Τουρισμός: Ποιες περιοχές θα πληρώνουν την αύξηση του ΦΠΑ

Από «καραμπόλα»... life style πολλών αστέρων φαίνεται πως άνοιξε ο ασκός του Αιόλου στον τουρισμό, με αφορμή την πρόταση της κυβέρνησης προς την τρόικα για διπλασιασμό του ΦΠΑ στις υπηρεσίες διαμονής (ξενοδοχεία, ενοικιαζόμενα δωμάτια και άλλα τουριστικά καταλύματα) από 6,5% σε 13%.

Ο λόγος είναι πως η πλευρά των δανειστών φέρεται να ζητούσε την κατάργηση του μειωμένου ΦΠΑ που ισχύει στις Κυκλάδες, στα Δωδεκάνησα και σε άλλα μικρά νησιά, με το επιχείρημα ότι επωφελούνται και προορισμοί όπως η Μύκονος και η Σαντορίνη οι οποίες προσελκύουν σε μεγάλο βαθμό πελατεία υψηλού εισοδηματικού προφίλ.

Η υπόθεση έχει πυροδοτήσει αλυσιδωτές αντιδράσεις σε πολιτικό, οικονομικό και επιχειρηματικό επίπεδο με έντονο παρασκήνιο. Την ίδια στιγμή έρχονται στην επιφάνεια σοβαρές παθογένειες του ελληνικού τουρισμού, τις οποίες η τρόικα φέρεται να γνωρίζει άριστα, καθώς τις αξιοποιεί στο έπακρο για να πιέσει την ελληνική κυβέρνηση στο πλαίσιο της διαπραγμάτευσης που βρίσκεται σε εξέλιξη αυτήν την περίοδο μεταξύ των δύο πλευρών.

Η ψήφιση του προϋπολογισμού την ερχόμενη Κυριακή ενδέχεται να εξελιχθεί σε θερμό μέτωπο της κυβέρνησης με τους φορείς του τουρισμού. Οι τελευταίοι φέρονται να επιδιώκουν να μην συμπεριληφθεί στον προϋπολογισμό η αύξηση του ΦΠΑ στο 13%, αν δεν κλείσει συνολικά το πακέτο διαπραγμάτευσης της κυβέρνησης με την τρόικα.

Κορυφαίοι παράγοντες του χώρου με τους οποίους επικοινώνησε αργά το βράδυ το Euro2day.gr εξέφραζαν την άποψη πως αν η κυβέρνηση έσπευδε να ψηφίσει την αύξηση του ΦΠΑ χωρίς να έχει «κλειδώσει» η διαπραγμάτευση με την τρόικα, ίσως βρισκόταν προ εκπλήξεων στη συνέχεια, καθώς η τρόικα θα επανέρχονταν, πιθανότατα, ζητώντας αυτό που η κυβέρνηση προσπαθούσε να αποφύγει: την κατάργηση του μειωμένου ΦΠΑ στα νησιά.

Το θέμα, μάλιστα, ίσως εξελιχθεί σε σοβαρό «κρας τεστ» για την κυβέρνηση, αν επαληθευτούν όσα ανέφεραν στο Euro2day.gr γνωστοί παράγοντες του χώρου. Σύμφωνα με τα λεγόμενά τους, αριθμός βουλευτών που προέρχονται από δημοφιλείς τουριστικούς προορισμούς εμφανίζονται διατεθειμένοι να μην ψηφίσουν τη συγκεκριμένη διάταξη, αν δεν έχει ολοκληρωθεί η διαπραγμάτευση της κυβέρνησης με την τρόικα για το σύνολο των θεμάτων.

Οι συνέπειες

Ο ΣΕΤΕ κάνει λόγο για «ντόμινο αρνητικών εξελίξεων» σε περίπτωση που υιοθετηθεί το μέτρο. Την ίδια στιγμή, αναλυτές της ελληνικής αγοράς προεξοφλούν πως ο διπλασιασμός του ΦΠΑ στα ξενοδοχεία θα οδηγήσει στον έλεγχο της εγχώριας αγοράς από ακόμα λιγότερους «παίκτες». Ταυτόχρονα, λένε, θα διευρύνει την ψαλίδα ανάμεσα στις δημοφιλείς τουριστικές περιοχές (Μύκονος, Σαντορίνη, Κρήτη, Ρόδος, Χαλκιδική) και τις λιγότερο γνωστές στην παγκόσμια αγορά ή εκείνες που, παραδοσιακά, βασίζονταν σε Έλληνες πελάτες.

Οι επιπτώσεις από την αύξηση του ΦΠΑ στο 13% περιγράφονται σε ανάλυση του SETE Intelligence που έδωσε στη δημοσιότητα ο ΣΕΤΕ. Ως βάση υπολογισμών χρησιμοποιούνται τα φετινά μεγέθη, τα οποία θα είναι ακόμα υψηλότερα απ' ότι αναμενόταν καθώς η νέα, αναθεωρημένη εκτίμηση του ΣΕΤΕ κάνει λόγο για 21,8 εκατ. ξένους επισκέπτες (δεν συμπεριλαμβάνονται οι επιβάτες κρουαζιερόπλοιων) και 13,5 δισ. ευρώ ταξιδιωτικές εισπράξεις, ενώ η συνολική συμβολή του τουρισμού στο ΑΕΠ της χώρας εκτιμάται ότι θα ανέλθει 32,4 δισ. ευρώ.

Τα σενάρια του SETE Intelligence, μάλιστα, προδιέγραφαν περαιτέρω αύξηση των ξένων τουριστών κατά 1 εκατ. το 2015 και αύξηση των τουριστικών εισπράξεων πάνω από τα 14 δισ. ευρώ, αν διατηρούνταν ο ΦΠΑ στα σημερινά επίπεδα.

Σύμφωνα με την ίδια ανάλυση, ωστόσο, η αύξηση του ΦΠΑ στο 13% θα περιορίσει τις αφίξεις στα 20,3 εκατ. επισκέπτες, δηλαδή 2,5 εκατ. λιγότερους από την πρόβλεψη για 22,8 εκατ. ξένους τουρίστες αν δεν άλλαζε ο ΦΠΑ. Στην ίδια ανάλυση υπολογίζεται πως οι απώλειες τουριστικών εισπράξεων θα φθάσουν το 1,5 δισ. ευρώ, ενώ θα συρρικνωθεί κατά 3,8 δισ. ευρώ το ΑΕΠ της χώρας.

Επιπλέον, από τη πιθανολογούμενη μείωση αφίξεων κατά 2,5 εκατ. τουρίστες το 2015, ενδέχεται να χαθούν περί τις 50.000 θέσεις απασχόλησης (30.000 θέσεις αντιστοιχούν σε 1 εκατ. αφίξεις, σύμφωνα με τον ΣΕΤΕ).

Στελέχη του ΣΕΤΕ εξηγούσαν πως για τους υπολογισμούς χρησιμοποιήθηκε ο συντελεστής 2,5 (η Τράπεζα της Ελλάδας είχε υιοθετήσει πριν μερικά χρόνια το συντελεστή 3), που σημαίνει πως η αύξηση της τιμής του τουριστικού πακέτου κατά 1 μονάδα επιφέρει 2,5 μονάδες μείωση της ζήτησης.

Οι επιπτώσεις, ωστόσο, ποικίλουν από περιοχή σε περιοχή και από επιχείρηση σε επιχείρηση, ανάλογα με το πόσο δημοφιλείς είναι ή το είδος της πελατείας που προσελκύουν. Έτσι, η αύξηση της τιμής επιδρά λιγότερο σε μέρη όπως η Μύκονος, αλλά περισσότερο σε μικρά, λιγότερο γνωστά νησιά.

Πόσο, όμως, αναμένεται να επηρεάσει τη ζήτηση η αύξηση του ΦΠΑ στα ξενοδοχεία; Η μέση τιμή του ΦΠΑ στα ξενοδοχεία διαμορφώνεται από τον ΦΠΑ που επιβάλλεται στις υπηρεσίες εστίασης (13%) και διαμονής (6,5% σήμερα). Μεσοσταθμικά ο ΦΠΑ του πακέτου στα ξενοδοχεία διαμορφώνεται αυτήν τη στιγμή στα επίπεδα του 8%. Με την προωθούμενη αύξηση ο ΦΠΑ θα διαμορφωθεί συνολικά στο 13%. Θα αυξηθεί, δηλαδή, 5%.

Η ανάλυση του ΣΕΤΕ χρησιμοποιεί ως βάση το συντελεστή επιβάρυνσης 2,5 της ζήτησης, αλλά σε περιοχές όπως η Αθήνα ο συντελεστής αυτός υπολογίζεται σε 2-3, ενώ σε πόλεις όπως η Θεσσαλονίκη φθάνει το 4. Έτσι, η αύξηση της τιμής του πακέτου κατά 5% εκτιμάται ότι μπορεί να οδηγήσει σε μείωση της ζήτησης κατά 10%-15% στην Αθήνα και κατά 20% στη Θεσσαλονίκη.

Κερδισμένοι οι ισχυροί

Έμπειρα στελέχη της αγοράς προεξοφλούν πως ενδεχόμενη αύξηση του ΦΠΑ θα οδηγήσει στον έλεγχο της ελληνικής ξενοδοχειακής αγοράς από ακόμα λιγότερους, ισχυρούς «παίκτες». Ταυτόχρονα, υποστηρίζουν, θα ανοίξει σημαντικά η «ψαλίδα» ανάμεσα στους δημοφιλείς (Μύκονος, Σαντορίνη, Κρήτη, Ρόδος, Χαλκιδική) και τους ανερχόμενους προορισμούς, αφού οι πρώτοι θα έχουν τη δυνατότητα να απορροφήσουν πιο εύκολα τους κραδασμούς.

Οι ανακατατάξεις στην εγχώρια ξενοδοχειακή αγορά θεωρούνται δεδομένες από παράγοντες του χώρου. Η συντριπτική πλειοψηφία των, μικρομεσαίων κατά βάση, ξενοδοχειακών επιχειρήσεων αναμένεται να πιεστούν ακόμα περισσότερο, ανοίγοντας νέο κύκλο «λουκέτων». Μια τέτοια εξέλιξη θα αφήσει χώρο στην αγορά για τους ισχυρότερους παίκτες οι οποίοι αναμένεται να ενισχύσουν ακόμα περισσότερο τη θέση τους.

Ετοιμάζουν την άμυνα

Οι ξενοδόχοι εμφανίζονται έτοιμοι να μετακυλίσουν άμεσα την αύξηση στους ταξιδιώτες όπου προλάβουν κι όπου δεν δεσμεύονται από συμβόλαια με τους τουρ οπερέιτορ.

Έτσι, οι τιμές των ελληνικών ξενοδοχείων αναμένεται να αυξηθούν άμεσα (αν υιοθετηθεί το μέτρο) σε αγορές όπως η Ρωσία αλλά και στις πλατφόρμες κρατήσεων μέσω Ίντερνετ όπως το booking.com, η Expedia, το TripAdvisor, η trivago κ.λπ.

Όπου υπάρχουν δεσμεύσεις με συμβόλαια θα περιοριστούν ή θα κοπούν εντελώς οι πρόσφορες που κάνουν οι ξενοδόχοι προκειμένου οι ταξιδιώτες να κάνουν έγκαιρα την κράτησή τους (early booking).

Όσοι έχουν το περιθώριο, ενδέχεται να επιλέξουν να κάνουν κάποιες προσφορές στην εξέλιξη της χρονιάς, ανάλογα με το πώς θα έχει διαμορφωθεί η ζήτηση. Στελέχη της αγοράς, ωστόσο, επισημαίνουν πως οι ξενοδόχοι που θα εξακολουθήσουν τις προσφορές παρότι η οικονομική κατάσταση των μονάδων τους είναι οριακή, θα απειληθούν άμεσα με λουκέτο εντός του 2015.

Ξέρει για τα παράνομα δωμάτια η τρόικα

Στο μικροσκόπιο της τρόικας, εν τω μεταξύ, φαίνεται πως έχουν τεθεί παθογένειες του ελληνικού τουρισμού που «επιβιώνουν» επί δεκαετίες. Ο λόγος για τα παράνομα καταλύματα και την τεράστια φοροδιαφυγή που συνεπάγεται η λειτουργία τους.

Η τρόικα φέρεται να επιδιώκει να μπει τάξη στο θέμα των παράνομων καταλυμάτων τα οποία υπολογίζεται ότι αντιπροσωπεύουν ένα μεγάλο μέρος των «άγνωστης ταυτότητας» καταλυμάτων που το 2013 εισέπραξαν 2,4 δισ. ευρώ. Ποσό που αντιστοιχεί στο 31,1% των συνολικών δαπανών των ξένων τουριστών για διαμονή στη χώρα μας.

Στο πλαίσιο αυτό εντάσσεται η ανάληψη από το ΣΕΤΕ της ευθύνης να χορηγεί ειδικό σήμα λειτουργίας (βινιέτα) στα ενοικιαζόμενα δωμάτια, χωρίς το οποίο δεν θα μπορούν να λειτουργούν.

Σε ερώτηση του Euro2day.gr σε κορυφαίο τουριστικό παράγοντα για το εκτιμώμενο μέγεθος των παράνομων καταλυμάτων στη χώρα μας, δήλωσε αδυναμία να απαντήσει. Ανέφερε, μάλιστα, χαρακτηριστικά: «Στις αρχές του καλοκαιριού οι υπεύθυνοι του ΣΕΤΕ έλεγαν πως είναι αδύνατον να υποδεχθεί η χώρα όλους τους ξένους που έδειχναν διάθεση να έλθουν για διακοπές στη χώρα μας τον Ιούλιο και τον Αύγουστο. Ε, λοιπόν, αποδείχθηκε ότι χώρεσαν όλοι, παρότι με βάση τα επίσημα στοιχεία τα διαθέσιμα δωμάτια δεν επαρκούσαν...».