Ασφαλιστικό: Οι 6+3 ανατροπές που έχουν κλειδώσει για το 2015

Ποδαρικό με νέες μειώσεις σε κύριες και επικουρικές συντάξεις, αλλά και αυξήσεις στα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης θα κάνει και το 2015 για εκατομμύρια ασφαλισμένους και συνταξιούχους.

Αν και κάθε συζήτηση για νέες παραμετρικές αλλαγές έχει παγώσει μετά το αίτημα της ελληνικής κυβέρνησης για δίμηνη παράταση και τις ραγδαίες πολιτικές εξελίξεις στη χώρα, υπάρχουν αλλαγές ήδη θεσμοθετημένες ακόμη και από το 1997 οι οποίες και εφαρμόζονται σταδιακά, κάθε χρόνο. Κάποιες από αυτές μάλιστα θα ολοκληρωθούν μετά το 2040. Αυτές οδηγούν σε μειώσεις συντάξεων και σε αυξήσεις στα όρια ηλικίας για εκατομμύρια ασφαλισμένους και συνταξιούχους, υπό την προϋπόθεση μάλιστα ότι δεν θα υπάρξουν νέοι αιφνιδιασμοί και χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι προτάσεις της ελληνικής κυβέρνησης προς την τρόικα, καθώς δεν υφίστανται θεσμοθετημένες αλλαγές.

Τρεις είναι οι διατάξεις που αφορούν όρια ηλικίας συνταξιοδότησης και αύξηση του χρόνου ασφάλισης. Όπως συνήθως, πρόκειται για την ωρίμανση παλαιών νόμων, που προκειμένου να μην ανατρέψουν τον σχεδιασμό ζωής για χιλιάδες ασφαλισμένους προέβλεπαν «βηματισμό» στην εφαρμογή τους.

Αναλυτικά, οι αλλαγές αυτές είναι:

1. Αύξηση του ορίου ηλικίας των ασφαλισμένων στο ΙΚΑ με 10.500 ημέρες ασφάλισης εκ των οποίων 7.500 στα βαρέα και ανθυγιεινά. Όσοι ασφαλισμένοι θεμελιώσουν δικαίωμα τη νέα χρονιά δικαιούνται πλήρη σύνταξη στα 62 και μειωμένη στα 60. Για τις 10.500 μπορούν να χρησιμοποιηθούν πλασματικοί χρόνοι, δεν ισχύει όμως το ίδιο για τα 7.500 βαρέα ένσημα.

2. Αύξηση του ορίου ηλικίας των γυναικών στο ΙΚΑ, που έχουν 10.000 ημέρες ασφάλισης. Για το 2015 απαιτούνται 12.000 ημέρες ασφάλισης και το 61ο έτος για μειωμένη σύνταξη. Το όριο ηλικίας για πλήρη σύνταξη παραμένει στο 62ο έτος.

3. Αύξηση χρόνου ασφάλισης για συνταξιοδότηση χωρίς όριο ηλικίας των ενστόλων. Η τρόικα μπλόκαρε το νομοσχέδιο του υπουργείου Οικονομικών που περιόριζε την αύξηση. Υπό την προϋπόθεση ότι δεν θα υπάρξει κάποια παρέμβαση έως το τέλος του χρόνου, και βάσει όσων είναι ήδη ψηφισμένων, ένστολοι που θα θεμελιώσουν δικαίωμα συμπληρώνοντας 24 χρόνια και 6 μήνες πραγματική ασφάλιση το 2015 δικαιούνται πλήρη σύνταξη είτε συμπληρώνοντας το 60ό έτος είτε με συνολικά 40 έτη, ανεξαρτήτως ηλικίας. Στα 40 έτη μπορούν να προσμετρηθούν ο πραγματικός χρόνος ασφάλισης, ο πλασματικός του στρατού καθώς επίσης και η πλασματική 5ετία.

Ο υπολογισμός των συντάξεων

Άλλες έξι αλλαγές αφορούν τον τρόπο υπολογισμού συντάξεων, κύριων, επικουρικών, εφάπαξ αλλά και μερισμάτων. Η θεμελιώδης αλλαγή έρχεται με τον νόμο 3863 του 2010, που προβλέπει την εφαρμογή της βασικής σύνταξης μαζί με την αναλογική. Η τρόικα πιέζει ώστε ο νόμος να εφαρμοστεί για όλους, χωρίς μεταβατικό στάδιο, διπλής εφαρμογής (παλαιού και νέου συστήματος).

Μια ακόμη σημαντική αλλαγή αφορά την εφαρμογή ρήτρας μηδενικού ελλείμματος σε όλα τα επικουρικά ταμεία, ανεξάρτητα από το εάν έχουν ενταχθεί στο ΕΤΕΑΜ ή όχι. Μάλιστα, στα κείμενα των εκπροσώπων της τρόικας προς την ελληνική κυβέρνηση αποκαλύφθηκε ότι οι δανειστές ζητούν αντίστοιχη πρόβλεψη ρήτρας μηδενικού ελλείμματος να εφαρμοστεί και στην κύρια ασφάλιση, γεγονός που θα οδηγούσε σε σημαντικές επιπλέον αλλαγές.

Ας δούμε όμως τις γνωστές αλλαγές που ήδη έχουν ψηφιστεί. Προσοχή, δεν είναι όλες μνημονιακές, όπως δεν οδηγούν και όλες σε περιορισμό των συντάξεων, παρότι προβλέπουν μειώσεις.

Οι... μνημονιακές διατάξεις που οδηγούν σε μειώσεις είναι:

1. Νέος τρόπος υπολογισμού της κύριας σύνταξης, όπως προβλέπεται στο νόμο 3863/2010 και αφορά όσους θεμελιώνουν δικαίωμα συνταξιοδότησης από την 1η/1/2015 και μετά. Για τον υπολογισμό των κύριων συντάξεων, και έως ότου εφαρμοστεί ένα ενιαίο σύστημα με βασική και αναλογική σύνταξη, θα εφαρμοστεί ένα μεικτό σύστημα. Για τα χρόνια ασφάλισης μέχρι το τέλος του 2010 θα ισχύσει ο παλαιός υπολογισμός. Για τα χρόνια ασφάλισης μετά την 1η Ιανουαρίου 2011 η σύνταξη θα αποτελεί άθροισμα βασικής και αναλογικής σύνταξης. Η βασική σύνταξη τη νέα χρονιά, σύμφωνα με το υπουργείο Εργασίας, θα οριστεί στα 360 ευρώ.

2. Εφαρμογή της ρήτρας μηδενικού ελλείμματος στα επικουρικά ταμεία. Το μέτρο εφαρμόστηκε με μείωση 5,2% στις ήδη καταβαλλόμενες συντάξεις του ΕΤΕΑ, τον Ιούλιο του 2014 για πρώτη φορά. Για τη νέα χρονιά, εκτιμάται ότι θα υπάρξει και νέα μείωση, κοντά στο 10%, καθώς κάθε φορά που θα προκύπτει έλλειμμα θα πρέπει να μειώνονται οι συντάξεις. Η ρήτρα εφαρμόζεται και στα επικουρικά των αυτοαπασχολούμενων και των ένστολων που έχουν μείνει εκτός ΕΤΕΑ, τουλάχιστον έως τον Ιούνιο του 2015.

3. Μειώσεις στα εφάπαξ. Δύο διαφορετικοί τρόποι υπολογισμού του εφάπαξ θα τρέχουν παράλληλα εντός του 2015 στο δημόσιο. Για όσους υπέβαλαν τα χαρτιά τους μέχρι και τον Αύγουστο του 2013 και θα λάβουν την παροχή εντός του επόμενου έτους δεν θα υπάρξει αλλαγή στο καταβαλλόμενο ποσό, που κατά μέσο όρο διαμορφώνεται στα 29.000 ευρώ. Αντίθετα, όσοι υπέβαλαν αίτηση συνταξιοδότησης από το Σεπτέμβριο του 2013 και μετά θα δουν το εφάπαξ τους να υπολογίζεται με βάση έναν νέο μαθηματικό τύπο, ο οποίος όμως δεν είναι ακόμη γνωστός.

Τα επικρατέστερα τρία σενάρια κάνουν λόγο για μειώσεις έως και 50%. Σύμφωνα με τους επικεφαλής του Ταμείου Πρόνοιας των δημοσίων υπαλλήλων, το νέο σύστημα θα εφαρμοστεί από τον Απρίλιο του 2015 και μετά. Στο υπουργείο Εργασία εξετάζουν για μια μικρή ομάδα ασφαλισμένων, περίπου 2.000 άτομα, που έχουν υποβάλει αίτηση μετά τον Αύγουστο του 2013 έως και το τέλος του ίδιου έτους, να υπάρξει ένας ενδιάμεσος τρόπος υπολογισμού, ώστε να περιοριστούν οι μειώσεις.

4. Ο νέος μαθηματικός τύπος θα επεκταθεί από το 2015 και στους φορείς πρόνοιας του ιδιωτικού τομέα, αλλά και στα μετοχικά ταμεία του δημοσίου, συμπαρασύροντας στις μειώσεις και τα μερίσματα.

Υπάρχουν τέλος, και δύο αλλαγές που έχουν θεσμοθετηθεί από το παρελθόν. Προβλέπουν περικοπές, χωρίς αυτές να οδηγούν σε μειώσεις, ή οι μειώσεις να είναι πολύ περιορισμένες. Αυτές είναι:

5. Μείωση κατά 4% του ποσού της βασικής σύνταξης του ΟΓΑ. Πρόκειται για εφαρμογή του νόμου 2458 του 1997, που ορίζει ότι όσοι συνταξιοδοτηθούν από τον κλάδο κύριας ασφάλισης του Οργανισμού το 2015 θα λάβουν 4% μικρότερη βασική σύνταξη, σε σχέση με εκείνη που λαμβάνουν όσοι συνταξιοδοτήθηκαν το 2014. Η εφαρμογή του νόμου ξεκίνησε το 2003 και θα ολοκληρωθεί το 2026 με -4% κάθε χρόνο. Ωστόσο, η βασική σύνταξη του ΟΓΑ αναπληρώνεται από την κύρια σύνταξη για την οποία έχουν καταβληθεί οι σχετικές εισφορές και δεν επέρχεται ουσιαστική μείωση στο τελικό ποσό.

6. Μείωση κατά μία ποσοστιαία μονάδα του ποσοστού αναπλήρωσης για τις συντάξεις του δημοσίου και των ειδικών ταμείων. Οι διατάξεις αυτές προβλέπονται στο νόμο 3029 του 2002. Συγκεκριμένα το ποσοστό αναπλήρωσης έχει αρχίσει από το 2008 να μειώνεται για κάθε χρόνο για τους αποχωρούντες από την ημερομηνία αυτή και μετά.