Ασφαλιστικό: Οι αυτόματοι κόφτες και τα... μαχαίρια

Αυτόματους "κόφτες" και ρήτρες που κρύβουν νέες περικοπές προβλέπει το ασφαλιστικό νομοσχέδιο που έχει ήδη κατατεθεί στη Βουλή, στα τέλη της εβδομάδας συζητείται στις Επιτροπές της Βουλής και αναμένεται να ενταχθεί στην Ολομέλεια την ερχόμενη Δευτέρα, προκειμένου να γίνει νόμος του κράτους.

Έτσι, εκτός από τις φανερές μειώσεις σε συντάξεις, ήδη καταβαλλόμενες αλλά και μελλοντικές, καθώς και τις περικοπές εισοδημάτων μέσω της αύξησης των εισφορών, προβλέπονται ειδικοί μηχανισμοί που ενδέχεται να οδηγήσουν σε μειώσεις, αν οι στόχοι των μηδενικών ελλειμμάτων ή των σταθερών συνταξιοδοτικών δαπανών δεν επιτευχθούν.

Προς το παρόν, βάσει των προβλέψεων, διασώζονται οι ήδη καταβαλλόμενες συντάξεις, που δεν ξεπερνούν τα 1.820 ευρώ καθαρά (το ανώτατο πλαφόν ορίστηκε τελικά στις 2.000 ευρώ μεικτά) και οι ειδικοί κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου καθώς θεωρούν δεδομένο ότι, στο πλαίσιο της διαπραγμάτευσης που διεξάγεται για το πακέτο των "προληπτικών μέτρων", και οι κύριες συντάξεις θα μπουν υπό την αίρεση της επίτευξης των στόχων. Άλλωστε, πρώτος και κύριος στόχος, όπως περιγράφεται τόσο στο 3ο Μνημόνιο όσο και στην εισηγητική έκθεση του ασφαλιστικού νομοσχεδίου, είναι η επίτευξη πρωτογενούς πλεονάσματος 3,5% του ΑΕΠ έως το 2018.

Παράλληλα, προβλέπονται και ρήτρες που αυτόματα οδηγούν σε μειώσεις συντάξεων. Βασική τέτοια ρήτρα είναι η διάταξη που είχε προβλεφθεί και στον νόμο του 2010 (νόμος Λοβέρδου - Κουτρουμάνη), προκειμένου η συνταξιοδοτική δαπάνη να μην υπερβεί το 16% του ΑΕΠ έως το 2060. Το νομοσχέδιο αναφέρει ότι «με ειδικό νόμο, το ύψος των δαπανών για την εθνική, την αναλογική και την επικουρική σύνταξη, προβαλλόμενο έως το έτος 2060, δεν πρέπει να υπερβαίνει το περιθώριο αύξησης των 2,5 ποσοστιαίων μονάδων του ΑΕΠ, με έτος αναφοράς το 2009». Σε αντίθετη περίπτωση, οι ειδικοί εκτιμούν ότι θα γίνονται αυτόματα μειώσεις.

Ως έμμεση μείωση των συντάξεων θεωρούν οι ειδικοί της κοινωνικής ασφάλισης και την πρόβλεψη του επίμαχου νομοσχεδίου ότι μέχρι το 2021 δεν θα υπάρξουν αυξήσεις συντάξεων, παρότι σε άλλη διάταξη προβλέπεται μηχανισμός αυξήσεων, με βάση το 50% του ΑΕΠ και το 50% του δείκτη τιμών καταναλωτή του προηγούμενου έτους.

Η σχετική διάταξη προβλέπει ότι μέχρι την 31.12.2021 τα κατώτατα όρια σύνταξης λόγω γήρατος, αναπηρίας και θανάτου των οργανισμών κύριας ή επικουρικής ασφάλισης, όπως αυτά προβλέπονται από τις οικείες καταστατικές και γενικές διατάξεις, διατηρούνται στο ύψος που ισχύει την 31.7.2015. Μάλιστα, η έκθεση του Γενικού Λογιστηρίου του κράτους προβλέπει ότι το δημόσιο από το "πάγωμα" των συντάξεων θα εξοικονομήσει 187 εκατ. ευρώ το 2018.

Και βέβαια, υπάρχουν και οι ρήτρες μηδενικού ελλείμματος, που εμμέσως πλην σαφώς επανέρχονται στην επικούρηση και στα ταμεία εφάπαξ. Αναλυτικά, προβλέπεται ότι στο Ενιαίο Ταμείο Επικουρικής Ασφάλισης και Εφάπαξ Παροχών θα εφαρμόζεται έμμεσα η ρήτρα μηδενικού ελλείμματος, και όλες οι επικουρικές συντάξεις και τα εφάπαξ βοηθήματα θα δίνονται χωρίς καμία οικονομική ενίσχυση από τον κρατικό προϋπολογισμό ή ακόμη και το ΑΚΑΓΕ, τον ασφαλιστικό κουμπαρά. Αυτό στην πράξη σημαίνει ότι το υπερ-επικουρικό θα προχωρά αυτόματα σε περικοπές παροχών, εφόσον ο ισολογισμός του είναι αρνητικός.

Ρήτρα μηδενικού ελλείμματος θα εφαρμόζεται και στην περίπτωση του Ταμείου Πρόνοιας Πολιτικών Υπαλλήλων, καθώς και των Μετοχικών Ταμείων Στρατού, Αεροπορίας και Ναυτικού, αφού όπως αναφέρει ο νόμος, θα «χρηματοδοτούνται αποκλειστικά από τις καταθέσεις των μετόχων και από τα περιουσιακά στοιχεία των ταμείων». Αυτό σημαίνει αυτόματες μειώσεις σε περίπτωση ελλειμμάτων.

Παράλληλα, το νομοσχέδιο προβλέπει νέο Κανονισμό Ασφάλισης και Παροχών από τον Ενιαίο Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης (ΕΦΚΑ) που θα πρέπει να εκδοθεί μέχρι 31/12/2016, κατόπιν αναλογιστικής μελέτης, γεγονός που κρύβει παγίδες, καθώς οι ειδικοί εκτιμούν ότι θα υπάρξουν και νέες μειώσεις, αυτή τη φορά σε παροχές σε είδος και χρήμα, που χορηγούν το δημόσιο και οι εντασσόμενοι στον ΕΦΚΑ φορείς, τομείς, κλάδοι και λογαριασμοί.

Εκτός βέβαια από τη λίστα των έμμεσων περικοπών, υπάρχει και αυτή με τις φανερές, που αφορά σχεδόν το σύνολο των ασφαλισμένων και συνταξιούχων.

Αναλυτικά, η λίστα των περικοπών

- Καταργούνται τα κατώτατα όρια της σύνταξης, με συνέπεια να ανοίγει ο δρόμος για τη χορήγηση συντάξεων της τάξης των 200 με 300 ευρώ.

- Αυξάνεται ο θεμελιωτικός χρόνος για πλήρη σύνταξη από 15 έτη ή 4.500 ημέρες ασφάλισης (ένσημα) στα 20 έτη (ή 6.000 ημέρες ασφάλισης). Σε περίπτωση συνταξιοδότησης πριν την 20ετία, η Εθνική σύνταξη θα είναι μειωμένη. Σύμφωνα με τους ειδικούς, πρόκειται για ένα σχεδόν απαγορευτικό όριο, περίπου για τον μισό ασφαλισμένο σήμερα πληθυσμό, με πρώτα θύματα τις γυναίκες και τους νέους, που μαστίζονται από υψηλή ανεργία.

- Παράλληλα, το νομοσχέδιο διατηρεί και για την εθνική σύνταξη την εξοντωτική ποινή ύψους 40% για όσους αναγκάζονται ή αποφασίζουν να εξέλθουν με μειωμένη σύνταξη στο 62ο (το πέναλτι που θεσμοθετήθηκε το περασμένο καλοκαίρι).

- Περιορίζεται η προσωρινή σύνταξη μέχρι του ύψους δύο «εθνικών», δηλαδή μάξιμουμ στα 768 ευρώ.

– Αυστηροποιείται το πλαίσιο για τις συντάξεις χηρείας και διαζευγμένων.

- Προκαλούνται σημαντικές περικοπές στις αναπηρικές συντάξεις αφού μειώνει την Εθνική Σύνταξη ανάλογα με το ποσοστό αναπηρίας (στα 384, 288, 192 και 153 ευρώ).

- Τιμωρείται εξοντωτικά η εργασία των συνταξιούχων, με την πρωτοφανή παρακράτηση του 60% της σύνταξης.

- Καταργείται το ΕΚΑΣ μέχρι το 2019.

- Καθίσταται σχεδόν απαγορευτικό το επίδομα των ανασφάλιστων υπερηλίκων καθώς ορίζει νέα εισοδηματικά και περιουσιακά κριτήρια.

- Οδηγούνται ακόμη και σε τριπλασιασμό οι εισφορές των ελεύθερων επαγγελματιών - αυτοαπασχολούμενων και των αγροτών, με αποτέλεσμα να μειώνεται σημαντικά το εισόδημά τους, ενώ οι μελλοντικές παροχές θα είναι μειωμένες.

- Στα «εφάπαξ» ο υπολογισμός που αφορά στον χρόνο μέχρι 21/12/2013 δίνει μειώσεις γύρω στο 15%. Ο χρόνος από 01/01/2014 θα υπολογίζεται με νέο μαθηματικό τύπο, ο οποίος θα φέρει πολύ μεγαλύτερες μειώσεις.

- Στις επικουρικές συντάξεις η μείωση εκτιμάται στο 15% μεσοσταθμικά.

- Η μείωση του ανωτάτου ορίου καταβολής σύνταξης στις 2.000 ευρώ για μία και 3.000 ευρώ για περισσότερες συντάξεις οδηγεί τους υψηλοσυνταξιούχους σε νέες περικοπές.

- Καθιερώνεται νέος τρόπος υπολογισμού για το μέρισμα του ΜΤΠΥ (με αναπροσαρμογή και των παλαιών δικαιούμενων μερισμάτων) με μειώσεις που ξεπερνούν το 35%.

- Ο νέος τρόπος υπολογισμού των συντάξεων και τα χαμηλότερα ποσοστά αναπλήρωσης οδηγούν τις μελλοντικές συντάξεις σε μειώσεις που μεσοσταθμικά εκτιμώνται σε τουλάχιστον 15%.