Κρίσιμο σταυροδρόμι για τον τουρισμό

Σε σταυροδρόμι κρίσιμων αποφάσεων για το μέλλον του ελληνικού τουρισμού βρίσκονται εξ αντικειμένου κυβέρνηση, τραπεζικοί όμιλοι και (παραδοσιακοί και υποψήφιοι νέοι) επιχειρηματίες του κλάδου.

Τι θα γίνει με τα κόκκινα δάνεια των ξενοδόχων; Πώς θα μοιραστεί η πίτα του ΕΣΠΑ; Σε ποιο μοντέλο θα βασιστεί η ανάπτυξη του ελληνικού τουρισμού τα επόμενα χρόνια; Τι θα γίνει με την εποχικότητα που επιδεινώνεται αντί να αμβλύνεται; Τι σημαίνει η ενίσχυση της εξάρτησης από τις χώρες της Ε.Ε. των 28; Γιατί μπήκε «όπισθεν» στην κίνηση από νέες αναδυόμενες αγορές; Τι συνεπάγεται η «κάθοδος των Μυρίων» από γειτονικές χώρες; Συμφέρει τον ελληνικό τουρισμό η ελεύθερη διακίνηση Τούρκων επισκεπτών στις χώρες της Ε.Ε. ως αντάλλαγμα για μέτρα που θα λάβει η Τουρκία για τον έλεγχο των προσφυγικών ροών; Γιατί οι βασικές αγορές του ελληνικού τουρισμού υπαγορεύουν σε ένα βαθμό και τις κινήσεις της κυβέρνησης στην εξωτερική πολιτική της χώρας;

Τη σύνθετη, νέα «μεγάλη εικόνα» του ελληνικού τουρισμού που θα συζητήσουν οι παράγοντες της αγοράς στο ετήσιο συνέδριο του ΣΕΤΕ που ξεκινά σήμερα συμπληρώνουν τα πρόσφατα οριστικά στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδας (ΤτΕ) για το ταξιδιωτικό ισοζύγιο Ιανουαρίου-Ιουνίου.

Κι όλα αυτά με φόντο ένα διαρκώς μεταβαλλόμενο διεθνές περιβάλλον με ραγδαίες οικονομικές εξελίξεις και γεωπολιτικές ανακατατάξεις στον ευρύτερο περίγυρο της Ελλάδας.

ΓΚΡΙΖΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ: Με περισσότερα από 31.000 ακίνητα να νοικιάζονται σε ξένους επισκέπτες χωρίς να είναι αδειοδοτημένα ως τουριστικά καταλύματα (έρευνα της Grant Thornton για λογαριασμό του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου Ελλάδας), η επίσημη πολιτεία βρίσκεται ενώπιον της κορυφής του παγόβουνου και μόνο, σύμφωνα με εκτιμήσεις παραγόντων της αγοράς. Το μέγεθος της παραοικονομίας (μόνο στον χώρο του κλάδου φιλοξενίας) εκτιμάται ότι ξεπερνά το 1,4 δισ. ευρώ ετησίως, με τα εκτιμώμενα διαφυγόντα έσοδα του δημοσίου να υπολογίζεται ότι ξεπερνούν τα 350 εκατ. ευρώ κάθε χρόνο.

ΚΟΚΚΙΝΑ ΔΑΝΕΙΑ: Επί τάπητος τίθεται εκ των πραγμάτων για την κυβέρνηση το θέμα της λύσης ενός γόρδιου δεσμού ύψους 2,8 δισ. ευρώ. Θέμα που κατά πολλούς δεν αποτελεί γόρδιο δεσμό αλλά πραγματικό βρόγχο στον λαιμό της αγοράς. Η αγορά, πάντως, παραπέμπει σε καζάνι έτοιμο να εκραγεί καθώς περί τις 20 μεγάλες προβληματικές ξενοδοχειακές επιχειρήσεις συγκροτούν ένα ιδιότυπο «καπάκι» που πρέπει έστω να μισοανοίξει, προκειμένου να ανασάνουν οι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις που παραμένουν σε κατάσταση ασφυξίας, αποκομμένες από πηγές κεφαλαιακής στήριξης.

ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΑ: Η επιλογή της ελληνικής κυβέρνησης να συνδεθεί στενότερα η χώρα με την Ε.Ε. και τις ΗΠΑ είναι προφανής. Στην περίπτωση του τουρισμού φαντάζει απόλυτα φυσιολογική καθώς οι τέσσερις κυριότερες αγορές του είναι η Γερμανία, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γαλλία και η Ιταλία. Πολύ περισσότερο καθώς σε σύνολο εισπράξεων 4,17 δισ. ευρώ στο α' εξάμηνο, οι εισπράξεις από τις χώρες της Ε.Ε.-28 ξεπέρασαν τα 2,6 δισ. ευρώ, αντιπροσωπεύοντας το 63,7% των συνολικών ταξιδιωτικών εισπράξεων της χώρας. Επιπλέον, οι εισπράξεις από επισκέπτες που έφθασαν στη χώρα μας από τις ΗΠΑ καταγράφουν αλματώδη άνοδο τα τελευταία χρόνια και στο α' εξάμηνο διαμορφώθηκαν στα 338 εκατ. ευρώ, εμφανίζοντας εντυπωσιακή αύξηση 46,7%.

Την ίδια στιγμή το προς Ανατολάς άνοιγμα που επιχείρησε η κυβέρνηση στο α' εξάμηνο του έτους έμεινε μετέωρο καθώς, πέραν των άλλων, η τουριστική κίνηση από τη Ρωσία ψαλιδίστηκε στο μισό, με τις εισπράξεις να σημειώνουν «βουτιά» 64,2%.

ΑΓΟΡΑ-«ΕΛΒΕΤΙΚΟ ΤΥΡΙ»: Με κανόνες που εφαρμόζονται κατά το δοκούν, «παράθυρα» κάθε μεγέθους και για κάθε περίπτωση κι εν τέλει, ένα επιχειρηματικό περιβάλλον που διευκολύνει τους «μεγάλους». Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του ΕΝΦΙΑ όπου τα ξενοδοχεία εξασφάλισαν ειδική μεταχείριση ως παραγωγικές μονάδες, ενώ οι επιχειρήσεις ενοικιαζόμενων δωματίων εξαιρέθηκαν και θα το καταβάλουν σαν να πρόκειται για την προσωπική τους κατοικία (!).

Με άλλο ΦΠΑ να ισχύει στα μισά νησιά για κάποιους μήνες και άλλους συντελεστές να εφαρμόζονται στη συνέχεια. Με τους ελεγκτικούς μηχανισμούς (επιθεωρητές εργασίας για παράδειγμα) να είναι διαλυμένοι έως υποστελεχωμένοι, καθιστώντας αδύνατο τη μόνιμη εποπτεία παρά μόνο την εποχική, με ειδικά, «καταδρομκού» τύπου συνεργεία «ράμπο».

Η ΚΑΘΟΔΟΣ ΤΩΝ ΜΥΡΙΩΝ: Σε κρίσιμο θέμα για τον ελληνικό τουρισμό τα επόμενα χρόνια αναδεικνύεται η διαχείριση της αυξημένης κίνησης από γειτονικές χώρες. Η μαζική «κάθοδος» τουριστών από τα Βαλκάνια, χώρες της Ανατ. Ευρώπης και την Τουρκία, έχουν εκτινάξει στα ύψη των αριθμό των ξένων τουριστών στη χώρα μας, καταρρίπτοντας όλα τα προηγούμενα ρεκόρ.

Σε επίπεδο εισπράξεων, ωστόσο, η κατάσταση είναι εντελώς διαφορετική καθώς, συνήθως, οι συγκεκριμένοι τουρίστες κάνουν λιγότερες μέρες διακοπών, οπότε μειώνεται ο μέσος αριθμός των διανυκτερεύσεων, αλλά και οι εισπράξεις ανά ταξίδι. Με άλλα λόγια, έρχονται περισσότεροι αλλά ο καθένας τους αφήνει λιγότερα στη χώρα. Είναι χαρακτηριστικό, σύμφωνα με στοιχεία της ΤτΕ, πως η μέση διάρκεια παραμονής των ξένων επισκεπτών διαμορφώθηκε στο α' εξάμηνο στις 6,8 διανυκτερεύσεις, καταγράφοντας μείωση 10,2%.

Κι όλα αυτά είναι κρίσιμα καθώς κάποια στιγμή θα δοκιμαστούν τα έσχατα όρια φιλοξενίας ξένων τουριστών το καλοκαίρι, αφού δεν θα επαρκούν τα δωμάτια. Αναπόφευκτα ανοίγει επιτακτικά το κεφάλαιο της διεύρυνσης της τουριστικής περιόδου. Έτσι ώστε και περισσότεροι ξένοι να μπορούν να έρθουν στην Ελλάδα και να αποφορτιστεί η καλοκαιρινή περίοδος αιχμής, όπου δημιουργείται το αδιαχώρητο στις δημοφιλέστερες περιοχές.

Μέσα σ' όλα αυτά, πολλοί Έλληνες ξενοδόχοι καλοβλέπουν την προοπτική να απελευθερωθεί η διακίνηση Τούρκων στις χώρες της Ε.Ε., στο πλαίσιο ανταλλαγμάτων για πρόσθετα μέτρα της Τουρκίας για τη διαχείριση των προσφυγικών ροών προς την Ευρώπη. Θεωρούν, δηλαδή, πως αν συμβεί κάτι τέτοιο, η Ελλάδα θα αποκτήσει μια νέα μεγάλη «δεξαμενή» άντλησης τουριστών από τη γειτονική χώρα. Με αυτό τον τρόπο προβλέπουν νέα ρεκόρ αφίξεων και εισπράξεων τα επόμενα χρόνια. Παρότι το μέσο έσοδο ανά ταξιδιώτη μειώνεται σταθερά από χρόνο σε χρόνο.

«Ας έρθουν περισσότερα χρήματα στη χώρα κι ας είναι από περισσότερους κι όχι απαραίτητα από λιγότερους, πιο εύπορους πελάτες», λένε.