Εικόνα διάλυσης στα εργοτάξια σε ολόκληρη την Ελλάδα

Οι περίπου 150 εργαζόμενοι σε εργολαβία κάθετου άξονα της Εγνατίας Οδού (Σιάτιστα - Κρυσταλλοπηγή) που έμαθαν την Παρασκευή πως απολύονται είναι μόνο ένας μικρός αριθμός από τα εκατοντάδες θύματα της στάσης πληρωμών που έχει κηρύξει το δημόσιο στα εργοτάξια ολόκληρης της χώρας.

Σχεδόν σε όλα τα σιδηροδρομικά έργα στο τμήμα Κόρινθος - Πάτρα οι εργολάβοι έχουν προχωρήσει στη χορήγηση αδειών άνευ αποδοχών στο προσωπικό, καθώς ελάχιστα εργοτάξια παραμένουν εν ζωή. Ηδη η κοινοπραξία ΑΚΤΩΡ - J&P ΑΒΑΞ - ΤΕΡΝΑ - Intrakat που εκτελεί τα έργα στη σήραγγα Παναγοπούλας κατέθεσε αίτημα διακοπής εργασιών, ενώ το ίδιο έπραξε και η κοινοπραξία ΑΚΤΩΡ - ΤΕΡΝΑ - J&P ΑΒΑΞ στο τμήμα Σιάτιστα - Κρυσταλλοπηγή.

Τα αιτήματα διακοπής εργασιών επειδή το δημόσιο έχει καθυστερήσει να πληρώσει για διάστημα μεγαλύτερο των δύο μηνών έχουν λάβει πλέον διαστάσεις χιονοστιβάδας. Ακόμα και οι μεγάλοι κατασκευαστικοί όμιλοι που συμμετέχουν στην κατασκευή των πέντε σημαντικότερων οδικών αξόνων με συμβάσεις παραχώρησης (Ολυμπία Οδός, Ιόνια Οδός, Αξονας Κεντρικής Ελλάδας, Μαλιακός - Κλειδί και Κόρινθος - Τρίπολη - Καλαμάτα) καταβάλλουν προσπάθειες ώστε να διατηρήσουν εν ζωή τα εργοτάξια αφού το δημόσιο έχει καθυστερήσει να καταβάλλει περί τα 250 εκατ. ευρώ.

Η κατάσταση είναι πολύ χειρότερη σε μικρά και μεσαία έργα ανά την Ελλάδα, όπως επισημαίνει ο ιδιοκτήτης τεχνικής εταιρείες που έχει αναλάβει εργολαβίες σε αρκετές περιοχές της χώρας. Οπως δηλώνει σε δύο - τρία εργοτάξια έχει ήδη απολυθεί το 75% του προσωπικού και συνεχίζουν με το ελάχιστο δυνατό δυναμικό. Ο ίδιος λέει πως το ίδιο μοντέλο θα ακολουθήσει και σε άλλα εργοτάξια στην περίπτωση που δεν ανατραπεί η σημερινή εικόνα.

Τα σοβαρά προβλήματα ρευστότητας στα δημόσια έργα συνδέονται και με τους κανόνες του ΕΣΠΑ οι οποίοι επιβάλλουν να πληρώσει πρώτα το δημόσιο το 100% του ποσού και αφού καταθέσει τα σχετικά έγγραφα, οι κοινοτικές υπηρεσίες του επιστρέφουν το 95%. Το ΕΣΠΑ προβλέπει πως κάθε έργο χρηματοδοτείται κατά 95% από κοινοτικά κονδύλια και μόλις κατά 5% από εθνικούς πόρους. Ετσι, ενώ το υπουργείο Οικονομίας εξέδιδε εντολές πληρωμής, το Γενικό Λογιστήριο δεν έδινε τη σχετική εντολή εκταμίευσης στην Τράπεζα της Ελλάδος με αποτέλεσμα οι υπάλληλοι των τεχνικών εταιρειών να μένουν με τα χαρτιά στο χέρι.

Συνολικά στοιχεία για τις οφειλές του δημοσίου προς κατασκευαστικούς ομίλους δεν είναι γνωστά. Πρόχειρες εκτιμήσεις ανεβάζουν τα ποσά που οφείλει στους τέσσερις ισχυρότερους "παίκτες" σε επίπεδα περί το μισό δισεκατομμύριο ευρώ. Επειδή το πρόβλημα εντείνεται όσο καθυστερεί η επίτευξη λύσης που θα ανοίξει τις κάνουλες της χρηματοδότησης, οι διοικήσεις τεχνικών εταιρειών στέλνουν έγγραφα με τα οποία προειδοποιούν για αποχώρηση από τα έργα.

Η νομοθεσία προβλέπει πως αν μια πληρωμή καθυστερήσει πέραν των δύο μηνών τότε ο ανάδοχος έχει τη δυνατότητα να ζητήσει αποχώρηση από το εργοτάξιο, ενώ οι περαιτέρω καθυστερήσεις του επιτρέπουν να προσφύγει για αποζημιώσεις κ.λπ.

Πρόσφατα κρούσματα αποχωρήσεων (ή σχετικών απειλών) είναι η εργολαβία για την αναβάθμιση του αεροδρομίου Χανίων και η εργολαβία για το βιολογικό καθαρισμό του Κορωπίου. Τα δύο συγκεκριμένα έργα θεωρούνται, μάλιστα, και "στοιχειωμένα" αφού μέχρι να ανατεθούν χρειάστηκαν χρόνια εν μέσω προσφυγών μεταξύ κατασκευαστικών εταιρειών που έφτασαν μέχρι το Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ).

Στον πάγο βρίσκονται και άλλα μεγάλα έργα όπως το τμήμα Ακτιο - Αμβρακία (τέσσερις εργολαβίες που επίσης σέρνονται για χρόνια). Στα ψιλά των εφημερίδων περνά, όμως, το "πάγωμα" μικρότερων εργοταξίων ανά την Ελλάδα που οδηγεί σε (προσωρινή;) ανεργία εκατοντάδες εργαζόμενους.

Οι διοικήσεις των κατασκευαστικών ομίλων υποστηρίζουν πως αν δεν υπάρξει άμεσα επανεκκίνηση της χρηματοδότησης η χώρα κινδυνεύει να χάσει σημαντικά κονδύλια του ΕΣΠΑ (2007 - 2014) αφού με βάση τους κοινοτικούς κανόνες πρέπει τα έργα να έχουν ολοκληρωθεί μέχρι τέλος του 2015. Στο υπουργείο Οικονομίας έχουν ανοίξει, πάντως, ένα ακόμα μέτωπο με την απένταξη εκατοντάδων έργων (περί τα 900) τα οποία με βάση τις αρμόδιες υπηρεσίες δεν θα ολοκληρώνονταν εγκαίρως ή έχουν σταματήσει εδώ και χρόνια.

Κερασάκι στην τούρτα των καθυστερήσεων πληρωμών και των αποχωρήσεων τεχνικών εταιρειών από εργοτάξια αποτελούν τα αιτήματα που κατέθεσαν τον τελευταίο δίμηνο οι εργολάβοι των πέντε οδικών αξόνων για παράταση της ημερομηνίας ολοκλήρωσης των έργων. Ενώ η προηγούμενη ηγεσία του υπουργείου Υποδομών είχε θέση ως ημερομηνία ολοκλήρωσης το Δεκέμβριο του 2015 ("άντε το πρώτο εξάμηνο του 2016 για μικρά τμήματα") σχεδόν όλες οι κοινοπραξίες ζητούν μετάθεση του χρονοδιαγράμματος για τα τέλη του 2016 ή και το 2017!

Στην περίπτωση του τμήματος Μαλιακός - Κλειδί, ο υπουργός Υποδομών Χρήστος Σπίρτζης δεν δέχθηκε το αίτημα παράτασης για το 2017 και βρίσκεται σε εξέλιξη διαδικασία πορισμάτων από ειδικούς συμβούλους ώστε να εξακριβωθεί το δίκαιο του αιτήματος του αναδόχου (κοινοπραξία Αυτοκινητόδρομοι Αιγαίου με επικεφαλής τη γερμανική Hochtief).

Τα νέα έργα

Επιπλέον, εξαιτίας της παρατεταμένης αβεβαιότητας, αλλά κυρίως της προχειρότητας με την οποία είχαν εξαγγελθεί αρκετά έργα από την προηγούμενη κυβέρνηση, μετατίθενται για τον Σεπτέμβριο (το νωρίτερο) σειρά κρίσιμων μεγάλων διαγωνισμών που θα μπορούσαν να δώσουν ανάσα στην τοπική και εθνική οικονομία, με χαρακτηριστικότερα παραδείγματα το νέο αεροδρόμιο στο Καστέλι Ηρακλείου και την υποθαλάσσια ζεύξη Σαλαμίνας - Περάματος.

Ο κ. Σπίρτζης είχε υποστηρίξει προ ημερών στη Βουλή πως για το νέο αεροδρόμιο στο Καστέλι «στόχος είναι στα μέσα Ιουνίου να βγουν σε διαβούλευση αυτοί οι νέοι όροι τροποποιημένοι και η δημοπράτηση να γίνει μέχρι τα μέσα Σεπτεμβρίου με άλλο μοντέλο».

Το νέο μοντέλο θα προβλέπει πλειοψηφική συμμετοχή του δημοσίου στην κοινοπραξία διαχείρισης του αεροδρομίου κατά τα πρότυπα του "Ελευθέριος Βενιζέλος" στην Αθήνα. Πάντως οι νέοι όροι δεν έχουν ακόμα δημοσιοποιηθεί αν και κινούμαστε προς τα τέλη Ιουνίου.

Για την υποθαλάσσια ζεύξη Σαλαμίνας – Περάματος ο αναπληρωτής υπουργός Υποδομών είπε πως επίσης επανεξετάζεται, όπως εξετάζεται και η «οδική σύνδεση με το Σχιστό».