Δίνετε σπίτι και... εξασφαλίζετε σύνταξη!

Για το προϊόν «reverse mortgage» (αντίστροφη υποθήκη) έχουν ήδη αναφερθεί στελέχη της εγχώριας ασφαλιστικής αγοράς και λέγεται μάλιστα πως το τελευταίο χρονικό διάστημα υπάρχουν φωνές που υποστηρίζουν την ανάγκη λανσαρίσματος αυτού του προϊόντος και στην Ελλάδα.

Το reverse mortgage είναι ένα τραπεζοασφαλιστικό προϊόν που υπάρχει εδώ και κάποια χρόνια στις ΗΠΑ και σύμφωνα με το οποίο:

α) Ο κάτοχος ακινήτου βάζει υποθήκη το σπίτι του.

β) Έναντι αυτού, λαμβάνει δάνειο με τη μορφή μηνιαίας ισόβιας σύνταξης, ή ενός εφάπαξ ποσού και μιας μικρότερης μηνιαίας σύνταξης.

γ) Η αποπληρωμή αυτού του δανείου δεν είναι ανάγκη να γίνει εν ζωή, αλλά από τους κληρονόμους αν αυτοί αποδεχτούν τη σχετική κληρονομιά (ενδεχομένως το ποσό της εξαγοράς από τους κληρονόμους να είναι προσυμφωνημένο). Σε διαφορετική περίπτωση, το ακίνητο περνάει στην κυριότητα του ασφαλιστικού φορέα.

Υπάρχουν όμως και διάφορες άλλες παραλλαγές του προϊόντος, όπως π.χ. το να χρησιμοποιήσει κάποιος δανειολήπτης το ποσό ενός στεγαστικού δανείου που έχει αποπληρώσει, ως γραμμή πρόσθετου δανεισμού ή συνταξιοδότησής του.

Με μια πρώτη ματιά, το προϊόν αυτό προσφέρεται σε ηλικιωμένους που είναι «πλούσιοι» σε ακίνητα και «φτωχοί» σε εισόδημα και θα μπορούσε να έχει ευρεία αποδοχή στην Ελλάδα, καθώς:

Πρώτον, όλα δείχνουν ότι το ύψος των μελλοντικών συντάξεων που θα μπορεί να προσφέρει το κοινωνικό σύστημα ασφάλισης θα είναι ιδιαίτερα χαμηλό και συχνά ενδέχεται να μην αρκεί για μια «αξιοπρεπή» διαβίωση.

Δεύτερον, το μέσο ελληνικό νοικοκυριό έχει το μεγαλύτερο ποσοστό της περιουσίας του όχι σε μετρητά, ομόλογα, μετοχές και άλλους εύκολα ρευστοποιήσιμους τίτλους, αλλά σε ακίνητα. Συγκεκριμένα, εκτιμάται ότι η περιουσία των νοικοκυριών στην Ελλάδα αποτελείται κατά 95% από ακίνητα, με τα αντίστοιχα ποσοστά στην Ευρώπη και στην Αμερική να κυμαίνονται μόλις μεταξύ του 35% και 50%.

Και τρίτον, κατά τα αμέσως επόμενα χρόνια δεν προβλέπεται να διαμορφωθούν στην Ελλάδα τέτοιες οικονομικές συνθήκες, έτσι ώστε το σύνολο των Ελλήνων να αποταμιεύσει τα απαιτούμενα ποσά προκειμένου να «χτίσει» ικανοποιητικά ιδιωτικά συνταξιοδοτικά προγράμματα σε μία από τις υπάρχουσες ασφαλιστικές εταιρείες.

Από την άλλη πλευρά ωστόσο, φαίνεται να υπάρχουν αρκετές προκλήσεις για την εκτεταμένη διάδοση προϊόντων τύπου «reverse mortgage» στην Ελλάδα, τουλάχιστον μέσα στο ορατό μέλλον, λόγω του ότι:

• Οι τράπεζες δεν διαθέτουν την απαιτούμενη ρευστότητα για τη χρηματοδότηση τέτοιων προγραμμάτων, ενώ οι ασφαλιστικές εταιρείες δίνουν αγώνα για να εξασφαλίζουν τα εκάστοτε απαιτούμενα εποπτικά κεφάλαια. Και όπως φαίνεται, ένα τέτοιο προϊόν ενδεχομένως να απαιτεί μεγαλύτερο ύψος αποθεματικών.

• Ένα σημαντικό τμήμα της ελληνικής ακίνητης περιουσίας δεν είναι στην πράξη οικονομικά αξιοποιήσιμο.

• Είναι αμφίβολο αν κάποια κεφάλαια του εξωτερικού ή του εσωτερικού θελήσουν να εμπλακούν σε μια τέτοιου είδους επένδυση στην ελληνική αγορά ακινήτων.

• Τέλος, ιδίως μετά την επιβολή του ΕΝΦΙΑ, έχουν παρατηρηθεί περιπτώσεις όπου οι ιδιοκτήτες πωλούν ένα από τα ακίνητά τους, τοποθετώντας μέρος ή το σύνολο των εσόδων τους, προκειμένου να «χτίσουν» ένα συνταξιοδοτικό-επενδυτικό συμβόλαιο. Άρα, με έναν εναλλακτικό τρόπο καταφέρνουν να μειώνουν τη θέση τους σε ακίνητα και να εξασφαλίζουν ικανοποιητική σύνταξη.

Σε κάθε περίπτωση, το θέμα είναι σύνθετο και θα κατατεθούν πολλές απόψεις εξειδικευμένων παραγόντων του κλάδου που θα συζητηθούν.

Καλώς ή κακώς άλλωστε, το συνταξιοδοτικό πρόβλημα θα είναι επίκαιρο τα επόμενα χρόνια όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και σε ολόκληρη την Ευρώπη.