Πολιτικές εκτός τόπου & χρόνου στο φόρο υπεραξίας

Η διάψευση των προσδοκιών για τη φορολογία στο Χ.Α. είχε ως συνέπεια την ανατροπή της ανοδικής πορείας του ελληνικού χρηματιστηρίου, το οποίο ήδη συμβάλλει στην κάλυψη των αναγκών των τραπεζών και άλλων επιχειρήσεων με εξαιρετικά πολύτιμα (στην τρέχουσα περίοδο) ίδια κεφάλαια. Ήδη σημειώνεται πτωτική πορεία στο γενικό δείκτη τιμών σε έξι συνεχόμενες συνεδριάσεις, σημειώνει η Alpha Bank στο εβδομαδιαίο δελτίο οικονομικών εξελίξεων.

Όπως αναφέρει, οι ενδεχόμενες εισπράξεις του κράτους από τον φόρο υπεραξίας στις μετοχές και στα παράγωγα είναι πιθανόν να μην υπερβούν τις μερικές δεκάδες εκατομμύρια το 2014 και το 2015.

Ωστόσο, οι επιπτώσεις στην ανάκαμψη της οικονομίας από την τυχόν αδόκιμη και άκαιρη εφαρμογή αυτών των επιβαρύνσεων μπορεί να είναι πολλαπλάσιες. Σε μια περίοδο όπου θα έπρεπε να εφαρμόζονται σημαντικά κίνητρα για την ενθάρρυνση της εισροής επιχειρηματικών κεφαλαίων από εγχώριους και ξένους επενδυτές, η ελληνική κυβέρνηση θεωρεί και πάλι πρέπον να επιβάλει σημαντικά αντικίνητρα, τονίζει η Alpha.

Προωθείται από τις αρχές του 2014 η επιβολή φόρου υπεραξίας 15% στις πωλήσεις μετοχών, παραγώγων και επιχειρηματικών ομολόγων (που επιβλήθηκε με τον ν. 4172/2013), ταυτόχρονα με τον φόρο επί της αξίας των πωλήσεων που είναι σήμερα 0,2%.

Η επιβολή αυτών των φόρων επιβαρύνει κυρίως τους εγχώριους επενδυτές και ιδιαίτερα εκείνους που στα προηγούμενα έτη εξήγαγαν τις αποταμιεύσεις τους στις κεφαλαιαγορές του εξωτερικού και μπορεί τώρα να εξέταζαν τη δυνατότητα επαναεισροής αυτών των κεφαλαίων για τοποθέτησή τους στο ελληνικό χρηματιστήριο και στην αγορά ακινήτων.

Μάλιστα, η επιβολή των φόρων προωθείται χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι προϋποθέσεις και οι κανόνες επιβολής τους όπως αυτά ισχύουν στις χώρες όπου ήδη εφαρμόζεται τέτοια φορολογία (βλέπε, π.χ., τη σχετική μελέτη της Ernst&Young).

Οι αγορές ανέμεναν ότι στο νομοσχέδιο για τον ΕΝΦΙΑ θα συμπεριλαμβάνονταν και οι αναγκαίες ρυθμίσεις που θα απέτρεπαν τις δυσμενείς επιπτώσεις στην ελληνική κεφαλαιαγορά (που μόλις τώρα προσπαθεί να αναπνεύσει, ενώ λαμβάνει χώρα και η άσκηση των δικαιωμάτων για την αγορά των τραπεζικών μετοχών από τον ιδιωτικό τομέα) από μια εκτός χρόνου και τρόπου εφαρμογή των ανωτέρω φορολογικών επιβαρύνσεων.

Kριτική για τη φορολογία

Η Alpha τονίζει ότι υπάρχουν θετικές εξελίξεις από το μέτωπο της ανεργίας και της επανεκκίνησης των οδικών αξόνων, αλλά η κυβέρνηση, προφανώς υπό την πίεση του πιο οπισθοδρομικού μέρους του πολιτικού συστήματος της χώρας και ομάδων συμφερόντων, φαίνεται να υιοθετεί εντελώς εκτός τόπου και χρόνου πολιτικές που, εάν δεν διορθωθούν έγκαιρα μπορεί να αποτελέσουν σημαντικά και εντελώς αδικαιολόγητα εμπόδια στην ανάκαμψη της χώρας.

Ο φόρος υπεραξίας στα ακίνητα στη σημερινή συγκυρία δραματικής μείωσης των τιμών των ακινήτων δρα ανασταλτικά στη ζήτηση ακινήτων για επένδυση.

Το κράτος καιροφυλακτεί όχι μόνο να φορολογήσει με δημευτικό τρόπο την κατοχή, αλλά και να «απαλλοτριώσει» μέρος της προσδοκώμενης υπεραξίας τα επόμενα χρόνια, στην ουσία υπονομεύοντας την ανάκαμψη της αγοράς ακινήτων.

Όπως τονίζει η Alpha, το 2013 η κυβέρνηση επέλεξε να επιβάλει ταυτόχρονα 5 διαφορετικούς φόρους στα ακίνητα και στην ακίνητη περιουσία των νοικοκυριών.

Επέβαλε δηλαδή τον διπλό ετήσιο φόρο (ΕΕΤΑ 2013 και ΦΑΠ 2013) ταυτόχρονα με τους ΦΑΠ 2010, 2011, 2012, ενώ το 2013 εισπράχθηκε και ένα μεγάλο μέρος του ΕΕΤΗΔΕ του 2012. Από το σύνολο αυτών των φόρων η κυβέρνηση εισέπραξε περί τα € 3,5 δισ. από όσους είχαν τη δυνατότητα, ή και την ευαρέσκεια να πληρώσουν το σύνολο ή ένα μέρος των συνεπαγόμενων υπερδιογκωμένων φορολογικών τους υποχρεώσεων, ενώ εάν εισέπραττε το σύνολο των βεβαιωμένων φόρων από τους ανωτέρω φόρους θα έπρεπε να εισπράξει άνω των €5,8 δισ. (€3 δισ. από τους 4 ΦΑΠ και €2,8 δισ. από τον ΕΕΤΑ 2013).

Ήδη στο 10μηνο του 2013 οι ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις από φόρους περιουσίας αυξήθηκαν κατά €433 εκατ., αλλά προφανώς θα αυξηθούν πολύ περισσότερο στους επόμενους μήνες.

Αυτή η φορολογική πολιτική στον τομέα των ακινήτων αφαίρεσε τουλάχιστον 2 ποσοστιαίες μονάδες από το ΑΕΠ το 2013 (εκ των οποίων οι 1,7 π.μ. ήταν η άμεση επίπτωση από την πτώση των επενδύσεων και των συναλλαγών σε ακίνητα) και είχε μεγάλη συμβολή στην αποτροπή μεγαλύτερης αύξησης της απασχόλησης και στη διατήρηση της ανεργίας σε υψηλά επίπεδα και το 2013.

Ειδικότερα, εισπράχθηκε περί το €0,8 δισ. από τους επιπλέον ΦΑΠ το 2013, αλλά είναι βέβαιο ότι απωλέσθηκαν φορολογικά έσοδα άνω του €1 δισ. από τη συνεπαγόμενη πτώση του ΑΕΠ, την περαιτέρω αναίτια μείωση των εισοδημάτων και, το σπουδαιότερο, από την περαιτέρω επιδείνωση των συναλλακτικών ηθών.

Η ανωτέρω πολιτική στη φορολογία των ακινήτων είχε δραματικά επώδυνες επιπτώσεις στην οικονομία το 2013. Υπήρχε ωστόσο η προοπτική ότι από το 2014 η πολιτική αυτή θα ανήκε στο παρελθόν, με την επιβολή ενός ενιαίου ανταποδοτικού φόρου σε όλα τα ακίνητα (αστικά ακίνητα, εντός σχεδίου πόλης οικόπεδα και μεγάλα αγροτεμάχια) με σχετικά χαμηλό συντελεστή, που δεν θα είχε επιπτώσεις στην αγορά ακινήτων και στην οικονομία.

Ένας τέτοιος φόρος θα μπορούσε να είναι ο ΕΝΦΑ μετά από διόρθωση της μεγάλης σχετικά επιβάρυνσης που επέβαλε στα εντός σχεδίου πόλης οικόπεδα. Με τον ΕΝΦΑ περιοριζόταν, όπως ήταν αναγκαίο, η πολύ υψηλή φορολογική επιβάρυνση στα αστικά ακίνητα, από περίπου €3,5 δισ. το 2013, σε περίπου €2 δισ. με τον ΕΝΦΑ όπου θα υπήρχε συμβολή κατά € 600 εκατ. περίπου από τα εντός σχεδίου πόλης οικόπεδα και κατά €300 εκατ. περίπου από μεγάλα και μεγάλης αξίας αγροκτήματα στο σύνολο της χώρας.

Είναι πραγματικά δυστύχημα για τη χώρα το γεγονός ότι αντί του ευρείας φορολογικής βάσης ΕΝΦΑ επιβάλλεται και πάλι ένας αδιέξοδος φόρος, ο ΕΝΦΙΑ, που ουσιαστικά απαλλάσσει και πάλι (ή ελαχιστοποιεί) από τη φορολογία τα μεγάλης αξίας εντός σχεδίου πόλης οικόπεδα και εκτός σχεδίου πόλης αγροκτήματα και καταφεύγει και πάλι στην επιβολή διπλής φορολογίας κατοχής (ΕΝΦΙΑ+ΦΑΠ) στα αστικά ακίνητα.

Είναι απολύτως βέβαιο ότι ο ΕΝΦΙΑ+ΦΑΠ θα αποτελέσει ουσιαστικό εμπόδιο στην ανάκαμψη της αγοράς ακινήτων και της οικονομίας το 2014, παρά το πολύ ευνοϊκό αποτέλεσμα που μπορεί να έχει η σημαντική μείωση του φόρου επί των συναλλαγών ακινήτων, υπογραμμίζει η Alpha.