάβει η κυβέρνηση έναντι των πιστωτών, παραμένει η προτεραιότητα της αποκατάστασης της κοινωνικής δικαιοσύνης και της ανάκαμψης από τη μακροχρόνια ύφεση. Για τον λόγο αυτό ο προϋπολογισμός του 2017 ενσωματώνει μια σειρά από παρεμβάσεις, μεταξύ των οποίων:

• Η πλήρης επέκταση του Κοινωνικού Εισοδήματος Αλληλεγγύης με πιστώσεις που φτάνουν τα 760 εκατ. ευρώ και προβλέπεται να καλύψει πάνω από 250 χιλιάδες νοικοκυριά που βιώνουν συνθήκες ακραίας φτώχειας.

• Η αύξηση του εθνικού σκέλους του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων κατά 250 εκατ. ευρώ, ώστε να αντισταθμιστεί πλήρως η προβλεπόμενη μείωση του συγχρηματοδοτούμενου σκέλους.

• Η πρόβλεψη 300 εκατ. ευρώ για την ενίσχυση της υγείας, της κοινωνικής προστασίας και της παιδείας, που θα διατίθενται κατά περίπτωση για την κάλυψη αναγκών που υπερβαίνουν τις υπάρχουσες πιστώσεις.

• Η συνεισφορά 100 εκατ. ευρώ για τις ρυθμίσεις μη εξυπηρετούμενων δανείων των υπερχρεωμένων νοικοκυριών με συγκεκριμένα εισοδηματικά και περιουσιακά κριτήρια.

Αξίζει, τέλος, να γίνει αναφορά σε μια σειρά θεσμικών μεταρρυθμίσεων που βρίσκονται ήδη σε εξέλιξη και θα αναβαθμίσουν το πλαίσιο δημοσιονομικής εποπτείας και ελέγχου. Συγκεκριμένα, το ενιαίο λογιστικό σχέδιο της Γενικής Κυβέρνησης, που θα κατατεθεί τον επόμενο μήνα, η αποκέντρωση της δημοσιονομικής ευθύνης, που θα τεθεί σε εφαρμογή από την αρχή του επόμενου έτους και η επισκόπηση δαπανών, που έχει ήδη ξεκινήσει πιλοτικά σε τρία Υπουργεία, αποτελούν πολύτιμα εργαλεία διαφάνειας και λογοδοσίας στη διαχείριση του δημόσιου χρήματος.

* Δείτε το προσχέδιο του προϋπολογισμού για το 2017 στη δεξιά στήλη "Συνοδευτικό Υλικό".