«Οδηγός επιβίωσης» ενάντια στις κατασχέσεις

Πότε υποβάλλεται ποινική δίωξη για μη καταβολή χρεών προς το δημόσιο; Πώς ο φορολογούμενος μπορεί να προστατεύσει τις καταθέσεις του από κατασχέσεις; Πού μπορεί να απευθυνθεί ο φορολογούμενος για να ρυθμίσει τα χρέη του στην εφορία; Στα ερωτήματα αυτά (και άλλα) επιχειρεί να απαντήσει η Γενική Γραμματεία Δημοσίων Εσόδων, μέσω ενός χρηστικού Οδηγού που ανάρτησε στο διαδίκτυο.

Οι απαντήσεις της ΓΓΔΕ σε συνήθη ερωτήματα των φορολογουμένων έχουν προσαρμοστεί με βάση τις αλλαγές που έχουν επέλθει στους ισχύοντες νόμους.

Για παράδειγμα μετά τις τελευταίες αλλαγές, το ακατάσχετο όριο μισθών, συντάξεων και περιοδικά καταβαλλόμενων επιδομάτων διαμορφώνεται σε 1.000 ευρώ τον μήνα, ενώ για τις καταθέσεις το όριο προστασίας έχει τεθεί στα 1.250 ευρώ, υπό την προϋπόθεση δήλωσης ενός ακατάσχετου τραπεζικού λογαριασμού.

Όσον αφορά στα χρέη προς το δημόσιο και το ενδεχόμενο να ασκηθεί ποινική δίωξη σε βάρος των οφειλετών, διευκρινίζεται ότι η ύπαρξη βεβαιωμένων οφειλών άνω των 100.000 ευρώ και η μη εξυπηρέτησή τους για διάστημα άνω των τεσσάρων μηνών είναι ικανή συνθήκη για να ενεργοποιήσει ποινικές διώξεις. Από την άλλη πλευρά βέβαια, οι φορολογούμενοι μπορούν να υψώσουν τείχος προστασίας έναντι κατασχέσεων και ευρύτερα μέτρων αναγκαστικής είσπραξης ή ενεργοποίησης ποινικών διώξεων, ρυθμίζοντας τις οφειλές τους.

1. Ποιες ρυθμίσεις ισχύουν για τμηματική καταβολή βεβαιωμένων χρεών στο δημόσιο;

Όσοι αδυνατούν να εξοφλήσουν τις βεβαιωμένες οφειλές τους προς το Δημόσιο, μπορούν είτε να υπαχθούν στη ρύθμιση του άρθρου 43 του ν. 4174/2013 (Α' 170) ρυθμίζοντας τις βεβαιωμένες οφειλές του Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας (ν.4174/2013) σε πρόγραμμα ρύθμισης που δεν υπερβαίνει το ένα και κατ' εξαίρεση τα δύο έτη, είτε στη ρύθμιση της υποπαραγράφου Α2 της παρ. Α' του άρθρου πρώτου του ν. 4152/2013 (Α' 107) ρυθμίζοντας τις βεβαιωμένες στις Δ.Ο.Υ. και τα Τελωνεία οφειλές, οι οποίες έχουν καταστεί ληξιπρόθεσμες στο σύνολό τους ή τουλάχιστον μία δόση αυτών. Η ρύθμιση του ν. 4152/2013 υποστηρίζεται και ηλεκτρονικά.

2. Ποια είναι τα ακατάσχετα όρια μισθών - συντάξεων - καταθέσεων;

Δεν χωρεί κατάσχεση μισθών, συντάξεων και ασφαλιστικών βοηθημάτων που καταβάλλονται περιοδικά, εφόσον το ποσόν αυτών μηνιαίως είναι μικρότερο των 1.000 ευρώ, στις περιπτώσεις δε που υπερβαίνει το ποσόν αυτό, επιτρέπεται η κατάσχεση επί του 1/2 του υπερβάλλοντος ποσού των 1.000 ευρώ και μέχρι του ποσού των 1.500 ευρώ. Για ποσά άνω των 1.500 ευρώ επιτρέπεται η κατάσχεση επί του συνόλου του υπερβάλλοντος ποσού.

Όσον αφορά στις καταθέσεις σε πιστωτικά ιδρύματα σε έναν και μοναδικό ατομικό ή κοινό λογαριασμό, το ακατάσχετο όριο ανέρχεται στα 1.250 ευρώ μηνιαίως, για κάθε φυσικό πρόσωπο και σε ένα μόνο πιστωτικό ίδρυμα.

Στην περίπτωση που ο μισθός ή η σύνταξη κατατίθεται σε τραπεζικό λογαριασμό, απαιτείται η γνωστοποίησή του με την υποβολή ηλεκτρονικής δήλωσης στο πληροφοριακό σύστημα της Φορολογικής Διοίκησης (σχετ. ΠΟΛ.1222/6.10.2015 και ΠΟΛ.1182/25.7.2014). Από τα ανωτέρω προκύπτει ότι δεν θεσπίζεται αυτοδίκαιη προστασία μισθού, σύνταξης ή περιοδικά καταβαλλόμενου ασφαλιστικού βοηθήματος που κατατίθεται σε πιστωτικό ίδρυμα, αλλά προστατεύονται, ως ακατάσχετες, μόνο οι καταθέσεις του ενός και μοναδικού στο χρηματοπιστωτικό σύστημα δηλωθέντος ως ακατάσχετου λογαριασμού και μέχρι του ύψους των 1.250 ευρώ μηνιαίως, ανεξαρτήτως προέλευσης αυτών.

3. Μπορεί να υποβληθεί αίτηση ποινικής δίωξης για μη καταβολή χρεών προς το Δημόσιο;

Ναι, υποβάλλεται υποχρεωτικά από τον Προϊστάμενο Δ.Ο.Υ. ή του Ελεγκτικού Κέντρου που έχει την αρμοδιότητα για την επιδίωξη είσπραξης της οφειλής προς τον Εισαγγελέα Πρωτοδικών της έδρας του, εφόσον δεν καταβάλλονται τα βεβαιωμένα στη Φορολογική Διοίκηση χρέη προς το Δημόσιο, τα νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου, τις επιχειρήσεις και τους οργανισμούς του ευρύτερου δημόσιου τομέα για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο των τεσσάρων μηνών και υπερβαίνουν το συνολικό ποσόν των 100.000 ευρώ, προερχομένων από κάθε αιτία στο οποίο συμπεριλαμβάνονται οι κάθε είδους τόκοι, προσαυξήσεις και πρόστιμα εκπρόθεσμης καταβολής μέχρι την ημερομηνία σύνταξης του πίνακα χρεών.

4. Με ποιο τρόπο αναστέλλεται η διαδικασία λήψης μέτρων αναγκαστικής είσπραξης;

Αναστέλλεται η διαδικασία της αναγκαστικής είσπραξης οφειλών (επιβολή κατάσχεσης επί κινητών και ακινήτων του οφειλέτη, κατάσχεση στα χέρια τρίτου, έκδοση προγράμματος πλειστηριασμού κινητών και ακινήτων) σε περίπτωση υπαγωγής των οφειλών σε πρόγραμμα νομοθετικής ρύθμισης ή διευκόλυνσης τμηματικής καταβολής οφειλής και τήρησης των όρων αυτών, καθώς και σε περίπτωση εκ του νόμου αναστολής ή κατόπιν απόφασης Δικαστηρίου (με προσωρινή διαταγή ή δικαστική απόφαση).

5. Με ποιο τρόπο μπορεί ο οφειλέτης να πετύχει άρση κατάσχεσης;

Αιτήματα άρσης ή περιορισμού κατάσχεσης με πρόταση καταβολής συγκεκριμένου ποσού ή δέσμευσης άλλου περιουσιακού στοιχείου του οφειλέτη ή για άλλο λόγο, εξετάζονται μετά την υποβολή σχετικής αίτησης του οφειλέτη στον Προϊστάμενο της Δ.Ο.Υ. ή του Ελεγκτικού Κέντρου ή της Επιχειρησιακής Μονάδας Είσπραξης, που ανήκει η αρμοδιότητα επιδίωξης είσπραξης της οφειλής. Ο προϊστάμενος είναι αρμόδιος για την εξέταση του αιτήματος άρσης της επιβληθείσας κατάσχεσης, στην περίπτωση που η οφειλή για την οποία αυτή επιβλήθηκε ανέρχεται στο ποσόν των 50.000 ευρώ και οφείλεται μέρος ή το σύνολο αυτής. Στην περίπτωση που υπερβαίνει το ανωτέρω ποσό, η αίτηση διαβιβάζεται με τον σχετικό φάκελο στη Διεύθυνση Εισπράξεων της Γενικής Διεύθυνσης Φορολογικής Διοίκησης της ΓΓΔΕ για την αξιολόγηση των στοιχείων του φακέλου και την εισήγηση προς τον Γενικό Γραμματέα για την έγκριση ή μη του σχετικού αιτήματος.

Στην ίδια Διεύθυνση διαβιβάζεται η αίτηση του οφειλέτη περί εξάλειψης υποθήκης ή για τον περιορισμό αυτής ή αίτημα για την εγγραφή υποθήκης σε άλλο ακίνητο του οφειλέτη, μαζί με τον σχετικό φάκελο που υπέβαλε στον Προϊστάμενο της Δ.Ο.Υ. ή του Ελεγκτικού Κέντρου ή της Επιχειρησιακής Μονάδας Είσπραξης, στην αρμοδιότητα του οποίου ανήκει η επιδίωξη είσπραξης της οφειλής, στην περίπτωση που οφείλεται το σύνολο ή μέρος της οφειλής για την οποία ενεγράφη η υποθήκη επί ακινήτου, προκειμένου η ανωτέρω Διεύθυνση να αξιολογήσει τα στοιχεία του φακέλου και να εισηγηθεί στο Νομικό Συμβούλιο του Κράτους (Ν.Σ.Κ.) για την έγκριση ή μη του σχετικού αιτήματος.

Η αίτηση συνοδεύεται με τα απαιτούμενα, κατά περίπτωση, στοιχεία, όπως: πιστοποιητικά βαρών και μη διεκδίκησης των υπό αποδέσμευση και των προτεινόμενων προς δέσμευση ακινήτων, τους προτεινόμενους όρους αποδέσμευσης των ακινήτων, αντικειμενική και εμπορική αξία των υπό αποδέσμευση και προσφερομένων προς δέσμευση ακινήτων, τίτλους κτήσης των προσφερόμενων ακινήτων, βεβαίωση ότι δεν είναι δασική έκταση, εφόσον πρόκειται περί αγροτεμαχίου ή ότι δεν είναι κατεδαφιστέο, εφόσον πρόκειται περί αυθαιρέτου κτίσματος, αναλυτικός πίνακας χρεών, πληροφορίες για την φορολογική συμπεριφορά του αιτούντος, άλλα ληφθέντα αναγκαστικά και λοιπά μέτρα για την είσπραξη της οφειλής, γνώμη του αρμόδιου Προϊσταμένου Δ.Ο.Υ., κ.λπ.

6. Μπορεί να περιοριστεί κατά ποσό ή ποσοστό η κατάσχεση που επιβλήθηκε στα χέρια τρίτου;

Ναι, υπό προϋποθέσεις. Σύμφωνα με τη διάταξη της παρ. 4 του άρθρου 30 του Κώδικα Είσπραξης Δημοσίων Εσόδων , σε συνδυασμό με την περίπτωση 65 της αριθμ. Δ6Α 1036682 ΕΞ 2014/25.2.2014 (Β' 478) Απόφασης του Γενικού Γραμματέα Δημοσίων Εσόδων, παρέχεται η ευχέρεια στον Προϊστάμενο της Δ.Ο.Υ. ή του Ελεγκτικού Κέντρου ή της Επιχειρησιακής Μονάδας Είσπραξης, στον οποίο ανήκει η αρμοδιότητα επιδίωξης είσπραξης της οφειλής, μετά από υποβολή σχετικής αίτησης του οφειλέτη, να περιορίσει με αιτιολογημένη απόφασή του το ποσό ή ποσοστό της κατάσχεσης που του επιβλήθηκε, υπό τις προϋποθέσεις που ορίζονται στην ΠΟΛ.1092/3.4.2014 (ΑΔΑ: ΒΙΗΥΗ-ΠΧ3) εγκύκλιο του Γενικού Γραμματέα της ΓΓΔΕ.

7. Τι πρέπει να ξέρουν όσοι σκοπεύουν να υποβάλουν αίτηση στο Ειρηνοδικείο για τον λεγόμενο νόμο Κατσέλη;

Φυσικά πρόσωπα με οφειλές στη Φορολογική Διοίκηση, τα οποία πρόκειται να καταθέσουν αίτηση στο Ειρηνοδικείο για υπαγωγή στη δικαστική διαδικασία του ν 3869/2010 (ρύθμιση των οφειλών υπερχρεωμένων φυσικών προσώπων: αιτούνται και παραλαμβάνουν από την αρμόδια Δ.Ο.Υ. αναλυτική κατάσταση των βεβαιωμένων οφειλών τους στη Φορολογική Διοίκηση, σύμφωνα με τις διατάξεις της παρ. 4α του άρθρου 2 του ν.3869/2010 (Α' 130), στην οποία αναγράφεται το σύνολο των βεβαιωμένων οφειλών για τις οποίες ευθύνονται, είτε είναι ατομικές είτε από συνυπευθυνότητα.

Στην κατάσταση οφειλών συμπεριλαμβάνονται και τυχόν οφειλές που εξαιρούνται από το πεδίο εφαρμογής του ν. 3869/2010. Η λήψη της εν λόγω κατάστασης δεν μπορεί να γίνει ηλεκτρονικά, από την «προσωποποιημένη πληροφόρηση» του taxisnet, στην ιστοσελίδα: www.gsis.gr.

Επισημαίνεται, ότι σε περίπτωση που στο σχέδιο ρύθμισης της αίτησης του ν.3869/2010 συμπεριληφθούν οφειλές βεβαιωμένες στη Φορολογική Διοίκηση, οι οποίες έχουν υπαχθεί σε ρύθμιση ή διευκόλυνση τμηματικής καταβολής που βρίσκεται σε ισχύ, από την ολοκλήρωση κατάθεσης της αίτησης στο Ειρηνοδικείο επέρχεται αυτοδικαίως η απώλεια της ρύθμισης ή διευκόλυνσης τμηματικής καταβολής.