Σειρά ρυθμίσεων προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι απαιτήσεις δεκάδων εκατομμυρίων ευρώ που έχουν εγείρει ή ετοιμάζονται να εγείρουν οι εργολήπτες που κατασκευάζουν τους πέντε οδικούς άξονες με συμβάσεις παραχώρησης προβλέπει το πολυνομοσχέδιο που κατέθεσε το υπουργείο Υποδομών.

Αντιμετωπίζονται, επίσης, διά ροπάλου τα κινήματα «δεν πληρώνω» που στηρίζουν όσους δεν πληρώνουν διόδια, ενώ την ίδια στιγμή το σχέδιο νόμου έρχεται να καλύψει εκ των υστέρων τόσο τους εργολήπτες όσο και το δημόσιο που επιβάλλουν διόδια σε ημιτελείς οδικούς άξονες, οι οποίοι δεν καλύπτουν τις σχετικές κοινοτικές προδιαγραφές.

Η ρύθμιση θεωρείται απαραίτητη καθώς έχουν υπάρξει προσφυγές από κατοίκους και χρήστες οδικών αξόνων που βρίσκονται σε άθλια κατάσταση (π.χ. το τμήμα Κόρινθος - Πάτρα) την ώρα όπου οι οδηγοί επιβαρύνονται με διόδια.

Το πολυνομοσχέδιο έρχεται, επίσης, να καλύψει σειρά αλλαγών στις συμβάσεις παραχώρησης, όπως η δυνατότητα των εργολάβων να συνενώσουν τους σταθμούς διοδίων και να εισπράττουν το ίδιο τίμημα (π.χ. για το τμήμα Αθήνα - Μαλιακός) από λιγότερους σταθμούς.

Επιπλέον, επιτρέπει στον υπουργό Υποδομών να καθορίζει μικρότερο τίμημα διοδίων, έναντι αυτού που προβλέπουν οι συμβάσεις παραχώρησης για τμήματα του οδικού δικτύου που δεν έχουν παραδοθεί με υπαιτιότητα των εργολάβων, σε συμφωνία με τον παραχωρησιούχο.

Τέλος, εξαιτίας των πολύμηνων καθυστερήσεων στην πρόοδο των εργασιών (έχουν σταματήσει από το Νοέμβριο του 2010 στους τέσσερις από τους πέντε οδικούς άξονες) το πολυνομοσχέδιο επιτρέπει στους παραχωρησιούχους να συνεχίσουν να εισπράττουν διόδια, ακόμα και αν δεν έχουν τηρήσει τις προσθεσμίες παράδοσης των έργων που προβλέπουν οι συμβάσεις παραχώρησης. Η δυνατότητα αυτή δίνεται, βέβαια, εφόσον υπαίτιος της καθυστέρησης είναι το δημόσιο, γεγονός που κατά τους εργολάβους ισχύει σε τμήματα του οδικού δικτύου στα οποία καθυστέρησαν οι απαλλοτριώσεις κ.λπ.

Φυλάκιση από 3 έως έξι μήνες για όσους δεν πληρώνουν διόδια

Σύμφωνα με το πολυνομοσχέδιο: «Απαγορεύεται η καθ’ οιονδήποτε τρόπο κατάληψη μέρους ή ολόκληρου του οδοστρώματος και των εγκατεστημένων σε αυτό σταθμών διοδίων των αυτοκινητοδρόμων, καθώς και η παρεμπόδιση ή η διακοπή (μερική ή ολική) της λειτουργίας των σταθμών διοδίων με οποιονδήποτε τρόπο. Αυτοί που παραβαίνουν με πρόθεση τη διάταξη του προηγούμενου εδαφίου τιμωρούνται με τις ποινές της παραγράφου 1 του άρθρου 292 του Ποινικού Κώδικα, δηλαδή με φυλάκιση από 3 έως έξι μήνες. Επιτρέπεται η χρήση ηλεκτρονικών μέσων για τον εντοπισμό των παραβατών. Όπως αναφέρεται, «η βεβαίωση της παράβασης γίνεται από τα αρμόδια αστυνομικά όργανα που τη διαπιστώνουν είτε αυτοπροσώπως, είτε μέσω τεχνικών ή ηλεκτρονικών μέσων».

Διόδια σε ημιτελείς οδικούς άξονες, «αν φταίει το δημόσιο», αλλά με προσαρμογή

Το πολυνομοσχέδιο προβλέπει πως «με απόφαση του υπουργού Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων, η οποία εκδίδεται μετά την παρέλευση της αρχικής συμβατικής προθεσμίας περάτωσης τμημάτων και υποτμημάτων αυτοκινητοδρόμων που έχουν παραχωρηθεί σε αναδόχους με συμβάσεις παραχώρησης και επί των οποίων προβλέπεται συμβατικά η θέση σε λειτουργία σταθμών διοδίων, μπορεί να επιτρέπεται η λειτουργία των σταθμών αυτών και στην περίπτωση μερικής ολοκλήρωσης του υπόψη υποτμήματος ή λειτουργικά αυτοτελούς τμήματος του υποτμήματος, εφόσον η ολοκλήρωση της κατασκευής του καθυστέρησε με υπαιτιότητα του δημοσίου».

Τα τέλη διοδίων στην περίπτωση αυτήν επιβάλλονται και αφορούν μόνο το μήκος του περαιωμένου τμήματος του υπόψη υποτμήματος. Με την ίδια απόφαση καθορίζεται κατά περίπτωση η ανά χιλιόμετρο χρέωση διοδίων τελών, η οποία δεν μπορεί να υπερβαίνει το 0,04 ευρώ ανά χιλιόμετρο (προ ΦΠΑ).

Σύμπτυξη σταθμών διοδίων

Με αφορμή τα προβλήματα που έχουν δημιουργηθεί π.χ. με τη λειτουργία σταθμών διοδίων επί της Εθνικής Οδού Αθηνών - Λαμίας στον Άγ. Στέφανο, το πολυνομοσχέδιο προβλέπει: «Με απόφαση του υπουργού Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων που δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, μπορεί να αναστέλλεται εν όλω ή εν μέρει η λειτουργία ή να ενοποιούνται ένας ή περισσότεροι σταθμοί διοδίων αυτοκινητοδρόμων του Διευρωπαϊκού Δικτύου Οδικών Μεταφορών και να καθορίζεται ο εγγύτερος προς αυτούς σταθμός στον οποίο θα εισπράττονται και τα τέλη διέλευσης του σταθμού του οποίου η λειτουργία αναστέλλεται. Τα έσοδα του σταθμού διοδίων, η λειτουργία του οποίου αναστέλλεται με την ανωτέρω απόφαση, θα αποδίδονται στον δικαιούχο τους από τον εκάστοτε λειτουργό του καθοριζόμενου με την ως άνω απόφαση σταθμού διοδίων».

Έτσι, για παράδειγμα, αν ένας παραχωρησιούχος θα εισέπραττε 15 ευρώ από τμήμα οδικού άξονα όπου λειτουργούν 4 σταθμοί διοδίων, τώρα θα μπορεί να εισπράττει το ίδιο τίμημα από λιγότερους σταθμούς.

Οι εργολάβοι διαμαρτύρονται για τη ρύθμιση η οποία επιτρέπει στο υπουργείο Υποδομών να καθορίζει διόδια «σε επίπεδο χαμηλότερο του συμβατικά προβλεπόμενου λόγω μη οφειλόμενης στον παραχωρησιούχο καθυστέρησης στην ολοκλήρωση τμημάτων είτε υπό ταυτόχρονη κατασκευή και κυκλοφορία, ή παραλλήλων προς υπό κυκλοφορία τμημάτων εθνικών οδών».

Η ανωτέρω απόφαση εκδίδεται μετά από συμφωνία με τον οικείο παραχωρησιούχο, με την οποία καθορίζονται όλες οι αναγκαίες λεπτομέρειες. Ακόμα και αν δεν συμφωνήσει ο παραχωρησιούχος, «η ανωτέρω απόφαση μπορεί να εκδίδεται με πρόβλεψη αποζημίωσης του παραχωρησιούχου εκ μέρους του δημοσίου, σύμφωνα με τις διατάξεις της οικείας σύμβασης παραχώρησης, για την τυχόν μείωση των εσόδων του λόγω μείωσης του διοδίου τέλους. Από την αποζημίωση αφαιρείται το σύνολο της τυχόν ωφέλειας του παραχωρησιούχου από τυχόν αύξηση της κυκλοφορίας και των εσόδων του που οφείλεται στη μείωση του διοδίου τέλους».