Ο γόρδιος δεσμός του ελληνικού συνταξιοδοτικού συστήματος

Για να καταλάβει κανείς γιατί το ελληνικό συνταξιοδοτικό σύστημα της Ελλάδας έχει «δέσει σε κόμπο» τις διαπραγματεύσεις, αρκεί να δει την περίπτωση της 59χρονης Μαρίας Κουνάνη, μονογονέα δυο παιδιών που έχει βγει σε πρόωρη σύνταξη.

Η κα. Κουνάνη, δημιουργός πατρόν ραπτικής, υπέβαλε αίτηση για μειωμένη σύνταξη πέρυσι, όταν η επιχείρηση στην οποία εργάζονταν για 20 χρόνια αντιμετώπισε δυσκολίες λόγω των απλήρωτων παραγγελιών. Για να πάρει πλήρη σύνταξη θα χρειάζονταν να εργαστεί άλλα δέκα χρόνια. Επέλεξε όμως την πρόωρη συνταξιοδότηση, που κατά την ίδια ήταν η μόνη πραγματική επιλογή της, αλλά κατά τους πιστωτές είναι αυτό που υπονομεύει το συνταξιοδοτικό σύστημα.

«Το έκανα διότι κανένας δεν με προσλαμβάνει», δήλωσε στο Bloomberg. «Δεν προσλαμβάνουν ούτε την κόρη μου, που είναι 39».

Οι συντάξεις έχουν γίνει ένα βασικό σημείο στο οποίο «κολλάνε» οι διαπραγματεύσεις με τους πιστωτές, όμως περιπτώσεις όπως αυτή της κ. Κουνάνη δείχνουν το γιατί δεν υπάρχει απλή λύση στο πρόβλημα. Για τους πιστωτές, το συνταξιοδοτικό σύστημα εξακολουθεί να είναι υπερβολικά γενναιόδωρο. Για την ελληνική κυβέρνηση, είναι ένα σύστημα που προσπαθεί να ανταπεξέλθει μετά από πέντε χρόνια ύφεσης και μειωμένων εισφορών σε μια χώρα με το μεγαλύτερο ποσοστό ανεργίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Την κατάσταση δεν βοηθούν ούτε η γήρανση του πληθυσμού αλλά ούτε και το πλήγμα 8 δισ. ευρώ που δέχθηκαν τα οικονομικά των ταμείων μετά την μεγαλύτερη αναδιάρθρωση κρατικού χρέους στην ιστορία, που πραγματοποιήθηκε το 2012.

«Αν έχεις ένα νέο σύστημα εισφορών και ένα νέο σύστημα υπολογισμού συντάξεων και κάποιος χάσει τη δουλειά του, τότε εκπίπτει από το σύστημα», σύμφωνα με τον Jens Bastian, οικονομολόγο και πρώην μέλος της task force της Κομισιόν στην Ελλάδα. «Είναι ένα μακροοικονομικό ζήτημα που καμία μεταρρύθμιση στο συνταξιοδοτικό σύστημα δεν μπορεί να διορθώσει».

Η κυβέρνηση του Αλέξη Τσίπρα ήρθε στην εξουσία υποσχόμενος να ανακαλέσει τις περικοπές στις συντάξεις, όμως οι πιστωτές ζητούν ακόμα μεγαλύτερες περικοπές. Ζητούν να εφαρμόσει τις μεταρρυθμίσεις που έχουν συμφωνηθεί και να υπάρξουν περικοπές έως και 0,5% του ΑΕΠ φέτος και 1% το επόμενο έτος, εν μέρει μέσω της άμεσης κατάργησης των πρόωρων συντάξεων. Θέλουν επίσης οι επικουρικές συντάξεις –που μειώθηκαν κατά περίπου 5% πέρυσι- να χρηματοδοτούνται από τις εισφορές και όχι από τον κρατικό προϋπολογισμό.

Στις 5 Ιουνίου στη Βουλή ο Αλέξης Τσίπρας είπε πως οι προτάσεις των πιστωτών δεν είναι ρεαλιστικές και πως κανένας βουλευτής δεν θα συμφωνούσε σε απαιτήσεις όπως η κατάργηση του ΕΚΑΣ. Ο ίδιος πάντως έχει συμφωνήσει σε συγχώνευση των Ταμείων προκειμένου να υπάρξει μείωση του διοικητικού κόστους και για να κλείσουν τα «παραθυράκια» που δίνουν τη δυνατότητα για πρόωρη συνταξιοδότηση.

Κατηγόρησε, δε, τα πέντε χρόνια λιτότητας για την αποδυνάμωση του συστήματος, λέγοντας πως τα αποθεματικά των ταμείων μειώθηκαν κατά 25 δισ. ευρώ μέσω της ανταλλαγής ομολόγων του 2012 και λόγω της υψηλής ανεργίας.

Όπως ανέφερε, τα τελευταία πέντε χρόνια οι συντάξεις έχουν μειωθεί έως και 48%, ενώ το 45% των συνταξιούχων λαμβάνουν σύνταξη κάτω από το όριο της φτώχειας.

Η πρόωρη σύνταξη της κ. Κουνάνη ανέρχεται στα 420 ευρώ τον μήνα ενώ το τελικό ποσό της σύνταξής της θα το μάθει του χρόνου. Ευελπιστεί πως θα είναι λίγο υψηλότερο από αυτό που λαμβάνει τώρα, ώστε να της μένει και κάτι μετά το ενοίκιό της, που ανέρχεται στα 360 ευρώ τον μήνα.

«Φυσικά και αυτό το συνταξιοδοτικό σύστημα δεν είναι βιώσιμο», δήλωσε ο υπουργός Οικονομικών Γιάνης Βαρουφάκης, τονίζοντας πως πρέπει να βρεθούν τρόποι ώστε να εξαλειφθούν οι πρόωρες συντάξεις, να συγχωνευθούν τα συνταξιοδοτικά ταμεία, τα μειωθούν τα λειτουργικά κόστη τους και να προχωρήσουμε από ένα «μη βιώσιμο σε ένα βιώσιμο σύστημα, με λογική και σταδιακά».

Σύμφωνα μετ α τελευταία στοιχεία της Eurostat, το 2012 η Ελλάδα δαπανούσε περισσότερα από οποιαδήποτε άλλη χώρα της ΕΕ σε συντάξεις (17,5% του ΑΕΠ έναντι του ευρωπαϊκού μέσου όρου 13,2%).

Ακολουθήστε το Euro2day.gr στο Google News!Παρακολουθήστε τις εξελίξεις με την υπογραφη εγκυρότητας του Euro2day.gr

FOLLOW USΑκολουθήστε τη σελίδα του Euro2day.gr στο Linkedin

Αυτό οφείλεται εν μέρει στο ότι η ελληνική οικονομία συρρικνώθηκε κατά 25% από το 2008. Η γήρανση του πληθυσμού δεν βοηθά – μάλιστα η Eurostat προβλέπει πως μέχρι το 2060 στην Ελλάδα θα υπάρχουν λιγότεροι από δυο εργαζόμενοι ενήλικες για κάθε συνταξιούχο.

Το κύμα των μεταρρυθμίσεων που ξεκίνησε το 2010 είχε ως αποτέλεσμα τη μείωση των πληρωμών, την εισαγωγή αναλογιστικών μελετών, τη αύξηση του ορίου ηλικίας συνταξιοδότησης και την αλλαγή στον υπολογισμό των συντάξεων. Ως αποτέλεσμα η Ελλάδα από την τελευταία θέση στην κατάταξη των συνταξιοδοτικών συστημάτων του κόσμου το 2011, βελτίωσε τη θέση της στον δείκτη βιωσιμότητας των συντάξεων που κατατάσσει η Allianz Asset Management, δίνοντας τη θέση της την Ταϊλάνδη, τη Βραζιλία και την Ιαπωνία το 2014.

Η Ελλάδα, σύμφωνα με το Bloomberg, έχει «κυνηγήσει» εργοδότες και εργαζόμενους να καταβάλουν τις εισφορές. Ο διοικητής της ΤτΕΕΛΛ +0,73% Γιάννης Στουρνάρας είχε δηλώσει πως οι δαπάνες του δημοσίου για τις συντάξεις αναμένεται να μειωθούν κατά περίπου 1,9% μέχρι το 2060, εμφανίζοντας την Πέμπτη καλύτερη επίδοση στην ΕΕ. Ωστόσο, η ύφεση, με την ανεργία στο 25,6% τον Μάρτιο και με το κύμα «λουκέτων» σε επιχειρήσεις, έχει πλήξει τις εισφορές.

«Το πρόγραμμα που εφαρμόστηκε προκάλεσε μεγαλύτερα προβλήματα σε όρους απώλειας εισφορών απ' ότι το σύνολο των χρημάτων που δόθηκαν μέσω του ίδιου του προγράμματος», σχολιάζει στο Bloomberg το μέλος του ΔΣ της Ελληνικής Αναλογιστικής Αρχής, Γιώργο Συμεωνίδη. «Σε ορισμένες περιπτώσεις η θεραπεία ήταν χειρότερη από την ασθένεια».

Η αναδιάρθρωση του χρέους της Ελλάδας οδήγησε σε μείωση της ονομαστικής αξίας των ομολόγων που κατείχαν τα συνταξιοδοτικά ταμεία κατά 8,3 δισ. ευρώ, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του κ. Συμεωνίδη, ενώ τα Ταμεία μπορούν να δεχθούν ακόμα μεγαλύτερο πλήγμα όταν αναγκαστούν να πουλήσουν τα holdings τους προκειμένου να πληρώσουν στους συνταξιούχους.

Από την πλευρά της, η κ. Κουνάνη λέει πως δεν ήθελε να βασιστεί στο συνταξιοδοτικό σύστημα: «είμαι σχετικά νέα, δεν χρειαζόταν να συνταξιοδοτηθώ τώρα. Η δουλειά μου δεν ήταν δύσκολη, είναι ικανοποιητική και δημιουργική. Αν μπορούσα να βρω άλλη δουλειά, δεν θα είχα βγει στη σύνταξη».