Το... μαρτύριο της σταγόνας στην οικονομία

Το πρόσφατο μίνι μετοχικό ράλι, που μάλιστα συνοδεύτηκε και από μια περιορισμένη αποκλιμάκωση των αποδόσεων στα ελληνικά κρατικά ομόλογα, ευχαρίστησε την αγορά, αλλά δεν έπεισε ακόμη ότι τα δυσκολότερα ανήκουν στο παρελθόν.

Οι επενδυτές ζητούν περισσότερα στοιχεία και επιπλέον διαβεβαιώσεις για να βάλουν βαθύτερα το χέρι στην τσέπη και να αγοράσουν ελληνικά περιουσιακά στοιχεία. Και αυτά τα πρόσθετα στοιχεία, σύμφωνα με παράγοντες της αγοράς, πολύ δύσκολα θα τα έχουν μέσα στον Μάρτιο, καθώς κανένα από τα μεγάλα ερωτήματα δεν αναμένεται να απαντηθεί μέσα στον τρέχοντα μήνα...

Το μίνι ράλι της εβδομάδας που έλαβε μεγαλύτερες διαστάσεις στις μετοχές του τραπεζικού κλάδου, μπορεί να μετρίασε ως ένα βαθμό το προϋπάρχον κλίμα απογοήτευσης, μπορεί επίσης να μην επιβεβαίωσε ενδεχόμενα «καταστροφικά» τεχνικά σήματα, αλλά -δυστυχώς- σε καμιά περίπτωση δεν έπεισε ότι τα πράγματα έχουν αλλάξει, ότι τα δυσκολότερα ανήκουν στο παρελθόν και πως σταδιακά θα μπούμε σε ένα μεσομακροπρόθεσμο κανάλι ανόδου.

Άλλωστε και τα σενάρια που προσπάθησαν να δικαιολογήσουν την προαναφερθείσα άνοδο (π.χ. τμηματοποίηση της αξιολόγησης της χώρας από τους θεσμούς ή αλλαγή του benchmark με το οποίο οι ξένοι αξιολογούν το Χ.Α.) δεν είναι δυνατά από μόνα τους για να πετύχουν κάτι τέτοιο.

«Υποδεχτήκαμε με χαρά την τελευταία ανάκαμψη των τιμών των μετοχών στο Χρηματιστήριο της Αθήνας, η οποία ήταν απροσδόκητη και κατά την εκτίμησή μου οφείλεται σε τεχνικούς κυρίως λόγους. Πρόκειται μάλλον για την υποβάθμιση του ΧΑ και την προεξόφληση πιθανών αυξημένων κεφαλαιακών εισροών εξ' αιτίας αυτής».

Αυτά δήλωσε στο Euro2day.gr ο κ. Νίκος Χρυσοχοΐδης, διευθύνων σύμβουλος της φερώνυμης χρηματιστηριακής εταιρείας, εκφράζοντας παράλληλα και τον προβληματισμό του: «Σε γενικές γραμμές, η μεσοπρόθεσμη τάση εξακολουθεί να είναι πτωτική, ενώ παράλληλα και η άνοδος του όγκου των συναλλαγών που σημειώθηκε δεν ήταν τέτοια ώστε να προμηνύει ανάκαμψη. Δυστυχώς, η τάση παραμένει πτωτική, τόσο στην Ελλάδα, όσο και στις αγορές του εξωτερικού».

Άρα, λοιπόν, ευπρόσδεκτη η ανοδική αντίδραση του Γενικού Δείκτη, χωρίς ωστόσο να έχει προκαλέσει τον πανηγυρισμό κανενός. Γενικότερα, ένα χρηματιστήριο όπως το ελληνικό, με μόνο επιχείρημα τις χαμηλές του αποτιμήσεις δεν μπορεί να προσελκύσει το διεθνές επενδυτικό ενδιαφέρον. Αντίθετα, το Χ.Α. θα μπορούσε να διαφοροποιηθεί απέναντι σε ένα πτωτικό διεθνές περιβάλλον, αν καταφέρει να πείσει με το αφήγημα μιας οικονομίας που ξεκινάει να ανακάμπτει έπειτα από μια πολυετή ελεύθερη πτώση. Κάτι τέτοιο, όμως, (η πειθώ των επενδυτών) πολύ δύσκολα θα μπορούσε να επιτευχθεί μέσα στον Μάρτιο.

Ενδεικτικό επίσης είναι το στοιχείο ότι σε κανένα από τα σοβαρότερα μέτωπα της οικονομίας, δεν αναμένονται σημαντικές εξελίξεις μέσα στον μήνα. Έτσι:

* Η θετική αξιολόγηση της οικονομίας από τους θεσμούς, αφού προηγουμένως ψηφιστούν δύσκολα μέτρα όπως το ασφαλιστικό, μεταφέρεται στην καλύτερη περίπτωση για τον Απρίλιο, ακόμη και αν ξεπεραστούν τα προβλήματα με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (δεν είναι τυχαίο που ο πρωθυπουργός συνέδεσε την αρχή ανάκαμψης της οικονομίας με το Πάσχα, που φέτος πέφτει την 1η Μαΐου), ακόμη και αν την επόμενη εβδομάδα οι εκπρόσωποι των τεσσάρων «θεσμών» αποφασίσουν να επιστρέψουν στην Αθήνα.

Και αν η ελληνική πλευρά φέρεται να έχει αποδεχτεί μια «εδώ και τώρα» μείωση στις βασικές συντάξεις (τουλάχιστον στις υψηλότερες), δεν φαίνεται να έχει βρεθεί συμφωνία στο δημοσιονομικό, με το ΔΝΤ να επιμένει για τη λήψη πρόσθετων μέτρων. Η κοινή λογική λέει πως η Ευρώπη το τελευταίο που θα ήθελε μέσα στην προσφυγική κρίση, θα ήταν η επανάληψη ενός σεναρίου Grexit, άρα δεν θα θελήσει να εξαντλήσει την αυστηρότητά της στη φετινή αξιολόγηση, πιέζοντας το ΔΝΤ να αφήσει τα δύσκολα για το 2017 ή έστω για το τέλος της φετινής χρονιάς. Θα γίνουν, όμως, έτσι τα πράγματα;

* Κανείς δεν περιμένει οποιαδήποτε θετική εξέλιξη για το προσφυγικό μέσα στο τρέχοντα μήνα. Αντίθετα, πρόκειται για ένα καυτό ζήτημα, όπου οι εξελίξεις είναι ταχείες, συχνά απρόβλεπτες και προφανώς επικίνδυνες. Κανείς μέχρι σήμερα δεν μπορεί να προβλέψει όχι μόνο τον αριθμό των προσφύγων-μεταναστών που θα παραμείνουν στη χώρα (χωρίς να το επιθυμούν...), αλλά και τις ενδεχόμενες παρενέργειες που θα προκληθούν εξαιτίας αυτού, στην πραγματική οικονομία. Θα υπάρξει για παράδειγμα αρνητική επίδραση στη φετινή τουριστική κίνηση και, αν ναι, πόση θα μπορούσε να είναι αυτή; Θα μπορέσει να προχωρήσει η επένδυση στο Ελληνικό, αν για παράδειγμα ο χώρος αυτός διατεθεί για να γίνει το... μεγαλύτερο hot spot της Αττικής;

Στο... περίμενε τα κόκκινα δάνεια

* Χωρίς ουσιαστικές ειδήσεις επίσης βαδίζουμε και στο κομμάτι των κόκκινων επιχειρηματικών δανείων, καθώς πέρα από συνεχείς συζητήσεις και προβληματισμούς, ο ρυθμός προόδου του θέματος παραμένει ιδιαίτερα χαμηλός.

Σύμφωνα με παράγοντες της αγοράς, υπάρχουν πτυχές του συγκεκριμένου θέματος που συνεχίζουμε να συζητούμε εδώ και χρόνια (π.χ. κουρέματα υπολοίπων, πιθανές νομικές ευθύνες υπευθύνων που θα υπογράψουν αναδιαρθρώσεις δανείων), αντί να δράσουμε με ταχύτητα.

Η ουσία είναι πως μέχρι σήμερα όχι μόνο δεν έχουμε δει να περιορίζεται το πρόβλημα των μη εξυπηρετούμενων δανείων στον χώρο της λιανικής τραπεζικής, αλλά επίσης στο μέτωπο των εταιρικών δανείων δεν έχουμε δει ακόμη να μπαίνει φρέσκο χρήμα στα ταμεία των τραπεζών.

Είναι γνωστή η θέση πολλών παραγόντων της αγοράς πως δεν θα πρέπει οι τράπεζες να περιοριστούν για μια ακόμη φορά σε χρονικές μεταθέσεις λήξεων (που συνολικά επιδεινώνουν το θέμα αντί να το αντιμετωπίζουν), αλλά να εστιαστούν στο πόσο γρήγορα θα αρχίσουν να εισπράττουν μέρος έστω των χρημάτων τους. Σε κάθε περίπτωση, πάντως, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, ουσιαστικές εξελίξεις δεν αναμενόταν να έχουμε (και) στα κόκκινα επιχειρηματικά δάνεια, πριν τη θετική αξιολόγηση της οικονομίας από τους δανειστές.

* Η ανακοίνωση των ετήσιων αποτελεσμάτων του 2015 μέσα στον Μάρτιο δεν αναμένεται να προκαλέσει ιδιαίτερες συγκινήσεις στο επενδυτικό κοινό, όχι μόνο γιατί η αγορά έχει ήδη λάβει μια καλή πρόγευση μέσα από τις λογιστικές καταστάσεις του εννεαμήνου, αλλά κυρίως γιατί η καρδιά της οικονομίας και των επενδύσεων χτυπά στις εξελίξεις που αναμένονται σε πολιτικό και δημοσιονομικό επίπεδο και όχι στην πορεία των επιχειρήσεων που σε μεγάλο βαθμό είναι γνωστή. Το ευχάριστο είναι πως υπάρχει μια ευρεία σειρά υγιών και ισχυρών εταιρειών με σημαντικά συγκριτικά πλεονεκτήματα που θα μπορούσαν να σηκώσουν σημαντικά υψηλότερες αποτιμήσεις, στο βαθμό που θα μειωνόταν η αβεβαιότητα γύρω από την πορεία της χώρας.

* Δεν έχει ακόμη υπάρξει η απαιτούμενη κινητικότητα στο μέτωπο της αναπτυξιακής διαδικασίας. Έτσι, σε μια χρονιά που τα κονδύλια του ΕΣΠΑ αναμένονται μειωμένα (το 2016 αποτελεί έτος-γέφυρα μεταξύ δύο προγραμμάτων) έχουμε: α) Τον αναπτυξιακό νόμο να έχει κολλήσει, β) Δεν έχει εκπονηθεί ο περιβόητος στρατηγικός σχεδιασμός για την οικονομία, γ) Δεν υπάρχουν μεγάλα δρομολογούμενα επενδυτικά projects που να υπόσχονται ανάπτυξη μέσα στην επόμενη διετία.

Η πραγματική οικονομία

Και όλα αυτά, όταν η ελληνική οικονομία ξεκίνησε το 2016 με έναν ελαφρά αρνητικό Ιανουάριο και συνέχισε με ένα χειρότερο Φεβρουάριο. Και μπορεί κάποια νούμερα που ακούγονται για την πτώση του πρώτου διμήνου να αποδειχτούν υπερβολικά, ωστόσο όλοι αντιλαμβάνονται πως η νέα πτώση έρχεται να πλήξει περαιτέρω τους εργαζόμενους και τις επιχειρήσεις, που ήδη είναι έντονα καταπονημένοι από την οικονομική κρίση της τελευταίας επταετίας.

Με άλλα λόγια, μια μάλλον «διαλλακτική» στάση των Ευρωπαίων (όπως πιθανολογείται τώρα) απέναντι στην Ελλάδα στο θέμα της αξιολόγησης ήταν αρκετή να δώσει μια αξιοσημείωτη ώθηση στον Γενικό Δείκτη του Χρηματιστηρίου της Αθήνας, καθώς άλλωστε το ελληνικό χρηματιστήριο μας έχει συνηθίσει εδώ και χρόνια στις έντονες διακυμάνσεις του, πότε προς τα πάνω και κυρίως προς τα κάτω. Δηλαδή, με το επίπεδο των τρεχουσών τιμών σε τόσο χαμηλά επίπεδα, με την κυριαρχία επιθετικών ξένων funds στις συναλλαγές και σε ένα τόσο ευμετάβλητο περιβάλλον, ένα αξιοσημείωτο «τίναγμα» του Γενικού Δείκτη είναι πολύ πιθανό, αλλά παράλληλα εύθραυστο και εύκολα αναστρέψιμο.

Το πρόσφατο μίνι μετοχικό ράλι, που μάλιστα συνοδεύτηκε και από μια περιορισμένη αποκλιμάκωση των αποδόσεων στα ελληνικά κρατικά ομόλογα, ευχαρίστησε την αγορά, αλλά δεν έπεισε ακόμη ότι τα δυσκολότερα ανήκουν στο παρελθόν. Οι επενδυτές ζητούν περισσότερα στοιχεία και επιπλέον διαβεβαιώσεις για να βάλουν βαθύτερα το χέρι στην τσέπη και να αγοράσουν ελληνικά περιουσιακά στοιχεία. Και αυτά τα πρόσθετα στοιχεία, σύμφωνα με παράγοντες της αγοράς, πολύ δύσκολα θα τα έχουν μέσα στον Μάρτιο, καθώς κανένα από τα μεγάλα ερωτήματα δεν αναμένεται να απαντηθεί μέσα στον τρέχοντα μήνα...