Πού «σκοντάφτει» η αναδιάρθρωση επιχειρήσεων

Στην αναδιάρθρωση δανείων μεγάλων και μικρομεσαίων επιχειρήσεων, ώστε να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις επανεκκίνησης της οικονομίας, στρέφεται πλέον το ενδιαφέρον, μετά τις επιτυχείς αυξήσεις κεφαλαίου των συστημικών τραπεζών.

Η Πειραιώς, η Alpha και η Eurobank άντλησαν από τις αγορές κεφάλαια 5,8 δισ. ευρώ, ενώ πολύ κοντά στην επιτυχή ολοκλήρωση της ιδιωτικής τοποθέτησης στο εξωτερικό ύψους 2,5 δισ. ευρώ βρίσκεται και η Εθνική.

Μετά την ολοκλήρωση των αυξήσεων οι τράπεζες θεωρητικά είναι έτοιμες να αναλάβουν δράση για το μεγάλο στοίχημα της αναδιάρθρωσης της οικονομίας.

Οι τέσσερις συστημικές τράπεζες είναι πλέον επαρκώς κεφαλαιοποιημένες με το βασικό (Eurobank) ή και με το δυσμενές σενάριο (Πειραιώς, Εθνική) της BlackRock ΙΙ, έχουν όλες ιδιωτικό management, ενώ η αύξηση του ποσοστού των ιδιωτών αποτελεί πρόσθετο κίνητρο για ενεργητική δράση στο μέτωπο των προβληματικών επιχειρηματικών δανείων.

Την ίδια στιγμή, η τρόικα και η DG Comp πιέζουν την κυβέρνηση και τις αρχές να αναλάβουν πρωτοβουλίες για την αντιμετώπιση του μείζονος προβλήματος της αναδιάρθρωσης επιχειρήσεων και της ελληνικής οικονομίας. Το επικαιροποιημένο μνημόνιο θέτει ως στόχο αλλαγές στο πτωχευτικό δίκαιο, οι οποίες θα πρέπει να θεσμοθετηθούν ως τον Οκτώβριο του 2014.

Η πρόσφατη αξιολόγηση της ελληνικής οικονομίας από την Κομισιόν έδειξε την κατεύθυνση, αναφέροντας ότι «η Ελλάδα θα πρέπει να βελτιώσει το ρυθμιστικό και νομοθετικό πλαίσιο καθώς και το δικαστικό περιβάλλον για την υποστήριξη της διαχείρισης των μη εξυπηρετούμενων δανείων από τις τράπεζες».

Παρά την πολύπλευρη πίεση, όμως, για ανάληψη δράσης, οι εξελίξεις καθυστερούν εκτός των περιπτώσεων που οι τράπεζες υιοθέτησαν στάση σκληρού ροκ, όπως οι ιχθυοκαλλιέργειες και η ακτοπλοΐα.

Δεν είναι τυχαία η δημόσια παρότρυνση του διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος προς τα πιστωτικά ιδρύματα να επιταχύνουν τις διαδικασίες αναδιάρθρωσης «Η διαδικασία έχει ήδη αρχίσει, αλλά πρέπει να επιταχυνθεί» ανέφερε ο κ. Προβόπουλος προτρέποντας τις τράπεζες να στοχεύσουν στη συγκέντρωση άλλων κλάδων της οικονομίας, ώστε να γίνουν πιο αποδοτικοί και ανταγωνιστικοί. «Έτσι θα δημιουργηθούν μεγάλα ευεργετήματα στην οικονομία. Θα ανοίξει ο δρόμος για σταθερή ανάπτυξη και, πιο σημαντικό ακόμη, για αύξηση της απασχόλησης», δήλωσε χαρακτηριστικά.

Δικαίωμα αυτόματης υπαγωγής στο άρθρο 99 θέλουν οι τράπεζες

Στο παραπάνω πλαίσιο τα πιστωτικά ιδρύματα έχουν υποβάλει, μεμονωμένα, συγκεκριμένες προτάσεις στην κυβέρνηση, προτείνοντας να θεσμοθετηθούν σύγχρονες διαδικασίες και μέθοδοι αναδιάρθρωσης - εξυγίανσης μεγάλων και μεσαίων επιχειρήσεων, με πρωτοβουλία των τραπεζών σε περίπτωση ληξιπρόθεσμων οφειλών μακράς περιόδου.

Τα πιστωτικά ιδρύματα πιέζουν την κυβέρνηση να δοθεί η δυνατότητα στους πιστωτές να υποβάλουν οι ίδιοι αίτηση ένταξης επιχείρησης στην πτωχευτική διαδικασία (το γνωστό άρθρο 99), χωρίς να απαιτείται προηγούμενη έγκριση από το Δ.Σ. της εταιρείας ή τη γενική συνέλευση.

«Αν μια επιχείρηση έχει ληξιπρόθεσμες οφειλές πάνω από 180 ημέρες θα πρέπει να κινείται αμέσως η διαδικασία εξυγίανσης με πρωτοβουλία της πλειοψηφίας των πιστωτών της» ανέφερε χαρακτηριστικά υψηλόβαθμο τραπεζικό στέλεχος στο Euro2day.gr.

Η αύξηση κεφαλαίου θα είναι με μετρητά και με μετοχοποίηση δανείων από την πλευρά των τραπεζών. Ο βασικός μέτοχος της εταιρείας θα καλείται να ασκήσει τα δικαιώματά του προκειμένου να μην απολέσει τον έλεγχο. Αν δεν το κάνει, η αύξηση με μετρητά θα καλύπτεται από ενδιαφερόμενο στρατηγικό επενδυτή ή οι τράπεζες θα προχωρούν σε μετοχοποίηση δανείων, αποκτώντας τον έλεγχο και αναζητώντας σε δεύτερη φάση στρατηγικό επενδυτή.

Στόχος είναι η κεφαλαιακή ενίσχυση, σε συνδυασμό με τη μετοχοποίηση μέρους των δανείων και την αναχρηματοδότηση του υπόλοιπου δανεισμού, να επαναφέρει τον δείκτη καθαρού δανεισμού προς EBITDA κάτω από ένα κοινά αποδεκτό -με τραπεζικά κριτήρια- όριο.

Ζητούν και φορολογικά κίνητρα

Ταυτόχρονα τα πιστωτικά ιδρύματα ζητούν φορολογικά κίνητρα (αλλαγές στο φορολογικό καθεστώς που διέπει τη συγκέντρωση κεφαλαίου των επιχειρήσεων, ειδικό φορολογικό καθεστώς για εξειδικευμένες στην αναδιάρθρωση εταιρείες χαρτοφυλακίου).

Οι παραπάνω αλλαγές θα επιτρέψουν την αποτίμηση μετοχών εισηγμένων επιχειρήσεων, που θα αποκτήσουν μέσω της κεφαλαιοποίησης δανείων σε τιμές τις οποίες θα καθορίζουν οι εύλογες αποτιμήσεις και όχι η τρέχουσα χρηματιστηριακή αξία, άρα θα μειώσουν τη ζημία για τις τράπεζες και θα περιορίσουν τον φόρο συγκέντρωσης κεφαλαίου που λόγω του όγκου της αναδιάρθρωσης θα είναι υψηλός.

Πού έθεσε η ΕΚΤ το όριο υγιούς δανεισμού

Στο περιθώριο του εν εξελίξει ελέγχου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας στο ενεργητικό των μεγάλων ευρωπαϊκών τραπεζών (σ.σ. περιλαμβάνονται και τα τέσσερα μεγάλα εγχώρια πιστωτικά ιδρύματα) η ΕΚΤ ανέφερε ενδεικτικά ότι ο καθαρός δανεισμός επιχείρησης δεν πρέπει να ξεπερνά τις 6 φορές τα κέρδη προ φόρων, τόκων και αποσβέσεων (EBITDA), με εξαίρεση τις Εταιρείες Κοινής Ωφέλειας (10 φορές τα EBITDA).

Η παραπάνω ενδεικτική αναφορά της ΕΚΤ θέτει μόνη της έναν πήχη, σύμφωνα με στελέχη ελεγκτικών εταιρειών, ο οποίος μάλιστα είναι προσαρμοσμένος στα δεδομένα που δημιούργησε η κρίση. Οι ίδιοι θυμίζουν ότι προ του 2008 η σχέση καθαρού δανεισμού προς EBITDA στις περισσότερες εισηγμένες στο Χ.Α. δεν ξεπερνούσε τις 3,5 - 4 φορές.

Βέβαια στην τρέχουσα συγκυρία ένα μεγάλο μέρος των επιχειρήσεων βρίσκεται πιο ψηλά από το παραπάνω ενδεικτικό όριο και αποτελεί την προτεραιότητα των αναδιαρθρώσεων που πρέπει να υλοποιήσουν τα πιστωτικά ιδρύματα.

Τα αγκάθια για την αποδοχή των προτάσεων

Παρά τις επιμέρους προτάσεις, προς το παρόν τόσο η κυβέρνηση όσο και οι θεσμικές αρχές δεν έχουν λάβει αποφάσεις, καθώς πρόκειται για σύνθετο και ευαίσθητο ζήτημα.

«Κάποιες από τις προτάσεις που κατατέθηκαν εγείρουν ακόμη και θέμα συνταγματικότητας» αναφέρουν στελέχη που παρακολουθούν εκ του σύνεγγυς την άτυπη διαβούλευση, διατυπώνοντας τον προβληματισμό τους για το αν μπορούν να υιοθετηθούν οι αυτοματισμοί που ζητούν οι τράπεζες.

Σύμφωνα με τους ίδιους, θα πρέπει υιοθετηθούν εργαλεία που εφαρμόζονται ήδη στο εξωτερικό όπως οι εξειδικευμένοι σύμβουλοι πτώχευσης και ταυτόχρονα να υπάρξουν βελτιώσεις στην προπτωχευτική διαδικασία και στο πτωχευτικό δίκαιο που να επιτρέπουν την ταχύτερη αναδιάρθρωση - εξυγίανση επιχειρήσεων, χωρίς να θίγουν βασικές πρόνοιες του ν. 2190.

Ταυτόχρονα πρέπει να καταβληθεί προσπάθεια συγκρότησης ειδικών πτωχευτικών δικαστηρίων, ώστε να συντμηθούν οι χρόνοι και οι υποθέσεις να δικάζονται από γνώστες του πτωχευτικού δικαίου.

Έρχονται εξελίξεις σε ιχθυοκαλλιέργειες και ακτοπλοΐα

Σύντομα η αγορά θα πρέπει να αναμένει εξελίξεις στους κλάδους των ιχθυοκαλλιεργειών και της ακτοπλοΐας, όπου οι τράπεζες έχουν δρομολογήσει ήδη λύσεις.

Όπως αποκάλυψε η στήλη Χαμαιλέων (Σφηνάκια για Ιχθυοκαλλιέργειες, Κυριακίδη και Κέκροψ) οι τράπεζες ανέθεσαν την αποτίμηση των περιουσιακών στοιχείων της Νηρεύς και της Σελόντα σε ελεγκτικές εταιρείες. Με βάση τις παραπάνω αποτιμήσεις, στις προσεχείς τακτικές γενικές συνελεύσεις ενδέχεται να ξεκινήσουν τη διαδικασία μετοχοποίησης δανείων.

Θα πρόκειται για το πρώτο βήμα προς την κατεύθυνση αναδιάρθρωσης καθώς ζητούμενα παραμένουν η εύρεση στρατηγικών επενδυτών και βεβαίως των management teams που θα αναλάβουν να τρέξουν τις επιχειρήσεις όσο θα παραμείνουν στον έλεγχο των τραπεζών.

Στην ακτοπλοΐα οι διαβουλεύσεις μεταξύ τραπεζών και εταιρειών του κλάδου συνεχίζονται και δεν αναμένονται γρήγορα αποφάσεις καθώς δεν έχουν δρομολογηθεί συγκεκριμένες λύσεις. Οι επιχειρήσεις του κλάδου επιδιώκουν την άντληση φρέσκων κεφαλαίων (ΑΜΚ της ΝΕΛ, έκδοση ΜΟΔ από Attica) και αν αυτό υλοποιηθεί θα αμβλύνει την τραπεζική πίεση και θα αποσοβήσει το ενδεχόμενο υποχρεωτικών λύσεων.