Οι τρεις επιλογές του Αλέξη Τσίπρα

Ο Αλέξης Τσίπρας υποσχέθηκε στους ψηφοφόρους ότι θα δεν θα δεχθεί ούτε ένα σεντ επιπλέον λιτότητας από αυτήν που απαιτείται από το πρόγραμμα διάσωσης της χώρας. Οι διεθνείς πιστωτές της Ελλάδας λένε πως οι απαιτήσεις του προγράμματος ενδέχεται να περιλαμβάνουν επιπλέον μέτρα ύψους 3,5 δισ. ευρώ για τα οποία δεν είχε διαπραγματευτεί.

Η απαίτηση αυτή από την ευρωζώνη και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο είναι μια δυνητική «βόμβα» για την κυβέρνηση, και αυξάνει την απειλή νέας αστάθειας στην Ελλάδα, γράφει το Bloomberg.

Το δίλλημμα που αντιμετωπίζει τώρα ο πρωθυπουργός πηγάζει στην διαφωνία μεταξύ της ευρωζώνης και του ΔΝΤ. Αν και οι ευρωπαίοι πιστωτές λένε πως η ελληνική κυβέρνηση έχει δεσμευτεί να λάβει αρκετά μέτρα ώστε να πετύχει τον στόχο για πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ το 2018, το ΔΝΤ προβλέπει πως τα μέτρα θα οδηγήσουν σε πλεόνασμα μόλις 1,5%.

Με την Γερμανία να επιμένει στην συμμετοχή του ΔΝΤ στο ελληνικό πρόγραμμα διάσωσης, οι αντικρουόμενες προβλέψεις οδήγησαν τους πιστωτές στο σύνολό τους να ζητήσουν «έκτακτα μέτρα» ίσα με 2% του ΑΕΠ, τα οποία θα εφαρμοστούν αν η κυβέρνηση αποκλίνει από την πορεία της, όπως προβλέπει το ΔΝΤ.

Έτσι, ο κ. Τσίπρας και ο υπουργός Οικονομικών Ευκλείδης Τσακαλώτος, πρέπει τώρα να βρουν μέτρα που θα ικανοποιούν τους πιστωτές, χωρίς να οδηγήσουν σε διάσπαση του συνασπισμού με τους Ανεξάρτητους Έλληνες. Αυτή η άσκηση ισορροπίας θα αποτελούσε πρόκληση για οποιαδήποτε ελληνική κυβέρνηση, πόσω μάλλον μια κυβέρνηση αντιμνημονιακή στη βάση της, η οποία αντιπαθεί το ΔΝΤ και η οποία έχει πλειοψηφία τριών εδρών στη Βουλή.

Το Bloomberg παρουσιάζει τρία πιθανά σενάρια που θα μπορούσαν να εξελιχθούν τις επόμενες ημέρες και εβδομάδες.

Επιλογή 1η: Το «πικρό χάπι»

Δεν θα ήταν η πρώτη φορά που συνθηκολογεί ο Τσίπρας. Αντιμέτωπος με τον κίνδυνο κατάρρευσης του τραπεζικού συστήματος και της εξόδου της χώρας από την ευρωζώνη τον περασμένο Ιούλιο, ο Τσίπρας εγκατέλειψε την υπόσχεσή του να βάλει τέλος στη λιτότητα, αποδεχόμενος της απαιτήσεις των πιστωτών με αντάλλαγμα ένα νέο πρόγραμμα διάσωσης.

Με τις δημοσκοπήσεις να δίνουν ξεκάθαρο προβάδισμα στο κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης, τη Νέα Δημοκρατία, και με τα ρευστά διαθέσιμα να μειώνονται σημαντικά, ο Τσίπρας ίσως αποφασίσει πως δεν έχει άλλη επιλογή από το να ακολουθήσει πάλι τον ίδιο δρόμο. Θα μπορούσε να προσπαθήσει να «πουλήσει» την απόφαση στους βουλευτές και τους ψηφοφόρους υποστηρίζοντας πως αυτό θα ανοίξει τον δρόμο για την αναδιάρθρωση χρέους που οι πιστωτές έχουν αφήσει ως ανοικτό ενδεχόμενο από το 2012.

Ο Τσίπρας θα μπορούσε επίσης να υποστηρίξει ότι, καθώς τα επιπλέον μέτρα λιτότητας θα εφαρμοστούν μόνο αν η Ελλάδα δεν πετύχει τους στόχους του προϋπολογισμού, αυτό το «κομμάτι» του πακέτου είναι «άκακο». Και η όποια συμφωνία με τους πιστωτές θα κλείσει με τον Τσακαλώτο, περιορίζοντας έτσι το πεδίο της διαφωνίας. Όσο λιγότερο λεπτομερή είναι τα έκτακτα αυτά μέτρα, τόσο περισσότερο περιθώριο θα έχουν Τσίπρας και Τσακαλώτος να επικοινωνήσουν το μήνυμα ότι πρόκειται για εφεδρικό σχέδιο χωρίς ουσιαστική επίπτωση.

Οι βουλευτές του κυβερνώντος κόμματος, αντιμέτωποι με την προοπτική νέας εκλογικής μάχης και προκειμένου να κρατήσουν τις θέσεις τους, ενδέχεται να μπουν στον πειρασμό να «καταπιούν» και πάλι το «χάπι της λιτότητας», υπολογίζοντας σε μια βελτίωση της οικονομικής εμπιστοσύνης από τη συμφωνία, προτού χρειαστεί να αντιμετωπίσουν και πάλι τους ψηφοφόρους τους. Οι επόμενες εκλογές είναι προγραμματισμένες για το 2019.

Η αντίδραση της αγοράς στο περίγραμμα της συμφωνίας που έχουν προσφέρει οι πιστωτές στον Τσίπρα μέχρι στιγμής είναι θετική, σηματοδοτώντας πως οι επενδυτές εκτιμούν πως πρόκειται για το πιθανότερο σενάριο. Ο γερμανός υπουργός Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε δήλωσε χθες πως η αξιολόγηση του ελληνικού προγράμματος «στο τέλος» θα ολοκληρωθεί.

Αν ο Τσίπρας συμφωνήσει στα έκτακτα μέτρα, τότε οι υπουργοί Οικονομικών της ευρωζώνης θα μπορούσαν να συνεδριάσουν στις 28 Απριλίου και να προτείνουν την καταβολή δόσης.

Επιλογή 2η: Πρόωρες εκλογές

Αν αποτύχει να καταλήξει σε συμφωνία, ή να πείσει τους βουλευτές του κυβερνώντος συνασπισμού για τα οφέλη της, τότε ο Τσίπρας μπορεί να αναγκαστεί να διαλύσει τη βουλή και να αφήσει τους ψηφοφόρους να αποφασίσουν. Αυτό είναι το «χαρτί» που έπαιξε πέρυσι όταν βουλευτές «εξεγέρθηκαν» κατά της απόφασης για αποδοχή των απαιτήσεων των πιστωτών, που όμως του αφαίρεσε την πλειοψηφία.

Ο Τσίπρας βγήκε ενισχυμένος από την διαδικασία αυτή ενώ η σκληροπυρηνική αριστερή ομάδα του ΣΥΡΙΖΑ που τον εγκατέλειψε, δεν κατάφερε να εξασφαλίσει έδρες στις πρόωρες εκλογές του Σεπτεμβρίου. Αυτή τη φορά ίσως δυσκολευτεί να επαναλάβει το ίδιο «κόλπο».

Πέρυσι το καλοκαίρι, ο Τσίπρας βρήκε στήριξη στα φιλοευρωπαϊκά κόμματα της αντιπολίτευσης προκειμένου να περάσει τα σκληρά μέτρα που περιλαμβάνει το νέο πρόγραμμα διάσωσης. Όμως, ακόμα και αν οι «mainstream» δυνάμεις της αντιπολίτευσης επικυρώσουν μια συμφωνία για να «ξεκλειδώσουν» οι δόσεις του προγράμματος διάσωσης, έχουν ξεκαθαρίσει πως δεν θα στηρίξουν την κυβέρνηση Τσίπρα.

Οι δημοσκοπήσεις, που συχνά έχουν αποδειχθεί λανθασμένες στην Ελλάδα, δείχνουν πως η Νέα Δημοκρατία έχει ανακτήσει το προβάδισμα, μετά από δυο χρόνια.

Μια νίκη της ΝΔ πιθανότατα θα οδηγούσε σε δημιουργία συνασπισμού με τα μετριοπαθή κόμματα που είναι προσηλωμένα στην διατήρηση της Ελλάδας στην ευρωζώνη, ή σε σχηματισμό κυβέρνησης εθνικής ενότητας. Το ερώτημα στο σενάριο αυτό, όπως και το 2012, είναι αν θα μπορέσει να επαναφέρει στον σωστό δρόμο το πακέτο διάσωσης της Ελλάδας μετά την πολιτική καθυστέρηση που συνεπάγονται η προεκλογική εκστρατεία και οι διαπραγματεύσεις για τον σχηματισμό κυβερνητικού συνασπισμού.

Πιθανό είναι επίσης να προκύψει μια βουλή χωρίς αυτοδυναμία, που θα οδηγήσει σε παρατεταμένη αστάθεια, ή να νικήσει ο Τσίπρας με μια ρητορική κατά της επιπλέον λιτότητας. Οποιοδήποτε από τα αποτελέσματα αυτά θα έφερνε την Ελλάδα στον δρόμο της χρεοκοπίας τον Ιούλιο και της αποβολής από την ευρωζώνη μετά από κάποιο διάστημα.

Επιλογή 3η: Δημοψήφισμα

Μια ακόμα επιλογή θα ήταν η διενέργεια ενός ακόμα δημοψηφίσματος.

Ο Τσίπρας θα μπορούσε να ισχυριστεί πως οι πιστωτές απαιτούν περισσότερα από αυτά που συμφωνήθηκαν στο πλαίσιο του νέου πακέτου διάσωσης και ότι χρειάζεται νέα εντολή για να εφαρμόσει τα μέτρα, όπως είχε υποστηρίξει και πριν το δημοψήφισμα του περασμένου Ιουλίου. Δημοσκόπηση της Kapa Research που δημοσιεύθηκε αυτόν τον μήνα στο Βήμα έδειξε πως οι Έλληνες θα ψήφιζαν κατά της επιπλέον λιτότητας, όπως έκαναν και πέρυσι, θέτοντας και πάλι υπό αμφισβήτηση την θέση της χώρας στην ευρωζώνη.

Τα φιλοευρωπαϊκά κόμματα της αντιπολίτευσης θα μπορούσαν να ζητήσουν από τους ψηφοφόρους να απέχουν, σε μια προσπάθεια να κατευθύνουν το δημοψήφισμα του Τσίπρα, μειώνοντας ταυτόχρονα τον κίνδυνο αρνητικής ψήφου. Αν η συμμετοχή είναι χαμηλή, τότε η θέση του Τσίπρα θα μπορούσε να γίνει ιδιαίτερα δύσκολη. Ωστόσο, ένα δημοψήφισμα θα του έδινε περισσότερο περιθώριο ελιγμού για να «γυρίσει» το αποτέλεσμα, απ’ όσο μια εκλογική αναμέτρηση.