Πώς η ανάπλαση σε Πανεπιστημίου και Φάληρο μένει... μακέτα

Σε νέο διασυρμό της χώρας μας στους διεθνείς επιστημονικούς κύκλους θα οδηγήσει η ακύρωση των σχεδίων πεζοδρόμησης της Πανεπιστημίου εξαιτίας των συνεχών αναβολών των σχετικών διαγωνισμών και της αρνητικής στάσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής όσον αφορά τη χρηματοδότηση από το νέο ΕΣΠΑ.

Σημειώνεται πως τόσο η πεζοδρόμηση της Πανεπιστημίου, όσο και η ανάπλαση του Φαληρικού Όρμου (που είχε συμφωνηθεί με το Ίδρυμα Στ. Νιάρχος το οποίο χρηματοδοτεί με σχεδόν 600 εκατ. ευρώ τη Νέα Λυρική Σκηνή και την Εθνική Βιβλιοθήκη) είχαν τη δυνατότητα εκκίνησης εντός του προηγούμενου ΕΣΠΑ, οπότε θα ήταν πιο εύκολη η χρηματοδότησή τους. Όμως ο σχεδιασμός τους πήγαινε συνεχώς προς τα πίσω, τα κονδύλια πήγαιναν και έρχονταν και στο τέλος αποφασίστηκε η χρηματοδότησή τους από το νέο ΕΣΠΑ.

Όμως η κυβέρνηση λογάριαζε χωρίς τον ξενοδόχο, με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να θεωρεί τώρα πως μια χώρα που δεν έχει ολοκληρώσει το βασικό οδικό και σιδηροδρομικό δίκτυο (παρά τα δισεκατομμύρια που δαπανήθηκαν) δεν μπορεί να ζητά τώρα χρηματοδότηση έργων βιτρίνας.

Αν δε βρεθεί λύση η Ελλάδα εκτίθεται στους διεθνείς κύκλους των αρχιτεκτόνων και των μηχανικών. Ένας ακόμα διεθνής διαγωνισμός, τον οποίο κέρδισαν ξένοι αρχιτέκτονες, θα μείνει στα χαρτιά, λίγα χρόνια μετά την απίστευτη πατάτα με τον διεθνή διαγωνισμό για το Μητροπολιτικό Πάρκο του Ελληνικού που πετάχθηκε στον κάλαθο των αχρήστων.

Πηγές του υπουργείου Υποδομών υποστηρίζουν ότι οι εξελίξεις δεν σημαίνουν ότι απεντάσσονται τα έργα. «Γιατί κάποιοι βιάζονται να απεντάξουν τα έργα;» ερωτούν, σύμφωνα με το ΑΠΕ, ενώ προσθέτουν ότι οι φάκελοι των έργων θα υποβληθούν εκ νέου και ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα εγκρίνει τη χρηματοδότησή τους «σε έξι μήνες από σήμερα».

Αυτό βεβαίως μένει να αποδειχθεί. Εν τω μεταξύ το Ίδρυμα Ωνάση, που είχε χρηματοδοτήσει 33 μελέτες, προχώρησε ήδη στην έκδοση σκληρής ανακοίνωσης για τη μη ένταξη του έργου ανάπλασης της Πανεπιστημίου στο νέο ΕΣΠΑ. Το έργο είναι ύψους περί τα 100 εκατ. ευρώ μαζί με τα έργα επέκτασης του τραμ μέχρι το Πεδίον του Αρεως και την τελευταία διετία είχε εξαγγελθεί τουλάχιστον δέκα φορές η έναρξη των διαγωνισμών.

Η στενότητα πόρων οδήγησε σε συνεχείς αναβολές. Στο μπάχαλο μεταξύ συναρμόδιων φορέων και της αδυναμίας χρηματοδότησης αποδίδεται και η καθυστέρηση με τα έργα ανάπλασης του Φαληρικού Όρμου (κόστους περί τα 250 - 300 εκατ. ευρώ), μπροστά από το Κέντρο Πολιτισμού του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος. Μάλιστα η μελέτη για την ανάπλαση είχε ανατεθεί στον Ιταλό αρχιτέκτονα Renzo Piano, που σχεδίασε τη Νέα Λυρική Σκηνή και τη Νέα Εθνική Βιβλιοθήκη ώστε να υπάρξει ενιαία αντιμετώπιση της περιοχής, με κόστος 2 εκατ. ευρώ που πλήρωσε το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος.

Τώρα το Κέντρο Πολιτισμού θα παραδοθεί χωρίς να είναι γνωστό σε ποια κατάσταση θα βρίσκεται η ευρύτερη περιοχή.

Διαγωνισμοί για τα μάτια του κόσμου;

Το ολλανδικό γραφείο OKRA, που είχε κερδίσει τον Φεβρουάριο του 2013 τον Ευρωπαϊκό Διαγωνισμό για την ανάπλαση της Πανεπιστημίου, είναι από τα σημαντικότερα διεθνώς γραφεία που ειδικεύονται στον σχεδιασμό του δημόσιου αστικού χώρου. Το OKRA έχει έδρα την Ουτρέχτη, ιδρύθηκε το 1994 και διευθύνεται από τους Martin Knuijt (Μάρτιν Κνάιτ), Wim Voogt (Βιμ Φόουγκτ) και Boudewijn Almekinders (Μπαουντεβέν Αλμεκίντερς).

Σύμφωνα με την επίσημη ανακοίνωση του Ιδρύματος Ωνάση, που είχε χρηματοδοτήσει τον διαγωνισμό, στα πιο πρόσφατα σχέδιά τους περιλαμβάνουν το κέντρο της Βασιλείας στην Ελβετία, το λεγόμενο τρίτο κέντρο του Λονδίνου στο Croydon, το μητροπολιτικό κέντρο της Κοπεγχάγης, το προγραμματικό σχέδιο για το μελλοντικό κέντρο του Ρότερνταμ, τους Cutty Sark Gardens στο Λονδίνο, και τον χώρο της φλαμανδικής έκθεσης στη Γάνδη.

Οι Ολλανδοί και οι Έλληνες συνεργάτες τους δεν θα είναι οι πρώτοι που βλέπουν τα σχέδιά τους να μένουν στα χαρτιά, αν και πολυδιαφημίστηκαν από στρατιές υπουργών και πολιτικών παραγόντων τα τελευταία χρόνια.

Η Ελλάδα είχε φροντίσει να διασυρθεί αρκετά νωρίτερα στους κύκλους των αρχιτεκτόνων μέσω του περίφημου Διεθνούς Διαγωνισμού για το Μητροπολιτικό Πάρκο του Ελληνικού ο οποίος είχε προκηρυχθεί από το ΥΠΕΧΩΔΕ το 2003. Η τελική μελέτη των Γάλλων αρχιτεκτόνων David Serero, Εlena Fernandez και Ρhilippe Coignet, που επικράτησε επί 159 προτάσεων, είχε παρουσιαστεί το 2007 όταν στο Ελληνικό λειτουργούσαν πλέον δύο - τρεις ολυμπιακές εγκαταστάσεις.

Ο τότε υπουργός ΠΕΧΩΔΕ Γιώργος Σουφλιάς είχε προβλέψει πως οι πρόδρομες εργασίες θα μπορούσαν να ξεκινήσουν το 2008, με την επισήμανση να μην παίρνουμε τοις μετρητοίς τις προβλέψεις του!

Η μελέτη ουδέποτε εφαρμόστηκε και στη συνέχεια υπήρξαν οι γνωστές ιστορίες με τον Ισπανό αρχιτέκτονα Αθεμπίγιο που είχε προσκαλέσει ο πρώην πρωθυπουργός Γιώργος Παπανδρέου, τον καθηγητή Σπύρο Πολλάλη (που είχε αναλάβει και πρόεδρος της Ελληνικό Α.Ε., αλλά η παρούσα κυβέρνηση τον αντικατέστησε γιατί διαφωνούσε με το σχέδιο αξιοποίησης) κ.λπ. Όπως έλεγαν προ ημερών μηχανικοί, κατά τη διάρκεια εκδήλωσης του Τεχνικού Επιμελητηρίου (ΤΕΕ), η εικόνα της Ελλάδας σε διεθνείς φορείς όπως η UIA (Διεθνής Ενωση Αρχιτεκτόνων) κ.ά. είναι η χειρότερη.

Τυχόν αναβολή και των έργων ανάπλασης της Πανεπιστημίου, τα οποία πάντως είχαν και αρκετούς πολέμιους μεταξύ της επιστημονικής κοινότητας, θα αποτελέσει το κερασάκι στην τούρτα...

Η κοινή ανακοίνωση ΥΠΟΜΕΔΙ - ΥΠΕΚΑ

"Το νέο ενοποιημένο πρόγραμμα για τις Υποδομές και το Περιβάλλον είναι το μεγαλύτερο πρόγραμμα του ΣΕΣ για την προγραμματική περίοδο 2014-20 με συνολικό προϋπολογισμό €4,3 δισ., εκ των οποίων €850 εκατομμύρια από εθνικούς πόρους.

H έγκαιρη έγκριση του προγράμματος, όπως έχει δηλαδή συμφωνηθεί με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις αρχές του 2015, είναι προϋπόθεση για να τρέξουν από τους πρώτους μήνες του 2015 οι χρηματοδοτήσεις και οι προκαταβολές για τα μεγάλα αναπτυξιακά έργα, που εκτελούνται αυτήν τη στιγμή και για τα οποία δεν πρέπει επ' ουδενί λόγο να διακινδυνεύσει η ομαλή ροή χρηματοδότησής τους, καθώς αυτό θα είχε αρνητικές συνέπειες για τους ρυθμούς ανάπτυξης της χώρας.

Πρέπει να υπογραμμισθεί ότι η έγκριση ενός προγράμματος δεν αποτελεί έγκριση της λίστας των μεγάλων έργων, που προσαρτάται στο πρόγραμμα, αλλά των στόχων και προτεραιοτήτων του προγράμματος. Δημοσιεύματα δίνουν την εντύπωση ότι κάποια έργα -επέκταση του τραμ και ανάπλαση του Φαλήρου- δεν εγκρίθηκαν ή δεν θα εγκριθούν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Ούτε αυτά τα έργα, ούτε κανένα άλλο από τα μεγάλα έργα που προβλέπονται στο πρόγραμμα θα εγκριθούν σε αυτήν τη φάση.

Αυτό είναι παντελώς εσφαλμένο και δεν ανταποκρίνεται στα άρθρα των ευρωπαϊκών κανονισμών. Επισημαίνουμε ότι η διαδικασία έγκρισης των μεγάλων έργων, που προβλέπεται από τον κανονισμό, είναι συγκεκριμένη και δεν σχετίζεται με την έγκριση του προγράμματος, αλλά ακολουθεί σε δεύτερη φάση, αφού και όταν ένα πρόγραμμα έχει εγκριθεί.

Οι ενδοιασμοί των υπηρεσιών της Επιτροπής σχετίζονται λοιπόν με το πώς και κατά πόσον τα δύο αυτά έργα θα μπορούσαν να ικανοποιήσουν τη στρατηγική, τις προτεραιότητες και τους στόχους του προγράμματος. Οι απαντήσεις βεβαίως υπάρχουν, έχουν δοθεί και θα μπορούσαν να αναλυθούν περαιτέρω σε συνεργασία με τις αρμόδιες υπηρεσίες. Στη φάση, όμως, της τελικής έγκρισης του προγράμματος στην οποία βρισκόμαστε η επεξήγηση και ανάλυση επιμέρους λεπτομερειών το μόνο που επιτυγχάνει είναι η καθυστέρηση και στη συγκεκριμένη περίπτωση η μετακύλιση της έγκρισης του προγράμματος το β' εξάμηνο του 2015! Μια τέτοια εξέλιξη θα ήταν βέβαια καταστροφική για τις επενδύσεις και τα δημόσια έργα στη χώρας.

Η έγκριση λοιπόν του προγράμματος και όλων των άλλων προγραμμάτων είναι η προτεραιότητά μας. Είναι βέβαιο, ότι ο διάλογος με τις υπηρεσίες της Επιτροπής θα συνεχιστεί μετά την έγκριση του προγράμματος. Θέση και άποψή μας είναι ότι στο πλαίσιο της ανασυγκρότησης του κέντρου της Αθήνας η παρέμβαση στον άξονα της οδού Πανεπιστημίου δεν αποτελεί τουριστικό έργο, αλλά καθαρά αναπτυξιακό, περιλαμβάνοντας μια σειρά από βιοκλιματικές και κυκλοφοριακές επεμβάσεις σε μια αστική περιοχή, που παρουσιάζει σημαντικό κλιματικό πρόβλημα και εντάσσει στους κεντρικούς στόχους την αναβάθμιση της ποιότητας ζωής, την επιβράδυνση και αναστροφή της αστικής κλιματικής μεταβολής και τη βελτίωση των οικονομικών και κοινωνικών παραμέτρων, που σχετίζονται με αυτή, δημιουργώντας συγχρόνως τις προϋποθέσεις για νέες θέσεις εργασίας και επενδύσεις.

Το ίδιο ισχύει και για τα περιβαλλοντικά έργα στον Όρμο του Φαλήρου, τα οποία όχι μόνο πετυχαίνουν τους περιβαλλοντικούς στόχους μας με την ανάδειξη του Θαλάσσιου Μετώπου ως συστατικού στοιχείου της φυσιογνωμίας της Αθήνας-Αττικής και την αντιπλημμυρική προστασία μίας ευαίσθητης περιοχής, αλλά αναδεικνύουν υποβαθμισμένες γειτονιές στα νότια της Αθήνας, τις Τζιτζιφιές και το Μοσχάτο, που με τις παρεμβάσεις που γίνονται στην ευρύτερη περιοχή θα αποτελέσουν πόλο ανάπτυξης και επενδύσεων. Εξάλλου και τα 2 έργα προτείνονται σε εφαρμογή του Νόμου 4277/2014 (ΦΕΚ 156/Α/01-8-14) «Νέο Ρυθμιστικό Σχέδιο Αθήνας – Αττικής και άλλες διατάξεις» και ενσωματώνονται θέματα σύμφωνα με την οδηγία 2008/50/EC".