ΕΣΕΕ:Καταστροφή για εμπόριο οι Κυριακές

Μελέτες και στοιχεία άλλων χωρών που καταδεικνύουν ότι το άνοιγμα των εμπορικών καταστημάτων τις Κυριακές θα έχει δυσμενείς επιπτώσεις στην επιχειρηματικότητα, ιδίως των ΜμΕ, επικαλείται η ΕΣΕΕ, επιμένοντας στην κατάργηση της σχετικής ρύθμισης.

Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει η ΕΣΕΕ, βιβλιογραφικά απουσιάζει οποιαδήποτε είδους μελέτη η οποία να τεκμηριώνει ότι η απελευθέρωση λειτουργίας των καταστημάτων τις Κυριακές, ενισχύει την απασχόληση.

Σε γενικές γραμμές, το επιχείρημα για τη διεύρυνση του ωραρίου ήταν η τόνωση του ανταγωνισμού με στόχο την ενίσχυση της μεγέθυνσης χωρίς να διογκωθεί ο πληθωρισμός. Ένα επιχείρημα που όχι μόνο δεν επιβεβαιώνεται αλλά θα οδηγήσει σε χιλιάδες λουκέτα τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις αφού θα λειτουργήσει υπέρ των μεγαλύτερων επιχειρήσεων.

Μάλιστα, σύμφωνα με την ΕΣΕΕ, η πλέον πρόσφατη μελέτη του ΙΟΒΕ επιβεβαιώνει τη σημασία των ΜΜε στην περίοδο της κρίσης. Πιο συγκεκριμένα αναφέρεται ότι περιορισμένες παραμένουν οι προοπτικές δημιουργίας νέων θέσεων εργασίας, παρότι: «Οι Έλληνες αντέδρασαν στην αβεβαιότητα που έφερε η κρίση κάνοντας αυτό που ήξεραν να κάνουν καλύτερα: ιδρύοντας μικρές επιχειρήσεις».

Η Ελλάδα καταγράφει το υψηλότερο ποσοστό καθιερωμένης επιχειρηματικότητας αλλά και ένα από τα υψηλότερα ποσοστά (3%) εγκατάλειψης της επιχειρηματικής δράσης. Σύμφωνα με την ΕΣΕΕ, καμία επιστημονική ένδειξη δεν υπάρχει ότι η απελευθέρωση των Κυριακών θα αναστρέψει το βαθμό εγκατάλειψη της επιχειρηματικής δράσης, αντίθετα το αυξημένο κόστος λειτουργίας σε ένα οικονομικό περιβάλλον χαμηλής ρευστότητας, θα ενισχύσει την τάση και θα αποτρέψει τη δημιουργία νέων επιχειρήσεων.

Υπάρχουν βέβαια και τα επιχειρήματα από την εμπειρία άλλων χωρών που τεκμηριώνουν τη θέση της ΕΣΕΕ. Η Ισπανία βρέθηκε σε παρόμοιο δίλλημα στις αρχές της δεκαετίας του 2000. Οι ενώσεις και οι οργανώσεις των μικρομεσαίων εμπόρων υποστήριξαν πως η απελευθέρωση του ωραρίου θα οδηγούσε σε «καθεστώς δουλείας» τους μικρομεσαίους επιχειρηματίες, ενώ σταδιακά η απελευθέρωση αυτή θα εφαρμοζόταν και στις μεγαλύτερες επιχειρήσεις.

Μελέτες σχετικών ισπανικών ενώσεων αλλά και των πανεπιστημίων Carlos III και του Autonomous University της Μαδρίτης υποστήριξαν πως η απελευθέρωση του ωραρίου θα οδηγούσε σε πτώση του μεριδίου της αγοράς των μικρομεσαίων επιχειρήσεων και σε μείωση των απασχολουμένων (απώλειες 34.000-65.000 θέσεων). Εξάλλου η εμπειρία από τη μερική απελευθέρωση του ωραρίου λειτουργίας στη Μαδρίτη συνίστατο στο κλείσιμο καταστημάτων.

Σύμφωνα με την ΕΣΕΕ, η κριτική για την απελευθέρωση συνεχίζεται και στο επίπεδο επιδείνωσης των συνθηκών εργασίας και στην ποιότητα ζωής, αφού πλέον οι εργαζόμενοι στο εμπόριο εργάζονται με εκ περιτροπής και μερική απασχόληση. Το γεγονός αυτό έχει αρνητικές συνέπειες και στη δομή και στη λειτουργία της ελληνικής οικογένειας.

Όπως τονίζει, η απάντηση στην Ισπανία ήρθε τελικά από το ίδιο το καταναλωτικό κοινό αφού, σύμφωνα με μελέτη του Κέντρου Κοινωνιολογικών Ερευνών, μόνο το 4,6% πάντα αξιοποιεί τη δυνατότητα να ψωνίζει κατά τη διάρκεια των αργιών (απελευθερωμένο ωράριο), ενώ το 70,3% δήλωσε ότι ποτέ δεν έχει αγοράσει κάτι σε αργία.

Τέλος, σύμφωνα με μελέτη του Autonomous University της Μαδρίτης, η λειτουργία των καταστημάτων κατά τη διάρκεια των δημόσιων αργιών στη Γαλλία διόγκωσε το κόστος λειτουργίας των επιχειρήσεων κατά 15% και τις πωλήσεις κατά μόλις 0,5%, γεγονός που επηρέασε τις τιμές αυξητικά. Παράλληλα, η αναδιανομή του κύκλου εργασιών υπέρ των μεγαλύτερων επιχειρήσεων οδήγησε πολλές μικρομεσαίες σε κλείσιμο και τελικά στη μείωση του ανταγωνισμού. Ούτε όμως η απασχόληση ενισχύθηκε, καθώς αξιοποιήθηκε η ευελιξία στην αγορά εργασίας ώστε όσοι εργάζονται σε επίσημη αργία να λαμβάνουν ένα ρεπό μέσα στην εβδομάδα.

Σύμφωνα με την ΕΣΕΕ, είναι αλήθεια πως η κυρίαρχη οικονομική σκέψη θεωρεί πως ο ανταγωνισμός στην αγορά προϊόντος ενισχύεται με την κατάργηση ρυθμίσεων και εμποδίων που είχαν θεσμοθετηθεί στο παρελθόν. Μία όμως πιο προσεκτική ματιά, και συγκεκριμένα στη μελέτη του ΟΟΣΑ (WP No 575/2007), αποδεικνύει πως δεν υπάρχει ειδική αναφορά στη διεύρυνση λειτουργίας των εμπορικών καταστημάτων στην Ελλάδα. Η μελέτη βέβαια αναφέρεται σε μία σειρά από τομείς στους οποίους θα πρέπει να επικεντρωθούν οι προσπάθειες για τόνωση του ανταγωνισμού όπως:

o Το άνοιγμα των αγορών στο εμπόριο και η προσέλκυση άμεσων ξένων επενδύσεων.
o Νομοθεσία για τον ανταγωνισμό αλλά και επιβολή αυτών των πολιτικών (συμβουλευτική και προστασία των καταναλωτών, αντιμονοπωλιακές πολιτικές και μέτρα, ανεξαρτησία και διαφάνεια, κάλυψη και εξαιρέσεις, κατάχρηση κυριαρχίας κλπ).
o Ρυθμιστικές πολιτικές στους ανταγωνιστικούς τομείς (διανομή, ωράριο λειτουργίας, προωθητικές ενέργειες, συγκέντρωση και μονοπωλιακή δύναμη κ.λπ.).
o Ρυθμιστικές πολιτικές σε βιομηχανίες δικτύων, δηλαδή σε τομείς όπως, τηλεπικοινωνίες, ηλεκτρισμός, μεταφορές (πρόσβαση τρίτων, επενδυτικά κίνητρα, ιδιοκτησία).

Αν και έχουν παρέλθει σχεδόν 6 χρόνια από την εκπόνηση της μελέτης και έκτοτε έχουν λάβει χώρα πολλές αλλαγές και έχουν ολοκληρωθεί σημαντικές μεταρρυθμίσεις, όπως επισημαίνει η ΕΣΕΕ, οι θέσεις του ΟΟΣΑ για την Ελλάδα εστιάζουν στην ενίσχυση του ρόλου των αρχών του Ανταγωνισμού, στη βελτίωση του θεσμικού πλαισίου για τον Ανταγωνισμό και τις σχετικές πολιτικές (δείκτης CLP), στην ιδιωτικοποίηση των δημοσίων επιχειρήσεων, στη δομή και στα θεσμικά εμπόδια στον κλάδο του ηλεκτρισμού, στα εμπόδια εισόδου στις αεροπορικές μεταφορές κ.λπ. Δεν υπάρχει όμως ρητή αναφορά στην Ελλάδα για διεύρυνση του ωραρίου λειτουργίας, όπως καταγράφεται για άλλες χώρες (Αυστραλία, Αυστρία, Γαλλία, Δανία Ιταλία, Νορβηγία κ.ά.).

Σύμφωνα πάλι με έρευνα των Branstettr et.al. σχετικά με την επίδραση των ρυθμιστικών πολιτικών (one-stop shops-on the spot firm) στην επιχειρηματικότητα και στη δημιουργία θέσεων εργασίας στην Πορτογαλία, τα αποτελέσματα εντείνουν τον προβληματισμό. Οι ερευνητές συμπέραναν πως βραχυπρόθεσμα, αυξάνεται μεν η δημιουργία νέων επιχειρήσεων, αλλά αφενός πρόκειται για πολύ μικρές επιχειρήσεις που δημιουργούνται αξιοποιώντας τις θετικές αυτές διατάξεις και αφετέρου είναι λιγότερο πιθανό να επιβιώσουν τα δύο πρώτα χρόνια συγκριτικά με τις επιχειρήσεις που ιδρύονταν πριν τις μεταρρυθμίσεις. Παράλληλα, η απασχόληση ενισχύεται, αλλά οι νέοι επιχειρηματίες είναι σχετικά μεγάλης ηλικίας και με χαμηλό μορφωτικό επίπεδο.

Όπως υπογραμμίζει η ΕΣΕΕ, οι παραπάνω διαπιστώσεις δεν στρέφονται κατά οιονδήποτε τρόπο εναντίον των μεταρρυθμίσεων που συρρικνώνουν το κόστος σε όρους χρήματος και χρόνου. Σημειώνουν όμως πως αυτού του είδους οι μεταρρυθμίσεις δεν επαρκούν για να δώσουν σημαντική ώθηση στην οικονομία αφού οι νέες επιχειρήσεις είναι περισσότερο θνησιγενείς.

Παράλληλα, υπογραμμίζουν πως το ασταθές μακροοικονομικό περιβάλλον, δηλαδή η αναιμική ανάπτυξη της πορτογαλικής οικονομίας την εξεταζόμενη περίοδο, η περιορισμένη κατανάλωση και επενδύσεις και η υψηλή ανεργία δεν επιτρέπουν την πλήρη αξιοποίηση του προγράμματος.

Με άλλα λόγια, τονίζουν αυτό ακριβώς που υποστηρίζει ο εμπορικός κόσμος στην Ελλάδα (η οποία σημειωτέον βρίσκεται σε πολύ χειρότερη θέση από ότι η Πορτογαλία σε όρους ύφεσης, εισοδήματος και ανεργίας) και το υπουργείο Ανάπτυξης δεν εννοεί να κατανοήσει: Ότι χωρίς σταθερό μακροοικονομικό περιβάλλον με θετικές προοπτικές τα μέτρα απελευθέρωσης της αγοράς δεν πρόκειται να ωφελήσουν την οικονομία.

Επιπλέον, η ΕΣΕΕ τονίζει ότι στην έρευνα του Goos από το LSE εκτιμάται ότι οι λιανοπωλητές θα μπορούσαν να αυξήσουν τις ώρες λειτουργίας, τα κέρδη και τις επιχειρήσεις (αν δεν υπάρχουν εμπόδια εισόδου) υπό την προϋπόθεση ότι τα έσοδα από την Κυριακάτικη λειτουργία θα υπερβαίνουν το κόστος λειτουργίας-κόστος εργασίας. Θεωρεί επίσης ότι οι τομείς που θα εξαιρεθούν της ρύθμισης θα σημειώσουν απώλειες στα μεγέθη τους, γεγονός που επιβεβαιώνει τις εκτιμήσεις της ΕΣΕΕ περί μεγάλων πιέσεων από τις επιχειρήσεις που εξαιρούνται του μέτρου προαιρετικής λειτουργίας τις Κυριακές.

Και φυσικά η έρευνα θεωρεί ότι το εισόδημα της οικονομίας παραμένει σταθερό σε όλες τις περιπτώσεις που εξετάζει, χαρακτηριστικό που συνεχώς αγνοείται από το υπουργείο Ανάπτυξης, ιδιαίτερα τώρα που η ύφεση εκτιμάται ότι μπορεί να συνεχιστεί και το 2014.

Πέραν των παραπάνω, η ΕΣΕΕ τονίζει ότι το ίδιο το ΔΝΤ στην αναφορά του τον Ιούνιο για την Ελλάδα ζήτησε τη λειτουργία όλων των εμπορικών καταστημάτων τουλάχιστον επτά (7) Κυριακές το χρόνο, και όχι όλες τις Κυριακές του έτους (σελ. 171). Σημειώνει μάλιστα ότι η θέση αυτή καταρρίπτει το μύθο σχετικά με τις πιέσεις-απαιτήσεις της τρόικα για την πλήρη απελευθέρωση του ωραρίου λειτουργίας των εμπορικών επιχειρήσεων και εγείρει βάσιμα ερωτήματα για την επιμονή του υπουργείου Ανάπτυξης.

Τέλος, επισημαίνει την εκστρατεία στην Μεγάλη Βρετανία «Keep Sunday Special - Κρατήστε την Κυριακή Ξεχωριστή», η οποία μεταξύ άλλων προβάλλει 5 συγκεκριμένα επιχειρήματα:

Α. Προστασία των οικογενειακών σχέσεων.
Β. Διάσωση των τοπικών μικρών επιχειρήσεων.
Γ. Διατήρηση των κοινωνικών δραστηριοτήτων.
Δ. Σεβασμός στη θρησκεία, τα ήθη και έθιμα.
Ε. Δικαίωμα στην ξεκούραση.

Το 87% των πολιτών υποστηρίζουν ότι είναι πολύ σημαντική για την οικογενειακή σταθερότητα και την κοινωνική ζωή η διατήρηση της κυριακάτικης αργίας. Ενώ τα 3/4 υποστηρίζουν ότι είναι προτιμότερο να καταναλώσεις κάποιες ώρες με την οικογένειά σου παρά να τις καταναλώσεις για αγορές στα μαγαζιά.

Καταλήγοντας η ΕΣΕΕ τονίζει ότι, σεβόμενη το 89% του εμπορικού κόσμου που αντιτίθεται στην κατάργηση της Κυριακάτικης αργίας, ζητάει την απόσυρση της παρ. 2 του άρθρου 16 του Αγορανομικού Κώδικα.