Βενιζέλος: Γιατί με έστειλε στο νοσοκομείο ο Παπανδρέου

Για τη δραματική σύνοδο των Καννών το 2011 και το πώς απετράπη η έξοδος της Ελλάδας από την ευρωζώνη μιλά σε αποκλειστική συνέντευξή του στην Guardian ο Ευάγγελος Βενιζέλος.

«Σε όλα τα χρόνια μου ποτέ δεν είδα συμπεριφορά τόσο μη διπλωματική», είπε ο κ. Βενιζέλος αναφερόμενος στην αντίδραση του Γάλλου προέδρου Νικολά Σαρκοζί απέναντι στη βόμβα του τότε πρωθυπουργού Γιώργου Παπανδρέου για τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος.

«Το κλίμα ήταν πολύ βαρύ, απολύτως τραγικό. Και πολύ-πολύ επιθετικό».

Η πρόταση του Παπανδρέου, η οποία ανακοινώθηκε ενώπιον των κατάπληκτων βουλευτών του ΠΑΣΟΚ μετά από μήνες βασανιστικών διαπραγματεύσεων με την τρόικα, σοκάρισε την Ευρώπη, σχολιάζει η Guardian, σημειώνοντας πως πολλοί φοβήθηκαν πως το δημοψήφισμα θα οδηγούσε σε απόλυτο χάος την ήπειρο σε μια περίοδο όπου η υπερχρεωμένη Ιταλία φαινόταν ότι θα ακολουθούσε στα... χνάρια της Ελλάδας.

«Ο Σαρκοζί ήταν πολύ ενοχλημένος», σύμφωνα με τον κ. Βενιζέλο, ο οποίος κλήθηκε στη συνάντηση με την τότε ιδιότητα του υπουργού Οικονομικών της Ελλάδας. «Κανένας δεν μπορούσε να μιλήσει γιατί αυτός μιλούσε ασταμάτητα. Η Μέρκελ ήταν πιο ήρεμη, όμως το μήνυμά της ήταν σαφές: είτε θα ακυρώσεις το δημοψήφισμα είτε μπορείς να το κάνεις αμέσως με το ερώτημα «ναι ή όχι στο ευρώ». Και μετά από αυτό θα δούμε εάν θα προχωρήσουμε στην εκταμίευση της επόμενης δόσης του δανείου, στο πρόγραμμα διάσωσης, στο κούρεμα».

Με το τελεσίγραφο αυτό, προέκυψε ένα αβάσταχτο δίλημμα: «Φανταστείτε την αντίδραση των αγορών. Μέσα σε τρεις ημέρες θα είχαν καταρρεύσει. Δεν θα φτάναμε ποτέ στο δημοψήφισμα γιατί θα υπήρχε μαζική φυγή καταθέσεων από τις τράπεζες», επέμεινε ο Ε. Βενιζέλος. Το δημοψήφισμα υποτίθεται ότι θα αφορούσε το πρόγραμμα λιτότητας, σημείωσε: «Ήταν καλό ή κακό; Δεν ήταν ποτέ για την παρουσία μας στο ευρώ».

Φοβούμενη τα χειρότερα, η Μέρκελ πρότεινε τότε να παραμείνει ο Βενιζέλος για να μελετήσει όλα τα πιθανά σενάρια εξόδου με τον ηγέτη του Λουξεμβούργου, Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ (τον πρόεδρο του Eurogroup) και τον Γερμανό και Γάλλο ομόλογό του, «διότι το αποτέλεσμα θα μπορούσε κάλλιστα να είναι 'όχι'». Τόσο ο Γιούνκερ όσο και ο Βενιζέλος αρνήθηκαν να μείνουν.

Μέχρι τώρα, σημειώνει η Guardian, κανένας από αυτούς που βρίσκονταν στην αίθουσα -με εξαίρεση τον πρώην υπουργό Οικονομικών της Γαλλίας, Φρανσουά Μπαρουάν, ο οποίος έκανε λόγο για ψυχολογικό πόλεμο- δεν έχει μιλήσει δημοσίως για τη συνάντηση.

Την περασμένη εβδομάδα, αναφέρει η βρετανική εφημερίδα, το γερμανικό υπουργείο Οικονομικών αναγκάστηκε να αρνηθεί τις κατηγορίες ότι ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε είχε συνηγορήσει υπέρ της εξόδου της Ελλάδας από το ευρώ, μετά τα δημοσιεύματα των Financial Times (δείτε εδώ, εδώ και εδώ τα δημοσιεύματα) που τον έφεραν θερμότερο υποστηρικτή της εξόδου της χώρας από τη νομισματική ένωση.

Όμως, είχαν ήδη καταρτιστεί σχέδια έκτακτης ανάγκης, πριν πάνε στης Κάνες οι ηγέτες της Ε.Ε. Έγγραφα που διέρρευσαν στην Guardian αποκαλύπτουν ότι μέχρι τον Μάρτιο του 2012 η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα είχε καταρτίσει έναν χάρτη έκτακτων μέτρων που θα λαμβάνονταν στην περίπτωση που διαφαινόταν ότι το σχέδιο αναδιάρθρωσης του χρέους απέτυχε και πυροδοτούσε μαζική φυγή καταθέσεων από τις τράπεζες.

Το καταστροφικό σενάριο περιελάμβανε πάγωμα καταθέσεων -με τις τραπεζικές αναλήψεις να περιορίζονται στα 100 ευρώ την εβδομάδα- και έλεγχο στη διακίνηση κεφαλαίων, κάτι ανήκουστο εκείνη την περίοδο για μια χώρα μέλος της Ε.Ε.

Όταν αφηγείται τα γεγονότα στις Κάννες, ο Ε. Βενιζέλος χλομιάζει. Ο Παπανδρέου δεν είχε πει τίποτα στον υπουργό Οικονομικών του για το σχέδιο για δημοψήφισμα, πριν το ανακοινώσει. «Δεν μου είπε διότι ήξερε ότι δεν θα συμφωνούσα», δήλωσε.

Στην αρχή ο Βενιζέλος στήριζε την ιδέα διότι, όπως ανέφερε, δεν ήθελε να διχαστεί περαιτέρω η χώρα ή το κόμμα. Όμως όταν ένα e-mail από τον Παπανδρέου τον έκανε να αντιληφθεί ότι ο πρωθυπουργός δεν είχε ενημερώσει τους άλλους ηγέτες της Ε.Ε., ο υπουργός Οικονομικών ένιωσε τόσο άρρωστος που εισήχθη στο νοσοκομείο με σκωληκοειδίτιδα που προκλήθηκε από άγχος. «Άλλο να μην ενημερώσει εμένα, και άλλο να μην το πει στη Μέρκελ ή στον Σαρκοζί ή σε οποιονδήποτε άλλον στην Ε.Ε. Όταν έλαβα το e-mail στη 1:30 το πρωί με το ερώτημα 'τι θα γίνει αν χάσουμε;', του είπα: 'Είσαι καλά; Ανακοινώνεις όλα αυτά τα πράγματα και ρωτάς τώρα; Δεν τα σκέφτηκες αυτά πριν;'. Ένιωσα τόσο άρρωστος διαβάζοντας το e-mail που πήγα στο νοσοκομείο στις 4 το πρωί».

Στις 6:30 το πρωί, ενώ ήταν διασωληνωμένος, το τηλέφωνό του άρχισε να χτυπά. Πρώτα ήρθε ένα τηλεφώνημα από τον Σόιμπλε, μετά από τον Ευρωπαίο επίτροπο νομισματικών υποθέσεων Όλι Ρεν και μετά από τον Γιούνκερ. Όλοι ήθελαν να μάθουν τι συμβαίνει. Δεν υπήρχε άλλος τρόπος, έπρεπε να πάει στις Κάννες με τον Παπανδρέου.
Εκεί, ο Βενιζέλος λέει ότι υπήρξε υποδειγματικός στην «υπεράσπιση του πρωθυπουργού». Όταν όμως είδε πως διακυβευόταν το μέλλον της χώρας, άλλαξε τακτική: «Η πτήση πίσω στην Αθήνα ήταν η πιο δραματική που έχω κάνει ποτέ μου».

Ο Παπανδρέου είχε πεισμώσει και μετά τη συνάντηση ανακοίνωσε πως θα προχωρήσει στο δημοψήφισμα. Εν τω μεταξύ, χωρίς να το γνωρίζει ο Παπανδρέου, η Μέρκελ και ο Σαρκοζί είχαν πραγματοποιήσει κοινή συνέντευξη Τύπου στην οποία διακήρυξαν ότι η Ελλάδα είχε μία επιλογή, «μέσα ή έξω» από το ευρωπαϊκό project.

«Ως υπουργός Οικονομικών έπρεπε κάτι να πω. Εάν την επόμενη ημέρα οι Έλληνες ξυπνούσαν με το ευρωπαϊκό μέλλον της χώρας τους να είναι τόσο αβέβαιο, θα είχαμε απόλυτο πανικό και μαζική φυγή από τις τράπεζες», τόνισε στη συνέντευξή του ο Βενιζέλος. «Εκτός από την καταστροφή μας, θα είχαμε προκαλέσει και μεγάλη ζημία στην ευρωζώνη».

Στην πτήση της επιστροφής, την ώρα που κοιμόταν ο Παπανδρέου, ο Βενιζέλος επεξεργαζόταν την ανακοίνωση που θα σήμαινε την αρχή του τέλους του δημοψηφίσματος. Λίγα λεπτά μετά την προσγείωση του αεροσκάφους στην Αθήνα, εξέδωσε ανακοίνωση που ανέφερε: «Η θέση της Ελλάδας στο ευρώ είναι μια ιστορική κατάκτηση που δεν μπορεί να αμφισβητηθεί». «Αυτή η κατάκτηση από τον ελληνικό λαό δεν μπορεί να εξαρτάται από ένα δημοψήφισμα».