Τι ζητούν οι «σοφοί» για μισθούς και συμβάσεις

Κατάργηση του ισχύοντος καθεστώτος για τις ομαδικές απολύσεις και θεσμοθέτηση της δυνατότητας για εργασία μειωμένου ή και μηδενικού ωραρίου προκειμένου να αποτραπούν οι ομαδικές απολύσεις, προτείνει μεταξύ άλλων η επιτροπή Σοφών για τα εργασιακά.

Η κατάθεση του πορίσματος, το οποίο δεν είναι δεσμευτικό, αναμένεται όμως να αποτελέσει τη βάση για τη διαβούλευση που θα ξεκινήσει σύμφωνα με πληροφορίες, από τις 17 Οκτωβρίου και μετά, βγάζει την ηγεσία του υπουργείου Εργασίας, αν όχι ενδυναμωμένη, τουλάχιστον χωρίς να έχει δεχθεί ισχυρά χτυπήματα για θέματα όπως οι συλλογικές συμβάσεις, ο κατώτατος μισθός και ο συνδικαλιστικός νόμος.

Το πόρισμα, προτείνει για παράδειγμα, τη δημιουργία μηχανισμού που θα προβλέπει την εκπροσώπηση των εργαζόμενων στη διαπραγμάτευση για την υπογραφή μιας σύμβασης, προκειμένου αυτή στη συνέχεια να καλύπτει το σύνολο του κλάδου ή της επαγγελματικής ομάδας, αλλά και επανεξέταση του νέου θεσμικού πλαισίου για τη λειτουργία του Οργανισμού Μεσολάβησης και Διαιτησίας (ΟΜΕΔ) προτείνουν οι "σοφοί" για τα εργασιακά.

Η 8μελής Διεθνής Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων μπορεί να μην ζητεί νέες σκληρές παρεμβάσεις στα εργασιακά, θέτει όμως μια σειρά από αστερίσκους και προϋποθέσεις κυρίως στα θέματα που η ηγεσία του υπουργείου Εργασίας ζητεί να επανέλθουν στην "ευρωπαϊκή κανονικότητα". Είναι τα ίδια θέματα για τα οποία άλλωστε, δεν προκύπτει ομοφωνία αλλά πλειοψηφία, σε ορισμένες μάλιστα περιπτώσεις οριακή.

Μάλιστα, κατά τη σημερινή παρουσίαση του πορίσματος στο Ευρωκοινοβούλιο, ο πρόεδρος της Επιτροπής Απασχόλησης, Τόμας Χέντελ, δεσμεύθηκε για μια δήλωση υποστήριξης των συμπερασμάτων της «Επιτροπής Ανεξάρτητων Εμπειρογνωμόνων για τη μεταρρύθμιση των εργασιακών σχέσεων», εφόσον αυτά συμφωνούν με τις επιδιώξεις της κυβέρνησης κατά τη διαπραγμάτευση με τους δανειστές.

Αναλυτικά, στο πλέον ακανθώδες θέμα της απελευθέρωσης ή όχι των ομαδικών απολύσεων, η επιτροπή αφήνει να εννοηθεί ότι η απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου θα είναι καταδικαστική για την Ελλάδα, και για το λόγο αυτό αναφέρει ότι μετά την έκδοσή της, το ισχύον σύστημα θα πρέπει "είτε να καταργηθεί, είτε να αντικατασταθεί με ένα άλλο σύστημα, εκ των προτέρων έγκρισης του σχεδίου απολύσεων.

Μάλιστα, σε περιπτώσεις προσωρινής οικονομικής δυσχέρειας προτείνεται η δυνατότητα εργασίας "μειωμένου ωραρίου" προκειμένου να αποτραπούν οι ομαδικές απολύσεις. Δεν αποκλείουν μάλιστα οι "σοφοί" την πιθανότητα διαθεσιμότητας του εργαζόμενου, με το κράτος να καταβάλει ως επίδομα ανεργίας και να καλύπτει ασφαλιστικά τον εργαζόμενο, για το διάστημα που δεν θα μπορεί να εργαστεί.

Στο θέμα του κατώτατου μισθού, η πλειοψηφία δέχεται την επιστροφή του καθορισμού του από της Εθνική Γενική Συλλογική Σύμβαση Εργασίας, μετά από διαβούλευση των κοινωνικών εταίρων με ανεξάρτητους ειδικούς. Διαφωνία υπάρχει και για τους κατώτατους μισθούς των νέων (στα 511 ευρώ μεικτά σήμερα, έναντι 586 ευρώ των μεγαλύτερων σε ηλικία εργαζόμενων), με την πλειοψηφούσα πλευρά να δέχεται ότι ο μειωμένος κατώτατος μισθός για τους νέους θα πρέπει να έχει διάρκεια το πολύ 2 έτη.

Πολλαπλές ερμηνείες επιδέχεται και η ομόφωνη πρόταση της επιτροπής για επαναφορά της επεκτασιμότητας των κλαδικών ή ομοιοεπαγγελματικών συμβάσεων εφόσον κριθούν "αντιπροσωπευτικές", καλύπτουν δηλαδή "το 50% των εργαζόμενων της διαπραγματευτικής μονάδας (κλάδου ή επαγγέλματος).

Αν και η δυνατότητα του εκάστοτε υπουργού Εργασίας να επεκτείνει την ισχύ της κλαδικής σύμβασης σε ολόκληρο τον κλάδο, αποτελεί αίτημα τόσο των συνδικάτων όσο και της ηγεσίας του υπουργείου Εργασίας, το γεγονός ότι οι Εμπειρογνώμονες θέτουν θέμα "αξιόπιστου ελέγχου" του ποσοστού των εργαζόμενων που εκπροσωπούνται, ενδέχεται και στην πράξη να ακυρώνει την εύνοια. Και αυτό γιατί σήμερα, η συνδικαλιστική πυκνότητα στη χώρα μας, δεν ξεπερνά το 15%. Πριν από το 2ο Μνημόνιο, μια κλαδική σύμβαση μπορούσε να κηρυχθεί υποχρεωτική, εφόσον δέσμευε εργοδότες οι οποίοι απασχολούσαν τουλάχιστον το 51% των εργαζόμενων του κλάδου ή του επαγγέλματος.

Διαφωνία υπάρχει στην Επιτροπή σχετικά με το αίτημα της ελληνικής πλευράς να επανέλθει η αρχή της εύνοιας, να μην μπορούν δηλαδή συλλογικές συμβάσεις χαμηλότερου επιπέδου (πχ επιχειρησιακές) να προβλέπουν χειρότερους όρους από τις Εθνικές ή τις Κλαδικές. Η πλειοψηφία βέβαια δέχεται αυτό να ισχύει υπό προϋποθέσεις. Προτείνει δηλαδή, οι κοινωνικοί εταίροι να προβλέπουν ρήτρες οι οποίες θα επιτρέπουν προσωρινές αποκλίσεις, σε περιπτώσεις επειγουσών οικονομικών/χρηματοοικονομικών συνθηκών μιας επιχείρησης.

Η επιτροπή με ομοφωνία, επισημαίνει πως εάν δεν μπορεί να επιτευχθεί συμφωνία μεταξύ των κοινωνικών εταίρων οι όροι της συλλογικής σύμβασης μπορούν να καθορίζονται μέσω διαιτησίας. Παρ' ότι βέβαια, η Ελληνική Δικαιοσύνη έχει κρίνει την απαγόρευση της μονομερούς προσφυγής στον ΟΜΕΔ αντισυνταγματική, οι "σοφοί" την χαρακτηρίζουν "έσχατο μέσο" και αφήνουν ανοικτό το ενδεχόμενο επανεξέτασης του νέου θεσμικού πλαισίου λειτουργίας του ΟΜΕΔ, μέχρι το 2018.

Χωρίς ιδιαίτερες παρεμβάσεις αφήνει η επιτροπή το ισχύον θεσμικό πλαίσιο για την κήρυξη απεργίας, ενώ δεν προβλέπει και άρση της απαγόρευσης της ανταπεργίας (λοκ άουτ). Καθώς μάλιστα, ο Αστικός Κώδικας προβλέπει τη δυνατότητα μη καταβολής δεδουλευμένων στους μη απεργούς, η Επιτροπή προτείνει να υπάρξει ξεκάθαρη διευκρίνιση για το πότε μπορεί ένας εργοδότης να μη καταβάλλει μισθούς σε εργαζόμενους που δεν απεργούν, εφόσον δεν μπορούν να συνεχίσουν την εργασία τους εξαιτίας της απεργιακής κινητοποίησης.