Aσφαλιστικό: Ο δρόμος για τη δημιουργία ενός Ταμείου

Ως τυφώνας έρχεται το 3ο Μνημόνιο για να διαμορφώσει, μέσα σε ασφυκτικά χρονικά περιθώρια, ένα νέο σε δομή και λειτουργία σύστημα κοινωνικής ασφάλισης, με ένα ταμείο και μία σύνταξη.

Ειδικοί στην κοινωνική ασφάλιση εκτιμούν ότι οι περικοπές που θα αφορούν τις ήδη καταβαλλόμενες συντάξεις θα είναι μεγάλες, καθώς η κυβέρνηση έχει δεσμευτεί για μεγάλη μείωση των κοινωνικών δαπανών (υπό τις ασφυκτικές πιέσεις του ΔΝΤ, που συνδέει άμεσα τη συζήτηση για το χρέος με τις παρεμβάσεις στο ασφαλιστικό).

Επισημαίνουν δε ότι σε αυτό το πλαίσιο δεν ήταν καθόλου τυχαίες οι προσωπικές απόψεις που εξέφρασε ο υπουργός Εργασίας Γιώργος Κατρούγκαλος στους εκπροσώπους του ΠΑΜΕ.

Στο υπουργείο Εργασίας εκτιμούν ότι οι περικοπές των συντάξεων, στην καλύτερη περίπτωση, θα εφαρμοστούν από τα 1.000 ευρώ και πάνω, ενώ υπολογίζεται ότι θα τεθεί ανώτατο πλαφόν στις παροχές, οι οποίες δεν θα ξεπερνούν τις 2.000 ευρώ.

Όλα αυτά βέβαια πρέπει να οριστικοποιηθούν εντός του φθινοπώρου. Σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες του Εuro2day.gr, η ηγεσία του υπουργείου Εργασίας αναζητά πρόσωπα που θα στελεχώσουν την επιτροπή κοινωνικού διαλόγου-εξπρές, προκειμένου να ολοκληρωθεί η νέα ασφαλιστική μεταρρύθμιση, που θα οδηγήσει σε ένα νέο ασφαλιστικό σύστημα που δεν θα θυμίζει σε τίποτε το σημερινό.

Στο ενδιάμεσο, θα εφαρμοστούν έμμεσες και άμεσες περικοπές συντάξεων και παροχών, που ενδέχεται να ξεπερνούν τα 7 δισ. ευρώ για τους επόμενους 18 μήνες. Αν και υπάρχουν μέτρα που δεν έχουν κοστολογηθεί και άλλα που δεν έχουν ακόμη διευκρινιστεί, το Μνημόνιο δεσμεύει τις κυβερνήσεις της Ελλάδας για περικοπές 0,25% του ΑΕΠ για το 2015 και 1% για το 2016, ήτοι 2,25 δισ. ευρώ.

Παράλληλα ξεκαθαρίζει ότι θα πρέπει να ληφθούν ισοδύναμα μέτρα για την εφαρμογή της απόφασης του ΣτΕ, που έκρινε τις περικοπές στις συντάξεις αντισυνταγματικές, ήτοι επιπλέον μέτρα 2-3 δισ. ευρώ, ενώ εάν η κυβέρνηση επιμείνει στη μη εφαρμογή της ρήτρας μηδενικού ελλείμματος στις επικουρικές συντάξεις, θα πρέπει να λάβει και άλλα μέτρα, 1,4 δισ. ευρώ, που αντιστοιχεί στο έλλειμμα των επικουρικών ταμείων που θα δημιουργηθεί έως το τέλος του επόμενου έτους.

Σε αυτό το πλαίσιο, οι περικοπές συντάξεων φαντάζουν μονόδρομος, ενώ αυξήσεις αναμένονται μόνο στις εισφορές, και μάλιστα σε μεγάλες κοινωνικές και επαγγελματικές ομάδες, όπως είναι οι ελεύθεροι επαγγελματίες – αυτοαπασχολούμενοι και οι αγρότες. Στον υπολογισμό των «εξοικονομήσεων» πρέπει να προστεθεί και η δέσμευση για περιορισμό των προνοιακών επιδομάτων-παροχών κατά 0,5% του ΑΕΠ, και μάλιστα ετησίως, καθώς και της κατάργησης του ΕΚΑΣ έως το 2019.

Το νέο ασφαλιστικό

Το περίγραμμα του νέου συστήματος είχε προδιαγραφεί με την πρώτη μνημονιακή ασφαλιστική μεταρρύθμιση που έγινε υπό την ασφυκτική πίεση της τρόικας, το 2010, τον γνωστό νόμο Λοβέρδου - Κουτρουμάνη (Ν.3863/2010).

Πρόκειται για τον νόμο που αποτέλεσε την πρώτη, ουσιαστική, αλλά και καθοριστικής σημασίας παρέμβαση της τρόικας στη δομή και τη λειτουργία της κοινωνικής ασφάλισης της Ελλάδας, καθώς εισήγαγε ένα «κεφαλαιοποιητικού» τύπου σύστημα ασφάλισης, που ο εργαζόμενος, ύστερα από 40 χρόνια εργασίας ή μετά τη συμπλήρωση του 67ου έτους της ηλικίας του, θα λαμβάνει κύρια σύνταξη κατά τι μικρότερη από το μισό του μέσου μισθού του.

Βάσει του νέου συστήματος που έχει καθοριστεί από το 2010, κατά την πλήρη εφαρμογή του νόμου, το μέσο ποσοστό αναπλήρωσης δεν θα ξεπερνά το 50%.

Η συμμετοχή του κράτους σταδιακά περιορίζεται στην καταβολή της βασικής σύνταξης, που το 2010 εκτιμήθηκε ότι θα είναι στα 360 ευρώ. Αυτό το μοντέλο ασφάλισης έρχεται πλέον να ολοκληρωθεί με το νέο Μνημόνιο, το οποίο ορίζει ότι εντός του 2016 θα υλοποιηθεί όχι μόνο η διοικητική–οργανωτική ενοποίηση όλων των ταμείων σε ένα, υπό ενιαία δομή και λειτουργία, αλλά και η ουσιαστική ενοποίηση των όρων και προϋποθέσεων ασφάλισης και λήψης σύνταξης.

Το κείμενο που δεσμεύει την παρούσα αλλά και κάθε μελλοντική κυβέρνηση (υπό την προϋπόθεση πάντα ότι θα εφαρμοστεί) προβλέπει ξεκάθαρα ότι μέσα στους επόμενους δύο μήνες θα πρέπει να «κλειδώσει» μια νέα, μεγάλη ασφαλιστική μεταρρύθμιση, που θα οδηγήσει σε αυτό το νέο μοντέλο.

Αναλυτικά, τα βήματα που θα οδηγήσουν σε ένα ταμείο για όλους, με ενιαία δομή αλλά και κοινό κανονισμό για τις εισφορές και τις παροχές είναι:

- Υπαγωγή όλων των επικουρικών ταμείων στο υπερ-επικουρικό των μισθωτών ETEA από την 1η Σεπτεμβρίου 2015, εφαρμογή της ρήτρας μηδενικού ελλείμματος (ή ισοδύναμα μέτρα) και χρηματοδότησή τους αποκλειστικά από εισφορές εργοδοτών - εργαζομένων από την 1η Ιανουαρίου 2015,

- Καθιέρωση στενότερης σύνδεσης μεταξύ εισφορών και παροχών, ήτοι αναλογικότερο σύστημα, αλλαγές στον τρόπο υπολογισμού των εισφορών στους αυτοαπασχολούμενους, με βάση το πραγματικό εισόδημα, και εντός τριών ετών κατάργηση της επιπλέον κρατικής χρηματοδότησης, με εναρμόνιση των κανόνων σχετικά με τις εισφορές σε όλα τα ταμεία, με βάση το ΙΚΑ,

- Σταδιακή εναρμόνιση των κανόνων για τις συντάξεις του ΟΓΑ με αυτά που ισχύουν στα άλλα ταμεία.

Τελικός στόχος είναι, όπως περιγράφεται ξεκάθαρα στο νέο Μνημόνιο, η ενοποίηση όλων των ταμείων (κύριων και επικουρικών) σε μία ενιαία οντότητα έως τον Δεκέμβριο 2015. Στη συνέχεια, θα επιδιωχθεί η ενοποίηση των αποθεματικών των ταμείων, τον Δεκέμβριο του 2016. Η μεταρρύθμιση θα ολοκληρωθεί εντός του 2017, με την ενσωμάτωση της είσπραξης όλων των εισφορών κοινωνικής ασφάλισης, μαζί με τους φόρους, από τη φορολογική διοίκηση (Δεκέμβριος 2017).