Πώς αλλάζουν οι διοικήσεις σε ΤΧΣ και τράπεζες

Στις αλλαγές που θα επέλθουν στο νευραλγικό τομέα των τραπεζών και του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας από τη συγκυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ στρέφεται το ενδιαφέρον της αγοράς μετά την ορκωμοσία της κυβέρνησης.

Αμέσως μετά την εκλογική νίκη του ΣΥΡΙΖΑ και τη συμφωνία με τον πρόεδρο των Ανεξάρτητων Ελλήνων Π. Καμένο στην αγορά άρχισαν να κυκλοφορούν μετ' επιτάσεως πληροφορίες για τα νέα πρόσωπα που θα στελεχώσουν το ΤΧΣ και τις διοικήσεις των τραπεζών.

Οι αλλαγές θεωρούνται δεδομένες, καθώς αποτελούν βασική δέσμευση του προεκλογικού προγράμματος του ΣΥΡΙΖΑ. Χαρακτηριστικό είναι ότι κατά την τελευταία προεκλογική του ομιλία ο νυν πρωθυπουργός τόνισε με έμφαση ότι θα φύγουν «όσοι πτώχευσαν τις τράπεζες και συνεχίζουν να τις διοικούν», ενώ διακηρυγμένη θέση του κόμματος είναι και η ενεργητικότερη άσκηση ελέγχου του Δημοσίου στις τράπεζες μέσω του ΤΧΣ.

Ειδικότερα, το πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ προβλέπει την πλήρη άσκηση των δικαιωμάτων ψήφου του Δημοσίου στις τράπεζες και για θέματα πέραν των στρατηγικών (συγχωνεύσεις, εξαγορές, πωλήσεις περιουσιακών στοιχείων), που ισχύει σήμερα. Θέση που συνοδεύτηκε και από αναφορές κατά τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου για αλλαγές σε πρόσωπα που στελεχώνουν την Εκτελεστική Επιτροπή και το Γενικό Συμβούλιο του Ταμείου.

Το καυτό θέμα της άσκησης των δικαιωμάτων ψήφου από το ΤΧΣ

Για να μπορεί όμως να ασκεί πλήρως το ΤΧΣ δικαιώματα ψήφου των μετοχών που κατέχει θα πρέπει να υπάρξουν σημαντικές αλλαγές στο υφιστάμενο νομοθετικό πλαίσιο (σ.σ.: νόμος 3864/2010 όπως τροποποιήθηκε). Παρότι τυπικά η νέα κυβέρνηση δεν χρειάζεται τη συναίνεση των δανειστών και εταίρων της για να επιφέρει δραστικές αλλαγές στις σχέσεις Δημοσίου - τραπεζών, θεωρείται βέβαιο ότι το θέμα θα συζητηθεί στο περιθώριο της διαπραγμάτευσης με την Ευρώπη.

Άλλωστε, η δυνατότητα πλήρους άσκησης των δικαιωμάτων ψήφου από το ΤΧΣ συνεπάγεται ανατροπή του ιδιωτικού χαρακτήρα και της δομής με την οποία ανακεφαλαιοποιήθηκαν οι τέσσερις συστημικές τράπεζες την προηγούμενη διετία.

Το Ταμείο ανέστειλε την άσκηση των δικαιωμάτων ψήφου με εξαίρεση στρατηγικής σημασίας θέματα το 2013 για τις Εθνική, Alpha και Πειραιώς, όταν δηλαδή στις πρώτες αυξήσεις κεφαλαίου οι τρεις τράπεζες εξασφάλισαν την ελάχιστη ιδιωτική συμμετοχή (10%) και προχώρησαν στην έκδοση warrants μέσω των οποίων και θεωρητικά ιδιωτικοποιούνται πλήρως.

Με βάση το παραπάνω status quo, οι τρεις τράπεζες προχώρησαν πέρυσι σε νέες αυξήσεις κεφαλαίου που καλύφθηκαν πλήρως από τους ιδιώτες μετόχους.

Αντίστοιχα για τη Eurobank η αναστολή άσκησης δικαιωμάτων ψήφου από την πλευρά του ΤΧΣ ήρθε μετά την επιτυχή κάλυψη της αύξησης κεφαλαίου του 2014 από τους ιδιώτες. Από τη στιγμή που η κάλυψη της αύξησης από τους ιδιώτες ξεπέρασε το 50%, όπως ορίζει ο νόμος, το ΤΧΣ υποχρεώθηκε να περιορίσει τα δικαιώματα ψήφου για τις μετοχές που κατέχει μόνο σε στρατηγικής σημασίας ζητήματα.

Συνολικά οι ιδιώτες μέτοχοι την προηγούμενη διετία έβαλαν στις τέσσερις συστημικές τράπεζες κεφάλαια της τάξης των 10 δισ. ευρώ και θεωρείται δεδομένο ότι θα αντιδράσουν σε περίπτωση που η κυβέρνηση τροποποιήσει τελικώς το νομοθετικό πλαίσιο προκειμένου το ΤΧΣ να μπορεί να ασκεί πλήρως και σε όλα τα θέματα τα δικαιώματα ψήφου που αναλογούν στις μετοχές που κατέχει.

Το παράθυρο που προβλέπει ο νόμος

Ωστόσο, ένα παράθυρο που προβλέπει το υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο για να ανακτήσει το ΤΧΣ την πλήρη άσκηση των δικαιωμάτων ψήφου του είναι να κρίνει ότι «παραβιάζονται ουσιώδεις υποχρεώσεις του πιστωτικού ιδρύματος, οι οποίες προβλέπονται στο σχέδιο αναδιάρθρωσης ή προάγουν την υλοποίησή του».

Με δεδομένο όμως, υποστηρίζουν παράγοντες της αγοράς, ότι οι συστημικές τράπεζες εφάρμοσαν μέχρι και την έναρξη της προεκλογικής περιόδου με επιτυχία τα πλάνα αναδιάρθρωσης ξεπερνώντας μάλιστα και χρονικούς στόχους, δύσκολα μπορεί να χρησιμοποιηθεί η παραπάνω διάταξη, άμεσα τουλάχιστον, όσον αφορά το πνεύμα του νόμου.

Δυνατότητα παύσης της διοίκησης του ΤΧΣ από τον υπουργό Οικονομικών

Το υφιστάμενο νομοθετικό πλαίσιο δίνει τη δυνατότητα στον υπουργό Οικονομικών να παύει τα μέλη της Εκτελεστικής Επιτροπής καθώς και του Γενικού Συμβουλίου του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας ξεκινώντας τις διαδικασίες για την εκ νέου πλήρωση των κενών θέσεων. Ο διορισμός όμως νέων μελών θα πρέπει να έχει και τη σύμφωνη γνώμη του Euro Working Group, με εξαίρεση τους εκπροσώπους της ΤτΕ.

Τα νέα μέλη της Εκτελεστικής Επιτροπής και του Γενικού Συμβουλίου επιλέγονται από ειδική επιτροπή αποτελούμενη από ισάριθμους εκπροσώπους του υπουργείου Οικονομικών και της ΤτΕ, ύστερα από δημόσια πρόσκληση ενδιαφέροντος. Διορίζονται με απόφαση του υπουργού Οικονομικών για πενταετή θητεία, με δυνατότητα ανανέωσης, μη δυνάμενη να υπερβεί τη διάρκεια λειτουργίας του Ταμείου.

Τα κριτήρια για τις κομβικές θέσεις στο ΤΧΣ

Για τη θέση του προέδρου του Γενικού Συμβουλίου και ενός μέλους επιλέγονται πρόσωπα με διεθνή εμπειρία σε τραπεζικά θέματα. Για τις λοιπές θέσεις επιλέγονται ως μέλη ένας εκπρόσωπος του υπουργείου Οικονομικών, ένας από την ΤτΕ και ένα επιπλέον πρόσωπο.

Το Εκτελεστικό Συμβούλιο αποτελείται από τρία μέλη εκ των οποίων τα δύο είναι πρόσωπα με διεθνή εμπειρία σε τραπεζικά θέματα και σε θέματα εξυγίανσης πιστωτικών ιδρυμάτων και το τρίτο είναι εκπρόσωπος της ΤτΕ. Ένα από τα δύο πρόσωπα με διεθνή εμπειρία ορίζεται Διευθύνων Σύμβουλος.

Οι υποψήφιοι θα πρέπει επίσης να έχουν πλούσιο βιογραφικό ως προς την άσκηση διοίκησης, υψηλού επιπέδου διαπραγματευτικές ικανότητες και εμπειρία στην εφαρμογή σχεδίων ανάκαμψης και στρατηγικών εξόδου (επιτυχημένη αποεπένδυση). Επιπλέον προσόν θα θεωρηθεί αποδεδειγμένη εμπειρία στην επενδυτική τραπεζική.

Τα ορόσημα και οι προϋποθέσεις για νέα πρόσωπα στις τράπεζες

Με δεδομένο ότι οι τέσσερις συστημικές τράπεζες πληρούν τα κριτήρια που θέτει το νομοθετικό πλαίσιο για τον ιδιωτικό χαρακτήρα της άσκησης management, οι όποιες αλλαγές στις διοικήσεις τους θα πρέπει να συντελεστούν ή έστω να επικυρωθούν από το σώμα των μετόχων κατά τις τακτικές γενικές τους συνελεύσεις.

Πρακτικά βέβαια η κυβέρνηση μπορεί να πιέσει για διοικητικές αναδιατάξεις και να επιτύχει παραιτήσεις τραπεζιτών και αντικατάστασή τους από νέα πρόσωπα. Οι αλλαγές, όμως, εφόσον εν τω μεταξύ δεν αλλάξει άρδην το νομοθετικό πλαίσιο, θα πρέπει να έχουν και την έγκριση της πλειοψηφίας των ιδιωτών μετόχων.