Όλα τα προγράμματα δημοσιονομικής προσαρμογής (και της Ελλάδας) χρειάστηκε να αλλάξουν γιατί περιείχαν σημαντικά λάθη, τονίζει το ΔΝΤ. Όλες οι προβλέψεις του Ταμείου για το έλλειμμα, το χρέος και την ανάπτυξη της Ελλάδας.

Tους λανθασμένους υπολογισμούς και τις αναπάντεχες εξελίξεις στα προγράμματα οχτώ ευρωπαϊκών κρατών, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, που καλούνται να προχωρήσουν σε μεγάλα προγράμματα δημοσιονομικής προσαρμογής, εντοπίζει σε έκθεσή του το ΔΝΤ.

Ειδικότερα, στην έρευνά του με τίτλο "Early lessons from Experiences with Large Fiscal Adjustments Plans", το ΔΝΤ προχωρά σε μια συγκριτική ανάλυση των προγραμμάτων προσαρμογής στην Ισπανία, την Πορτογαλία, την Ελλάδα, την Ιρλανδία, τη Λιθουανία, τη Λετονία, την Ισλανδία και τη Ρουμανία.

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας, και οι οχτώ χώρες αναγκάστηκαν να προχωρήσουν σε αλλαγές στο μέγεθος και στη σύνθεση των προγραμμάτων προσαρμογής.

Οι προσαρμογές στο μέγεθος των προγραμμάτων προήλθαν κατά κύριο λόγο από λανθασμένο υπολογισμό του αρχικού ελλείμματος και από εξωγενείς ή απρόβλεπτες εξελίξεις.

Το αρχικό έλλειμμα αποδείχτηκε κατά μέσο όρο 0,75% του ΑΕΠ μεγαλύτερο από τις πρώτες εκτιμήσεις, με μεγάλες αποκλίσεις ανάμεσα στις χώρες του δείγματος.

Οι αποκλίσεις αυτές οφείλονται σύμφωνα με το ΔΝΤ είτε σε αρχικές δημοσιονομικές διολισθήσεις, όπως συνέβη στην Πορτογαλία, είτε σε μεμονωμένες "εκπλήξεις" και σε εξωγενείς και απρόβλεπτες εξελίξεις.

Στις εξελίξεις αυτές το ΔΝΤ περιλαμβάνει τη χαμηλότερη από την προβλεπόμενη ανάπτυξη, την εμφάνιση απρόβλεπτων υποχρεώσεων, που τις περισσότερες φορές συνδέονταν με το τραπεζικό σύστημα -όπως στην Ιρλανδία και στην Πορτογαλία-, καθώς και στατιστικές αναθεωρήσεις στο χρέος.

Το κενό καλύφθηκε στις περισσότερες περιπτώσεις με τη λήψη επιπρόσθετων και έκτατκτων μέτρων προσαρμογής. 

Ωστόσο, όπως διαπιστώνει το ΔΝΤ, πολλά από τα έκτακτα μέτρα που εφαρμόστηκαν για την κάλυψη του κενού αυτού είχαν σημαντικά μειονεκτήματα και περιορισμένη αποτελεσματικότητα.

Όταν η οικονομικές συνθήκες χειροτερεύουν, η πώληση περιουσιακών στοιχείων για την είσπραξη εσόδων καθίσταται δυσκολότερη.

Συγκεκριμένα η Ελλάδα, η Ισπανία και η Πορτογαλία εγκατέλειψαν ή μετρίασαν τα προγράμματα ιδιωτικοποιήσεων.

Την ίδια ώρα έκτακτα μέτρα όπως η αύξηση των φόρων, μπορεί να επηρεάσουν την οικονομική αποτελεσματικότητα και να υπονομεύσουν τους δημοσιονομικούς στόχους, την ισοκατανομή των βαρών και την πολιτική σταθερότητα.


Εκτός από το μέγεθος των προγραμμάτων, οι χώρες αναγκάστηκαν να προχωρήσουν και σε αναγκαστική αλλαγή του μείγματος των πολιτικών προσαρμογής.

Όπως σημειώνεται στην έκθεση του ΔΝΤ, αρχικά περίπου το 60% της προσαρμογής αναμενόταν από τη συμπίεση των δαπανών, κυρίως λόγω του μεγέθους των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων και της εξανέμισης των εσόδων από φόρους. Την ίδια ώρα, οι στόχοι για τα έσοδα από φόρους επικεντρώθηκαν στην έμμεση φορολογία.

Ωστόσο, σταδιακά το ποσοστό της προσαρμογής από τα έσοδα έπεσε στο 22%, κυρίως λόγω της χαμηλότερης απόδοσης των φορολογικών μέτρων και των πολιτικών αντιστάσεων στην εφαρμογή τους.

Στην Ελλάδα, υπογραμμίζει το ΔΝΤ, οι προβλέψεις για τα έσοδα αναθεωρήθηκαν και μειώθηκαν και δόθηκε μεγαλύτερο βάρος στη μείωση των δαπανών. Το ίδιο συνέβη και στην Πορτογαλία, όπου μετά την εισαγωγή επιπρόσθετων εισπρακτικών μέτρων για την αντιστάθμιση των αρχικών διολισθήσεων το μείγμα της προσαρμογής επικεντρώθηκε στον περιορισμό των δαπανών.

Είναι χαρακτηριστικό ότι στις προβλέψεις για την παγκόσμια ανάπτυξη επισημαίνει ότι χώρες όπως η Ελλάδα, η Πορτογαλία, η Ισπανία κι η Ιταλία θα αντιμετωπίσουν αρνητικούς ρυθμούς ανάπτυξης και θα περάσουν σε θετικό έδαφος από το 2013, σε αντίθεση με την υπόλοιπη Ευρώπη, η οποία μπορεί να ποντάρει από φέτος σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης.

Υψηλά παραμένουν το έλλειμμα και το χρέος της Ελλάδας

Το 2014 θα μπορέσει η Ελλάδα να επιστρέψει σε ανάπτυξη, εκτιμά το ΔΝΤ. Φέτος η ύφεση θα συνεχιστεί και μαζί με αυτήν η υψηλή ανεργία. Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο εκτιμά ότι θα φτάσει στο 19,4% το 2013, αν και η πραγματικότητα δείχνει να διαψεύδει τις εκτιμήσεις του, καθώς ήδη τα στοιχεία δείχνουν ότι έχει ξεπεράσει το 20% στις αρχές του 2012.

Συγκεκριμένα, η Ελλάδα αντιμετωπίζει για φέτος ύφεση 4,7% του ΑΕΠ και μηδενική ανάπτυξη το 2013, ενώ ο πληθωρισμός θα μειωθεί κατά 0,5% το 2012 και 0,3% το 2013.

Το ΔΝΤ υποστηρίζει ότι με δεδομένη την γήρανση του πληθυσμού και προκειμένου να καταφέρει η Ελλάδα να περιορίσει το χρέος της στο 60% του ΑΕΠ έως το 2030 θα πρέπει να λάβει μέτρα προσαρμογής τα οποία αντιστοιχούν σε 7,3% του ΑΕΠ για την περίοδο έως το 2020 (περί τα 15-16 δισ. ευρώ) και συνολικά 10,7% του ΑΕΠ για την περίοδο έως το 2030, δηλαδή περίπου 24 δισ. ευρω.

Για την Ελλάδα οι προβλέψεις του ΔΝΤ είναι οι εξής:

• Το έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης θα διαμορφωθεί σε 7,2% του ΑΕΠ το 2012, θα περιοριστεί σε 4,6% του ΑΕΠ το 2013, σε 2,1% το 2014 και θα «κλειδώσει» στο 1,6% την τριετία 2015 - 2017.

• Πρωτογενές πλεόνασμα θα έχει η χώρα το 2013 και θα ισούται με 1,8% του ΑΕΠ. Εν συνεχεία θα παραμείνει στο 4,4% του ΑΕΠ για την περίοδο 2014-2017.

• Το έλλειμμα, κυκλικά προσαρμοσμένο (λαμβάνοντας δηλαδή υπόψη και την πορεία της οικονομίας) θα διαμορφωθεί φέτος στο 4,6% του ΑΕΠ, ενώ το 2013 θα είναι 2,8%. Εν συνεχεία και μέχρι το 2017 θα κινείται λίγο πάνω από το 1% του ΑΕΠ. Με το ίδιο κριτήριο (κυκλικά προσαρμοσμένο) η Ελλάδα θα έχει πρωτογενές πλεόνασμα φέτος (1,2% του ΑΕΠ) και θα συνεχίσει στο ίδιο μοτίβο έως και το 2017 με τα ποσοστά να κινούνται μεταξύ 3,1% και 5,1% του ΑΕΠ.

• Αναμένεται καθίζηση των δαπανών του Δημοσίου υπολογιζόμενων ως ποσοστό του ΑΕΠ. Το ΔΝΤ εκτιμά ότι από 49,7% το 2011 θα υποχωρήσουν σε 48,9% του ΑΕΠ φέτος και σταδιακά θα περιοριστούν σε 41,2% του ΑΕΠ από το 2015 έως το 2017.

• Τα έσοδα της γενικής κυβέρνησης θα παραμείνουν στο 41,7% τη διετία 2012-2013 και σταδιακά θα περιοριστούν έως και στο 39,6% του ΑΕΠ μέχρι το 2017.

• Το χρέος θα φτάσει στο 160,9% του ΑΕΠ το 2013 (από 153,2% φέτος) και σταδιακά θα αποκλιμακωθεί έως και το 136,8% του ΑΕΠ το 2017 (158,1% το 2014, 150,9% του ΑΕΠ το 2015 και 143,7% του ΑΕΠ το 2016).