Ωρολογιακές βόμβες 9+15 δισ. «απειλούν» τα Ταμεία

Μαύρη τρύπα σχεδόν 10 δισ. ευρώ απειλεί το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης. Οι τουλάχιστον έξι αποφάσεις ανώτατων δικαστηρίων δημιουργούν δημοσιονομική υποχρέωση που ενδέχεται να ξεπερνά τα 5,2 δισ. ευρώ, ενώ οι σχεδόν 320.000 συντάξεις σε αναμονή "κρύβουν" πίσω τους έλλειμμα της τάξης των 3,7 δισ. ευρώ.

Στο σκηνικό των ελλειμμάτων και των κρυφών χρεών, πρέπει να προστεθεί ένας ακόμη επιβαρυντικός της κατάστασης παράγοντας, τα συνεχώς αυξανόμενα ληξιπρόθεσμα χρέη τρίτων προς τα ταμεία, που ξεπέρασαν σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του Κέντρου Είσπραξης Ασφαλιστικών Οφειλών τα 15 δισ. ευρώ.

Πρόκειται για τρεις παράγοντες που ανά πάσα στιγμή μπορούν να εξελιχθούν στη θρυαλλίδα που θα τινάξει στον αέρα όχι μόνο την όποια προσπάθεια μεταρρύθμισης του ασφαλιστικού, αλλά και τα δημόσια οικονομικά και κατά συνέπεια το ίδιο το 3ο Μνημόνιο:

* Οι 320.000 αιτήσεις για κύρια, επικουρική σύνταξη και εφάπαξ, που στοιβάζονται ακόμα και για τρία χρόνια στα συρτάρια των Ταμείων, δημιουργούν «κρυφό έλλειμμα» της τάξης των 3,7 δισ. ευρώ. Ακόμη και για τη μερική αποσυμφόρηση της κατάστασης εκτιμάται ότι απαιτούνται τουλάχιστον 2 δισ. ευρώ, προκειμένου να καλυφθούν σχεδόν οι μισές από τις αιτήσεις.

* Το «γκρέμισμα» διατάξεων που αφορούν μειώσεις συντάξεων και μισθών και περιλαμβάνονται στα δύο προηγούμενα Μνημόνια, από τα ανώτατα δικαστήρια της χώρας, οδηγούν σε μία επιπλέον "μαύρη τρύπα", τουλάχιστον 5,2 δισ. ευρώ.

* Την ίδια στιγμή, ληξιπρόθεσμες οφειλές άνω των 15 δισ. ευρώ «πνίγουν» τα ταμεία, με αμφίβολο το εάν θα εισπραχθούν ποτέ.

Οι τρεις αυτοί παράγοντες δημιουργούν πονοκέφαλο στο οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης, ενώ δημιουργούν και προσκόμματα στην όποια προσπάθεια επίτευξης συμφωνίας με τους πιστωτές για το ασφαλιστικό, καθώς δεν υπάρχει ξεκάθαρη πρόθεση από την ελληνική πλευρά για το πώς θα αντιμετωπιστούν.

Η πρώτη δημοσιονομική βόμβα που αφορά στις αποφάσεις των ανώτατων δικαστηρίων με τις οποίες κρίνονται αντισυνταγματικές οι περικοπές που επιβλήθηκαν από την 1η Αυγούστου 2012 σε μισθούς και συντάξεις, σύμφωνα με εκτιμήσεις ειδικών οδηγεί σε μια πρόσθετη δημοσιονομική υποχρέωση της τάξης των 5,2 δισ. ευρώ, εφόσον η κυβέρνηση αποφασίσει να εκτελέσει τις αποφάσεις της δικαιοσύνης. Μάλιστα, πληθαίνουν οι φωνές που εκτιμούν ότι και οι συνέχεια θα είναι ανάλογη, καθώς και οι σχεδιαζόμενες νέες μειώσεις των συντάξεων θα κριθούν αντισυνταγματικές.

Εκκρεμούν συντάξεις

Ωρολογιακή «βόμβα» για το ασφαλιστικό σύστημα αποτελούν και οι 330.000 αιτήσεις για κύρια, επικουρική σύνταξη και εφάπαξ, που στοιβάζονται στα συρτάρια των Ταμείων στερώντας ακόμη και για τρία ή σε ορισμένες περιπτώσεις τέσσερα χρόνια τις συντάξεις από τους δικαιούχους τους. Πρόκειται για ένα "κρυφό" έλλειμμα της τάξης των 3,7 δισ. ευρώ, το οποίο δεν έχει διαφύγει από το κουαρτέτο των πιστωτών.

Στο ΙΚΑ ξεπερνούν τις 79.000 οι αιτήσεις για κύρια σύνταξη που είναι σε εκκρεμότητα, με τον μέσο χρόνο αναμονής να φτάνει τους 12 μήνες (και να εκτινάσσεται στους 20 μήνες για τη διαδοχική ασφάλιση). Ο χρόνος κυμαίνεται ανάλογα με το υποκατάστημα, και μπορεί να ξεκινά από τους τρεις μήνες και να προσεγγίζει ακόμη και τα τρία χρόνια. Τις 7.700 φτάνουν οι αιτήσεις που είναι σε εκκρεμότητα, στο ΕΤΑΑ, με τον χρόνο της αναμονής να παρουσιάζει σημαντικές διακυμάνσεις ανάλογα με τον τομέα ασφάλισης. Στον ΟΑΕΕ, εκκρεμούν 33.000 αιτήσεις (8.500 προσωρινές). Ο χρόνος της αναμονής κατά μέσο όρο είναι 12 μήνες, όταν όλα τα ένσημα είναι στο Ταμείο, ωστόσο φτάνει τους 20 μήνες, αν υπάρχει διαδοχική ασφάλιση. Αλλά και στον ΟΓΑ σε εκκρεμότητα είναι 30.000 αιτήσεις.

Στο υπερ-επικουρικό ταμείο ΕΤΕΑ 122.000 αιτήσεις είναι σε εκκρεμότητα, με τον χρόνο αναμονής κατά μέσο όρο να είναι 22 μήνες. Οι μισές από αυτές αφορούν το επικουρικό του ΙΚΑ (ΕΤΕΑΜ).

Στάση πληρωμών έχει κηρύξει το Ταμείο Πρόνοιας Δημοσίων Υπαλλήλων, καθώς ακόμα αναζητείται ο τρόπος υπολογισμού του εφάπαξ για όσους αποχωρούν από τον Σεπτέμβριο του 2013 και μετά. Σε εκκρεμότητα είναι περίπου 40.000 αιτήσεις, ωστόσο αν δεν υπάρξει νέος τύπος δεν πρόκειται να καταβληθούν τα χρήματα. Συνολικά, στα ταμεία πρόνοιας σε εκκρεμότητα βρίσκονται πάνω από 60.000 αιτήσεις.

Την κατάσταση επιδεινώνουν οι συνεχώς διογκούμενες ληξιπρόθεσμες οφειλές, καθώς διαπιστώνεται ότι παρά τις συνεχείς ευνοϊκές ρυθμίσεις χρεών, με 24, 36 ή 100 δόσεις, η "τρύπα" ανέρχεται σε 15,3 δισ. ευρώ. Μόνο οι μεγαλοοοφειλέτες με χρέη άνω του ενός εκατομμυρίου χρωστούν στο ΙΚΑ 5,8 δισ. ευρώ. Από αυτά, κανείς δεν γνωρίζει πόσα μπορούν να εισπραχθούν, καθώς από τους 1.468 οφειλέτες του συγκεκριμένου ποσού, μόνο οι 381 βρίσκονται σε λειτουργία σήμερα.