Ο άλλος δρόμος για την οικονομία

Η όποια εναλλακτική πρόταση οικονομικής πολιτικής διαμορφωθεί (γιατί μέχρι σήμερα κάτι τέτοιο δεν υπάρχει) θα πρέπει να λάβει υπόψη της την πραγματικότητα της ελληνικής οικονομίας από ένα συγκεκριμένο χρονικό σημείο στο οποίο θα αντιστοιχούν συγκεκριμένα μακροοικονομικά μεγέθη αλλά και συγκεκριμένο θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας της.

Θέλω να πω ότι διαφορετικά θα πρέπει να ήταν θεμελιωμένη μια πρόταση με βάση τα μακροοικονομικά στοιχεία και το θεσμικό πλαίσιο τον Μάιο του 2010 και διαφορετική, για παράδειγμα, στο τέλος του πρώτου εξαμήνου του 2013 ή στο τέλος του εννεαμήνου του 2013 ή στα τέλη του 2013.

Είναι σωστό να υποθέσουμε ότι τα μακροοικονομικά μεγέθη που αντιστοιχούν στις τελευταίες τρεις ημερομηνίες δεν διαφέρουν τόσο πολύ μεταξύ τους ώστε να υπάρξουν σοβαρά προβλήματα στο να αποτελέσουν βάση υπολογισμού των προβλέψεων για τις μελλοντικές εξελίξεις σύμφωνα με το πλαίσιο της εναλλακτικής πρότασης οικονομικής πολιτικής. Παρ' όλα αυτά, για να είμαστε ακριβείς και να κυριολεκτούμε, και αυτές οι διαφορές θα πρέπει να ληφθούν υπόψη.

Βεβαίως, το ίδιο συμβαίνει και για το θεσμικό πλαίσιο. Το ισχύον θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας της οικονομίας είναι εντελώς διαφορετικό από αυτό που ίσχυε τον Μάιο του 2010. Επίσης, και αυτό θα πρέπει να αποτελέσει τη βάση εκκίνησης για τη διαμόρφωση του νέου θεσμικού πλαισίου.

Επομένως οι υποστηρικτές και οι φορείς της εναλλακτικής πρότασης οικονομικής πολιτικής θα πρέπει κατ' αρχάς να προβούν σε αξιολόγηση των αποτελεσμάτων της μέχρι σήμερα ασκούμενης οικονομικής πολιτικής.

Τούτο σημαίνει ότι θα πρέπει να ληφθεί υπόψη η όλη πορεία της οικονομίας (μακροοικονομικά μεγέθη και θεσμικό πλαίσιο) καθώς και οι βαθμοί ελευθερίας οι οποίοι επιτεύχθηκαν ή οι αντίστοιχες δυσμενείς καταστάσεις που προέκυψαν ως εναλλακτικά κόστη ευκαιρίας, από την υπογραφή του μνημονίου μέχρι σήμερα

Άρα, το εναλλακτικό οικονομικό πρόγραμμα, επειδή η βάση εκκίνησής του είναι η πραγματικότητα της οικονομίας όπως αυτή περιγράφεται από τα μακροοικονομικά μεγέθη και το θεσμικό πλαίσιο σήμερα, θα πρέπει να προσδιορίζει τους μελλοντικούς στόχους του σε σχέση με το δεδομένο της σημερινής κατάστασης.

Ένας αντικειμενικός παρατηρητής (σαφέστατα μπορεί να υπάρξει τέτοιος) αν μελετούσε περιγραφικά - συγκριτικά την κατάσταση της ελληνικής οικονομίας στα τέλη του 2010 και τον Ιούνιο του 2013 θα διαπίστωνε ότι στα μακροοικονομικά μεγέθη έχουν επέλθει οι παρακάτω μεταβολές:

ΑΕΠ: σωρευτική μείωση (2009-2013) 26,1%.
Πληθωρισμός: εθνικός δείκτης (μέσος όρος δωδεκαμήνου) από 4,7% σε αποπληθωρισμό το 2013 περίπου - 0,5%.
Ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών: 2009: -11,2% ΑΕΠ και 2012: -2,9% ΑΕΠ
Ανεργία: 2009: 9,5% και 2012: 24,2%
Πρωτογενές ισοζύγιο: 2009: -10,4% ΑΕΠ και 2012: -1,3% ΑΕΠ.
Συνολικό ισοζύγιο:2009: -15,6% ΑΕΠ και 2012: -15,6% ΑΕΠ.
Δημόσιο Χρέος: 2009: 129,4% ΑΕΠ και 2012: 156,9% ΑΕΠ.

Η απλή αυτή απεικόνιση της μεταβολής των μακροοικονομικών μεγεθών στη συγκεκριμένη χρονική περίοδο δείχνει ότι η επιτευχθείσα πρόοδος - εξισορρόπηση σε ορισμένα εξ αυτών παρέχει βαθμούς ελευθερίας οι οποίοι κάλλιστα αποτελούν ισχυρή βάση για τη χάραξη και την εκκίνηση της όποιας εναλλακτικής οικονομικής πολιτικής.

Παράλληλα δείχνει το απίστευτο κόστος το οποίο κατέβαλε η ελληνική οικονομία προκειμένου να επιτευχθούν μετά από αλλεπάλληλες αναθεωρήσεις και προσπάθειες ορισμένοι από τους στόχους που είχαν τεθεί.

Οι ανισορροπίες της ελληνικής οικονομίας στο τέλος του 2012 ήταν έντονες και κυρίως αφορούσαν εκείνες τις μεταβλητές οι οποίες επηρέαζαν άμεσα τη θέληση των χρηματοπιστωτικών αγορών να συνεχίσουν να χρηματοδοτούν την αναπαραγωγή τους (δημοσιονομικά ελλείμματα, έλλειμμα ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών, δημόσιο χρέος). Γεγονός το οποίο τελικά οδήγησε στην αδυναμία της χρηματοδότησής τους λόγω άρνησης των χρηματοπιστωτικών αγορών να συνεχίσουν να χορηγούν πόρους.

Το πρόγραμμα οικονομικής προσαρμογής το οποίο εφαρμόζεται ακολούθησε μια λογική εσφαλμένη, τιμωρητική, και με μεγάλο κόστος για όλους τους εμπλεκόμενους και κυρίως για την ελληνική οικονομία και κοινωνία. Όμως αυτό έχει ήδη συμβεί.

Η αδήριτη πραγματικότητα σου επιβάλλει να ξεκινήσεις από την... ίδια την πραγματικότητα και συνεπώς να δεχθείς ως δεδομένο ότι τα δημοσιονομικά ελλείμματα και το εξωτερικό έλλειμμα βρίσκονται σε τροχιά εξισορροπητικής προσαρμογής. Αυτό αποτελεί πρωταρχικό ζητούμενο σε μια οικονομία η οποία ανήκει σε μια νομισματική ένωση, με τα σημερινά χαρακτηριστικά της Ε.Ε., αλλά και σε μια παγκοσμιοποιημένη οικονομία με ελεύθερη κίνηση κεφαλαίων.

Η διαλαλούμενη άρνηση του μνημονίου ως προγράμματος οικονομικής προσαρμογής ή η έξοδος από αυτό τώρα δεν αλλάζει την οικονομική πραγματικότητα όπως έχει διαμορφωθεί σήμερα, τρία χρόνια μετά, με βάση τις πολιτικές του μνημονίου, και ό,τι αυτή σημαίνει για τους βαθμούς ελευθερίας οι οποίοι παρήχθησαν και μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη δημιουργία της εναλλακτικής πρότασης οικονομικής πολιτικής.

Το ότι θα υπάρξει (με τον έναν ή τον άλλο τρόπο) π.χ. πρωτογενές πλεόνασμα ή σχεδόν μηδενισμός του ελλείμματος του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών είναι θετικότατη εξέλιξη, που εντασσόμενη σε μια εναλλακτική οικονομική πολιτική μπορεί να αποδειχθεί απολύτως χρήσιμη και ουσιαστική. Ακόμη και ως στοιχείο διαπραγμάτευσης με τους Eυρωπαίους.

Βεβαίως το μνημόνιο έχει παραγάγει δυσβάσταχτα κόστη, μεταξύ των οποίων το ύψος της ανεργίας και τη διάλυση μεγάλου μέρους του παραγωγικού ιστού της χώρας. Στο σημείο αυτό έγκειται η αποτυχία του ως προγράμματος οικονομικής πολιτικής, διότι οι συντάκτες του, αλλά και πολλοί άλλοι δεν κατανόησαν (και πώς θα μπορούσαν άλλωστε μέσα σε δέκα μέρες;) τις ιδιομορφίες και τις ιδιοτυπίες της ελληνικής οικονομίας.

Άλλωστε, η εναλλακτική πρόταση οικονομικής πολιτικής αυτά τα προβλήματα καλείται να αντιμετωπίσει, με τους υπάρχοντες βαθμούς ελευθερίας, και..., προσοχή, χωρίς να τους καταστρέψει ή να τους καταστήσει μη διαχειρίσιμους. Αυτό είναι το οικονομικό στοίχημα. Όλα τα υπόλοιπα δεν είναι παρά πολιτικές ρητορείες.

 * Ο κ. Κώστας Μελάς είναι Δρ Οικονομίας, Όμιλος Κοινωνικού - Οικονομικού Προβληματισμού και Πολιτικής Δράσης.

**Συμφωνείτε ή διαφωνείτε με τον αρθρογράφο;

Τι γνώμη έχετε;To Εuro2day.gr ενθαρρύνει τον διάλογο και την έκφραση απόψεων από τους αναγνώστες. Σχολιάστε το άρθρο και πείτε την άποψή σας δημόσια για όσα συμβαίνουν και μας αφορούν όλους. Αν θεωρείτε το άρθρο σημαντικό, διαδώστε το με τα εργαλεία κοινωνικής δικτύωσης.