ΙΟΒΕ: "Πολιτικές ευθύνες" πίσω από τη βαθιά ύφεση

Επί τα χείρω αναθεωρεί τις προβλέψεις του για την ελληνική οικονομία το ΙΟΒΕ. Εκτιμά ότι η συρρίκνωση του ΑΕΠ το 2013 θα είναι της τάξεως του 4,8%-5%. Η εκτίμηση περιλαμβάνεται στην τετραμηνιαία έκθεσή του και είναι χειρότερη από την αμέσως προηγούμενη πρόβλεψη, οπότε γινόταν λόγος για ύφεση 4,6%.

Να σημειωθεί ότι η Ε.Ε. και το ΔΝΤ υποστηρίζουν ότι η Ελλάδα θα γνωρίσει φέτος μείωση του ΑΕΠ κατά 4,2%, ενώ η ΤτΕ υπολογίζει ότι θα είναι 4,6%.

Tο ΙΟΒΕ αναθεώρησε ελαφρά την πρόβλεψη για την ανεργία στο 27,8% αντί για 27,3%.

Ποιοι παράγοντες αυξάνουν την ύφεση

Την εκτίμηση για μεγαλύτερη ύφεση το ίδρυμα την αποδίδει εν μέρει σε επιμέρους διαταραχές, οικονομικές ή πολιτικές, που κατά διαστήματα αναζωπυρώνουν την αβεβαιότητα ως προς την επιτυχή εφαρμογή του προγράμματος προσαρμογής (σε συνάρτηση και με τις περιοδικές διαπραγματεύσεις με την τρόικα) και σε αμφιβολίες ως προς τη μακροχρόνια βιωσιμότητα του δημόσιου χρέους.

Όπως αναφέρεται στην έκθεση του ΙΟΒΕ "τις αναπτυξιακές προοπτικές στην Ελλάδα επίσης επιβαρύνει η παρατηρούμενη επιβράδυνση της ανάπτυξης διεθνώς, ιδίως σε χώρες που αποτελούν βασικούς εμπορικούς εταίρους. Φυσικό επακόλουθο είναι και η συνεχιζόμενη αύξηση της ανεργίας, έστω και με μειούμενο ρυθμό. Σε κάθε περίπτωση όμως, η συνεχιζόμενη ύφεση εκφράζει κυρίως τη συνεχιζόμενη μείωση της ιδιωτικής κατανάλωσης – έστω και με επιβραδυνόμενο ρυθμό – λόγω της κλιμακούμενης μείωσης του διαθέσιμου εισοδήματος και της αύξησης της ανεργίας, τη μείωση των δημόσιων δαπανών και το αναιμικό επίπεδο των επενδύσεων".

Σε κρίσιμη καμπή η οικονομία

Η ελληνική οικονομία βρίσκεται εκ νέου σε ένα σημείο καμπής, αναφέρει το ΙΟΒΕ. Η προσαρμογή που έχει γίνει από την έναρξη της κρίσης είναι αξιοσημείωτη και επιτεύχθηκε παρότι πάρα πολλοί παράγοντες της πολιτικής και της οικονομίας τη θεωρούσαν αρχικά αδύνατη.

Οι θετικές εξελίξεις στο δημοσιονομικό έλλειμμα, στο εξωτερικό ισοζύγιο και στην ανταγωνιστικότητα είναι αδιαμφισβήτητες και έχουν απομακρύνει τον κίνδυνο «ξαφνικού θανάτου». Όμως, η θετική αυτή προσαρμογή προέκυψε κυρίως με αύξηση της φορολογικής επιβάρυνσης, ιδίως για τους συνεπείς φορολογούμενους, και με οριζόντια μείωση των δημόσιων δαπανών. Αντίθετα, με κοινή ευθύνη του ελληνικού πολιτικού συστήματος και της τρόικας που εκπροσωπεί τους εταίρους και πιστωτές, οι δομικές μεταρρυθμίσεις δεν προωθήθηκαν συνολικά με τη συνέπεια και την έμφαση που χρειάζονταν.

Αποσπασματικές κινήσεις στις κρίσιμες μεταρρυθμίσεις

Το Ίδρυμα υπογραμμίζει πάντως τη διαπίστωση ότι δεν έχει ακόμη εμπεδωθεί μια δυναμική δομικών μεταρρυθμίσεων που θα σηματοδοτούσαν συνολικά και χωρίς καμία αμφιβολία μια νέα πορεία ανάπτυξης. Η δημοσιονομική εξυγίανση και η αύξηση της ανταγωνιστικότητας δεν έχουν συνοδευτεί από την επιτυχή εφαρμογή ενός προγράμματος δομικών μεταρρυθμίσεων.

Αντίθετα, παρατηρείται, και μάλιστα σε κομβικούς τομείς, καθυστέρηση, αμφιθυμία ή αδυναμία για ουσιαστικές αλλαγές. Οι όποιες επιμέρους θετικές εξελίξεις γίνονται με καθυστέρηση, αποσπασματικά, και άρα με πολύ υψηλό κόστος. Σε ορισμένες περιπτώσεις η πίεση ομάδων συμφερόντων αποδεικνύεται ισχυρή τροχοπέδη, αλλού κυριαρχεί η πολιτική και η οικονομική επικαιρότητα (η εκάστοτε στρατηγική της «επόμενης δόσης») χωρίς περιθώριο και ενέργεια για μεσοπρόθεσμο σχεδιασμό.

Βέβαια, κανείς δεν μπορεί να αναμένει ότι μια οικονομία θα μετασχηματισθεί πλήρως μέσα σε τρία ή τέσσερα χρόνια – κάτι τέτοιο απαιτεί ουσιαστικά μία δεκαετία – θα έπρεπε όμως να είχαν υπάρξει πολύ πιο αποφασιστικά βήματα προς αυτήν την κατεύθυνση, ώστε να σηματοδοτηθεί με σαφήνεια και η μελλοντική πορεία. Αντίθετα, δημιουργείται η εντύπωση ότι το πολιτικό σύστημα, οι εξωτερικοί εταίροι αλλά και μεγάλα τμήματα της ελληνικής οικονομίας και κοινωνίας αποδέχονται ευκολότερα τη λύση της προσαρμογής μέσω της βαθιάς ύφεσης και όχι τις ενεργές πολιτικές που θα απαλείψουν τις βασικές παθογένειες της οικονομίας.