Ραντεβού το Σεπτέμβριο δίνουν οι Βρυξέλλες με την Αθήνα για την κάλυψη του δημοσιονομικού κενού του 2015-2016. Η έκθεση της Ε.Ε. για την Ελλάδα αποδίδει τα εύσημα σε μια σειρά θέματα (κάλυψη δημοσιονομικών στόχων, επιτάχυνση μεταρρυθμίσεων, πρόοδο στην ανακεφαλαιοποίηση, ανάκτηση της ανταγωνιστικότητας), αλλά βάζει και αστερίσκους, ζητώντας επιτάχυνση σε κρίσιμους τομείς.

Στο μνημόνιο μάλιστα σημειώνεται ότι, αν κατά τη διάρκεια του επόμενου ελέγχου της τρόικας το φθινόπωρο διαπιστωθεί ότι δεν επιτυγχάνονται κάποιοι στόχοι, τότε η χώρα δεσμεύεται για νέα μέτρα το 2014, ανεξαρτήτως του κενού της διετίας 2015-2016. Ξεκαθαρίζεται ωστόσο ότι το 2012 η Αθήνα κατάφερε να τα πάει καλύτερα του αναμενομένου.

Η Ε.Ε. ζητά να εντατικοποιηθούν οι προσπάθειες για τη μεταρρύθμιση στον δημόσιο τομέα, όπου υπάρχει καθυστέρηση, και κυρίως να καταστεί αποτελεσματικός ο φοροεισπρακτικός μηχανισμός.

Για τον ΦΠΑ στην εστίαση στο κείμενο αναφέρεται ότι η τρόικα και η κυβέρνηση συμφώνησαν ότι «σε αυτό το σημείο δεν υπάρχει δημοσιονομικό περιθώριο για να μειωθεί ο ΦΠΑ και αυτό είναι θέμα που θα επανεξεταστεί κατά την επόμενη έκθεση» (Ιούνιο). Από τις Βρυξέλλες, πάντως, προσγειώνουν τις προσδοκίες για μειώσεις φόρων. "Είδα στον τύπο διάφορες συζητήσεις που γίνονται περί μείωσης των φόρων. Ομολογώ ότι πρέπει να είμαστε προσεκτικοί (…). Δεν διακρίνω μεγάλο περιθώριο στο ορατό μέλλον” ανέφερε κοφτά ευρωπαϊος αξιωματούχος απαντώντας σε ερώτηση για μείωση του φόρου στις επιχειρήσεις.


Δύσκολη η πρόσβαση στις αγορές το 2014

Η πλήρης πρόσβαση στις αγορές παραμένει “¨δύσκολη” για κάποιο διάστημα ακόμη, ωστόσο η μερική πρόσβαση θα μπορούσε να επιτευχθεί “ίσως και του χρόνου”, ανέφερε ευρωπαϊος αξιωματούχος. Συμπλήρωσε πάντως πως οι χρηματοπιστωτικές αγορές έχουν ανταποκριθεί αρκετά θετικά στις εξελίξεις στην Ελλάδα μνημονεύοντας τη μείωση των spreads.

Η δόση των 4,2 δισ. ευρώ, πάντως, εκταμιεύεται σήμερα Παρασκευή και το υπόλοιπο ποσό, ύψους 3,3 δισ. ευρώ, θα δοθεί στη χώρα με βάση τρία ορόσημα: καταπολέμηση διαφθοράς, νέο σχέδιο για τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά, απελευθέρωση αγοράς ενέργειας.

Στις αρχές Ιουνίου αναμένονται τα πρώτα τεχνικά κλιμάκια στην Αθήνα και θα ακολουθήσουν οι επικεφαλής της τρόικας για τη νέα αξιολόγηση του προγράμματος.


Μπράβο και… συνεχίστε

«Για πρώτη φορά στην ιστορία του ελληνικού προγράμματος προσαρμογής οι δημοσιονομικές εξελίξεις ξεπέρασαν τους δημοσιονομικούς στόχους. Το πρωτογενές έλλειμμα ήταν 1,3% του ΑΕΠ στο τέλος του 2012 αντί για 1,5% που ήταν ο στόχος». Αυτό ανέφερε στις Βρυξέλλες ανώτερο στέλεχος της Κομισιόν μετά την παρουσίαση του Μνημονίου. Τόνισε ότι και τα αποτελέσματα του πρώτου τριμήνου του 2013 ήταν “καλύτερα” από ότι ανέμενε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.


Οι ευκαιρίες και τα ρίσκα

Στο Μνημόνιο μάλιστα επισημαίνεται ότι υπάρχουν για την Ελλάδα παράγοντες που μπορεί να οδηγήσουν σε καλύτερα του αναμενόμενου αποτελέσματα, με πρώτο την επιστροφή της εμπιστοσύνης. Μεταξύ αυτών, επίσης, ο θετικός αντίκτυπος από την εξόφληση των ληξιπρόθεσμων οφειλών του κράτους (επισημαίνοντας ωστόσο ότι η κυβέρνηση έχει καθυστερήσει τις πληρωμές), η επανεκκίνηση μεγάλων έργων και τα κοινοτικά κονδύλια μπορούν να βοηθήσουν προς αυτήν την κατεύθυνση.

Υπάρχουν όμως και τα ρίσκα. Αυτά αφορούν:

-Το κατά πόσον θα μπορέσει η κυβέρνηση να αντιμετωπίσει τα κεκτημένα συμφέροντα και να προωθήσει τις μεταρρυθμίσεις, δεδομένου ότι η ελληνική κυβέρνηση έχει τρία κόμματα και μικρή πλειοψηφία.

-Την προσδοκώμενη ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας που είναι ακόμα υπό την πίεση της δημοσιονομικής προσαρμογής και της ύφεσης στην ευρωζώνη, η οποία εμποδίζει την αύξηση των ελληνικών εξαγωγών.

-Την ενδεχόμενη αντίσταση που θα υπάρξει στην αλλαγή της φορολογικής διοίκησης και της δημόσιας διοίκησης εν γένει.

-Τη μη έγκαιρη προώθηση των μεταρρυθμίσεων στις αγορές προϊόντων και υπηρεσιών, που είναι βέβαιο ότι θα οδηγήσει στη μη επίτευξη των στόχων για την ανάπτυξη που έχουν τεθεί για το 2014.


Αμετάβλητες οι δημοσιονομικές συνθήκες

Για τα δημοσιονομικά μεγέθη και τις προοπτικές της οικονομίας, η έκθεση επαναλαμβάνει τις εαρινές προβλέψεις της Κομισιόν για την Ελλάδα. Αναφέρει ότι οι οικονομικές προοπτικές είναι σε μεγάλο βαθμό αμετάβλητες από την προηγούμενη έκθεση, με προοπτικές επιστροφής στην ανάπτυξη από το 2014. «Δεδομένου των μεγάλων επιπτώσεων που μεταφέρονται στη φετινή χρονιά από το 2012, και καθώς η εγχώρια ζήτηση εξακολουθεί να υποχωρεί, εξακολουθούμε να αναμένουμε ύφεση 4,2% για το 2013. Μέτρια ανάκαμψη με την καθοδήγηση των επενδύσεων και των εξαγωγών αναμένεται στις αρχές του 2014, οδηγώντας σε συνολική ανάπτυξη κατά 0,6% το 2014 με περαιτέρω επιτάχυνση το 2015».

Όπως επισημαίνεται, το 2012 το πρωτογενές έλλειμμα στο 1,3% του ΑΕΠ ήταν οριακά καλύτερο από τον στόχο (1,5% του ΑΕΠ) και επετεύχθησαν όλα τα κριτήρια ποσοτικής απόδοσης, βάσει του προγράμματος, και οι ενδεικτικοί στόχοι.

Όπως σημειώνεται, αστοχίες στην εφαρμογή μέτρων καλύφθηκαν από άλλα. Το κλιμάκιο εντόπισε κενά εσόδων στην είσπραξη ασφαλιστικών εισφορών και από τα χαμηλότερα έσοδα των αναμενόμενων από την εξίσωση των φορολογικών συντελεστών για το πετρέλαιο. Επιπλέον, όπως αναφερόταν και στην έκθεση της Ε.Ε. που δημοσιοποιήθηκε στις αρχές της εβδομάδας, τονίζεται ότι οι αρχές δεν εφάρμοσαν ορισμένα μέτρα που είχαν συμφωνηθεί.

Για να αποφευχθεί η δημιουργία δημοσιονομικού κενού, οι αρχές δεσμεύθηκαν να εφαρμόσουν αντισταθμιστικά μέτρα το 2013 (ειδικότερα, σύσφιγξη των κριτηρίων για συνταξιοδότηση) και για πλήρη εφαρμογή της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης για τους αυτοαπασχολούμενους το 2014.

Όπως αναφέρεται, πάντως, ορισμένοι εφάπαξ παράγοντες θα συνεισφέρουν στα έσοδα. Πρώτον, η μεταφορά από τις κεντρικές τράπεζες των κερδών από τα ελληνικά ομόλογα. Δεύτερον, τα νέα προγράμματα για ρύθμιση των χρεών στην εφορία και στα ταμεία κοινωνικής ασφάλισης αναμένεται να δημιουργήσουν επιπλέον έσοδα το 2013 και το 2014.


Το δημοσιονομικό κενό 2015-2016

Οι δημοσιονομικές προοπτικές πέρα από το 2014 παραμένουν δομικά αβέβαιες, τονίζει η Ε.Ε. Αυτές εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από την πρόοδο που επιτυγχάνεται στην ενίσχυση των φορολογικών και των ασφαλιστικών εσόδων. Με το υφιστάμενο μακροοικονομικό πλαίσιο, τα κενά υπολογίζονται στο 1,7% του ΑΕΠ για το 2015 και στο 2,1% του ΑΕΠ για το 2016 σωρρευτικά (4,2 δισ. ευρώ). Ο στόχος να καλυφθεί το κενό την περίοδο 2015-16 θα τεθεί στις διαπραγματεύσεις για τον προϋπολογισμό του 2014, το φθινόπωρο. Τότε, τα νέα μακροοικονομικά στοιχεία θα παράσχουν πιο ολοκληρωμένες πληροφορίες για το ακριβές μέγεθος του κενού, αναφέρεται στο Μνημόνιο.

Να σημειωθεί ότι το υπουργείο Οικονομικών εκτιμά ότι το κενό μπορεί να κλείσει χωρίς νέα μέτρα, ενώ στο eurogroup και ο Όλι Ρεν ανέφερε ότι είναι πρόωρο να ανοίξει αυτό το θέμα.

Και ενώ τα ακριβή ποσά θα προσδιοριστούν αργότερα, το Μνημόνιο αναφέρει ότι μεταξύ των επιλογών σε ότι αφορά τα μέτρα περιλαμβάνονται η βελτίωση της είσπραξης εσόδων, η διεύρυνση φορολογικής βάσης με μείωση απαλλαγών και εξαιρέσεων και η χρονική επέκταση μέτρων που λήγουν. Υπάρχει επίσης η επιλογή στοχευμένων περικοπών. Η Ελλάδα καλείται να φτιάξει το σχετικό πλάνο ως τα τέλη Αυγούστου.


Χρειάζεται δουλειά ο φορολογικός μηχανισμός

Στο μέτωπο της φορολογικής διοίκησης, η Κομισιόν αναγνωρίζει την πρόοδο που έχει επιτευχθεί, αλλά επισημαίνει ότι πρέπει να γίνουν κι άλλα στο προσεχές διάστημα για να αρχίσει να αποδίδει ο μηχανισμός τα προβλεπόμενα. Πάντως, το μνημόνιο προβλέπει την είσπραξη 2,7 δισ. ευρώ από τη φορολόγηση των ακινήτων το 2014.
 
Παράλληλα, σημειώνεται ότι με τις αλλαγές που έχουν ήδη γίνει στη φορολογία εισοδήματος θα εισπραχθούν το 2014 άλλα 2 δισ. ευρώ.


Το Δημόσιο

Ενώ καταγράφηκε πρόοδος από το 2010 στη μείωση της δημόσιας διοίκησης, απαιτούνται επειγόντως περαιτέρω μεταρρυθμίσεις για να καταστεί πιο ικανή και αποτελεσματική. Σημαντικές καθυστερήσεις καταγράφηκαν στις μεταρρυθμίσεις στο Δημόσιο, αλλά οι αρχές πήραν μέτρα για την επιτάχυνσή τους, τονίζει η Ε.Ε. Επαναλαμβάνει τη δέσμευση για 15.000 απολύσεις από το Δημόσιο, την αξιολόγηση του προσωπικού και τη μείωση των υπαλλήλων και μέσα από το πρόγραμμα κινητικότητας.

Για το Δημόσιο, θεσπίζεται ανώτερο ετήσιο όριο απασχολούμενων με στόχο στο διάστημα 2011-2016 να φθάσουν οι αποχωρήσεις στους 183.381 υπαλλήλους. Από αυτούς, οι 79.923 εργαζόμενοι είχαν ήδη αποχωρήσει έως το τέλος του 2012 και οι υπόλοιποι 103.458 θα πρέπει να αποχωρήσουν στο διάστημα 2013-2016.

Αξιωματούχος των Βρυξελλών ζήτησε “ονοματεπώνυμα” για τις απολύσεις και τις μεταθέσεις δημοσίων υπαλλήλων. Εντύπωση προκάλεσε η διατύπωσή του ότι κάποιοι στο ελληνικό Δημόσιο “κοροϊδεύουν και εξαπατούν”, “δεν πηγαίνουν στη δουλειά τους ή έχουν προσληφθεί με πλαστά πιστοποιητικά”. “Δεν καταλαβαίνω γιατί δεν πρέπει να απολυθούν και να αντικατασταθούν από νέους με προσόντα” είπε ο ίδιος αξιωματούχος.


Βασική η ανακεφαλαιοποίηση

Για τις τράπεζες σημειώνεται ότι βασική προτεραιότητα είναι η ταχεία οριστικοποίηση της ανακεφαλαιοποίησης. Παράλληλα, όπως αποκάλυψε την περασμένη Τρίτη το Euro2day.gr, ξεκαθαρίζεται ότι οι καταθέσεις είναι εγγυημένες, ότι τα 50 δισ. ευρώ αρκούν και περιγράφονται τα επόμενα βήματα της διαδικασίας.

Όπως σημειώνεται, μέχρι τα μέσα Ιουνίου οι μεν συστημικές τράπεζες θα πρέπει να έχουν ολοκληρώσει τις αυξήσεις κεφαλαίου με κάλυψη της ελάχιστης, έστω, συμμετοχής από τους ιδιώτες, οι δε μη συστημικές να έχουν βρει το σύνολο των απαιτούμενων κεφαλαίων από ιδιώτες επενδυτές, προκειμένου να αποφύγουν τη διάσπασή τους σε good - bad bank.


Προχώρησε η μείωση των μισθών, όχι όμως οι μεταρρυθμίσεις στις αγορές

Οι εκτεταμένες μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας του 2012 αποδίδουν αποτελέσματα σε όρους ευελιξίας των μισθών και βελτίωσης της ανταγωνιστικότητας ανά μονάδα εργασίας, αναφέρει η έκθεση. Από την άλλη πλευρά, όμως, οι μεταρρυθμίσεις στις υπηρεσίες προϊόντων και υπηρεσιών εξακολουθούν να είναι κρίσιμες για την ενίσχυση των επενδύσεων, της καινοτομίας και της ανταγωνιστικότητας, ώστε να συμπληρωθούν οι μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας.


Ανεπαρκής η αντιμετώπιση ανεργίας

Η Κομισιόν στάθηκε ιδιαίτερα στις δράσεις για την καταπολέμηση της ανεργίας με νέα προγράμματα υποστήριξης των μακροπροθέσμως ανέργων καθώς και προγράμματα επανεισόδου στην αγορά εργασίας με τη συνεργασία του ιδιωτικού τομέα.

Η Επιτροπή διαπιστώνει βελτίωση του επιχειρηματικού κλίματος αλλά διαπιστώνει ότι “η αδειοδότηση για τη λειτουργία νέων επιχειρήσεων εξακολουθεί να παραμένει πρόγραμμα”. Ο ίδιος εκπρόσωπος της Κομισιόν ανέφερε ότι υπάρχει ακόμη ένας κατάλογος επαγγελμάτων που δεν έχουν ανοίξει.


* Δείτε όλη την έκθεση στη δεξιά στήλη "Συνοδευτικό Υλικό".