Το ελληνικό πρόγραμμα έχει επανέλθει σε τροχιά, αλλά εντοπίζονται σημαντικές καθυστερήσεις στις μεταρρυθμίσεις, σημειώνει η έκθεση που συνέταξε ο κ. Πολ Τόμσεν, επικεφαλής του επιτελείου του ΔΝΤ στην Ελλάδα, μετά την πέμπτη αναθεώρηση της οικονομίας.

Ο κ. Τόμσεν αφενός υπογραμμίζει τη λάθος συνταγή στην πολιτική που εφαρμόστηκε, με μεγαλύτερη της απαιτούμενης μείωση των μισθών, και αφετέρου τονίζει ότι υπάρχει θεσμική αντίδραση στην προώθηση των μεταρρυθμίσεων.  

Η Ελλάδα, όμως, δεν θα καταφέρει να επιτύχει τη μεγάλη δημοσιονομική σύγκλιση που απαιτείται με κοινωνικά αποδεκτό τρόπο, χωρίς να αντιμετωπίσει το πρόβλημα της φοροδιαφυγής, αναφέρει η έκθεση.

Όμως, συμπληρώνει, και ο δημόσιος τομέας παραμένει υπερβολικά μεγάλος και η μείωσή του είναι ένα ακόμη απαραίτητο στοιχείο μιας αξιόπιστης δημοσιονομικής στρατηγικής. Αυτό θα απαιτήσει κλείσιμο των μη αποδοτικών δημοσίων οργανισμών, μείωση του προσωπικού και προσαρμογές στα γενναιόδωρα επίπεδα μισθών και συντάξεων.

Η έκθεση περιγράφει ουσιαστικά μια χώρα η οποία θα πρέπει να υποβληθεί σε δεκαετή γολγοθά, με νέα μέτρα και σκληρές προσαρμογές για να βγει από την κρίση.

Το ΔΝΤ προβλέπει μεταξύ άλλων τα εξής:

· Η ύφεση θα είναι 6% φέτος και 3% του χρόνου. Το 2013 το ΑΕΠ θα αυξηθεί κατά 0,3%, ενώ η πρόβλεψη για το 2020 είναι ρυθμός αναπτυξης 2,6%. Σε όλη αυτήν την περίοδο, το ονομαστικό ΑΕΠ θα μειωθεί, από 232 δισ. ευρώ το 2009, στα 211 δισ. ευρώ το 2011 και θα ανέβει μόλις στα 226 δισ. ευρώ το 2020.

· Η ανεργία θα φτάσει το 19% το 2012 και το 19,5% το 2013.  Προσδιορίζεται στο 17% το 2016 και στο 13,1% το 2020.

· Η ιδιωτική κατανάλωση θα μειωθεί εκ νέου κατά 4,7% το 2012 και κατά 1,4% το 2013, για να κινηθεί όλη την επόμενη δεκαετία με αύξηση κάτω του 1%.

· Το εργατικό κόστος ανά μονάδα εργασίας θα μειώνεται διαρκώς μέχρι το 2014 και εν συνεχεία θα παραμείνει παγωμένο.

· Η χρηματοδότηση του ιδιωτικού τομέα θα παραμείνει σφιχτή. Η πιστωτική επέκταση, αφού θα υποχωρεί έως το 2012, εν συνεχεία θα αυξηθεί κατά 0,6% το 2013 και κατά 3% το 2014.

· Αναμένεται εμπορικό έλλειμμα μέχρι και το 2013 και μετά οριακά θετικό πρόσημο. 

Μέτρα 3% του ΑΕΠ για το 2013 - 2014

Αναφορικά με τα μέτρα για την περίοδο 2013 - 2014, τα οποία μένει να εξειδικευτούν έως τον Ιούνιο, το ΔΝΤ σημειώνει ότι οι ελληνικές αρχές έχουν αναφερθεί σε προσαρμογές από το σκέλος των δαπανών της τάξεως του 0,75% του ΑΕΠ, με μειώσεις στα ειδικά μισθολόγια και σε προνοιακά επιδόματα και με περαιτέρω περικοπές στις λειτουργικές δαπάνες των νοσοκομείων.

Ωστόσο, σημειώνει ότι στόχος είναι να προσδιοριστούν μέτρα ύψους 3% του ΑΕΠ (πάνω από 7 δισ. ευρώ) για την περίοδο αυτήν.

Σύμφωνα με το ΔΝΤ, τα έσοδα του προϋπολογισμού της γενικής κυβέρνησης του 2011 θα έχουν απόκλιση 3 δισ. ευρώ.

Aπό την άλλη πλευρά, οι απολύσεις στο Δημόσιο και οι μειώσεις μισθών αναμένεται να οδηγήσουν σε μείωση του κονδυλίου για μισθούς από τα 27,2 δισ. ευρώ το 2012 στα 19,2 δισ. ευρώ το 2014 και στα 20,6 δισ. ευρώ το 2015.

Τα κοινωνικά επιδόματα θα υποστούν επίσης μεγάλες περικοπές. Αναμένεται να διατίθενται γι' αυτά 43,4 δισ. ευρώ το 2015 αντί 48,8 δισ. ευρώ το 2009.

Οι ιδιωτικοποιήσεις
 
Τα σχέδια προχωρούν, αλλά όχι οι πωλήσεις λόγω και των δύσκολων συνθηκών στις αγορές, και οι αποτιμήσεις πολλών εισηγμένων ΔΕΚΟ εμφανίζουν πτώση άνω του 50% από τις αρχές του β΄ τριμήνου.

Ωστόσο, σημειώνει το ταμείο, ο στόχος για έσοδα 35 δισ. ευρώ έως τα μέσα του 2014 έχει διατηρηθεί «προς το παρόν λόγω της σχετικής επιθυμίας των ελληνικών και των ευρωπαϊκών αρχών». Ο στόχος των 50 δισ. έχει διατηρηθεί, αν και πλέον προβλέπεται να επιτευχθεί δύο χρόνια αργότερα, έως το 2017.

Για να επιτευχθούν οι στόχοι, η ελληνική κυβέρνηση δεσμεύτηκε επίσης να προσθέσει στοιχεία ενεργητικού εάν χρειαστεί (μεταξύ των οποίων και επιπλέον μετοχές εισηγμένων εταιριών του Δημοσίου), αναφέρεται σχετικά.

Ο ορισμός συμβούλων για τα projects του 2011 - 2012 καθυστέρησε, αλλά έχει ολοκληρωθεί η λειτουργική σύσταση του Ταμείου Ιδιωτικοποιήσεων, ενώ έχουν προχωρήσει εγκαίρως και ενδιάμεσα βήματα, που απαιτούνται για το πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων (νόμοι για τυχερά παιχνίδια, τουρισμό και οι άδειες εξόρυξης για τα χρυσωρυχεία).

Μεταρρυθμίσεις

Οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις δεν έχουν αποδώσει ακόμη τα αναμενόμενα αποτελέσματα εν μέρει λόγω απόκλισης μεταξύ νομοθέτησης και υλοποίησης.

Δύο από τις κυριότερες μεταρρυθμίσεις, σημειώνει το ταμείο, για την κατάργηση των συλλογικών συμβάσεων εργασίας και την απελευθέρωση των κλειστών επαγγελμάτων δεν έχουν αποφέρει αποτελέσματα: Μόλις 10 επιχειρησιακές συμβάσεις έχουν ολοκληρωθεί, ενώ η απελευθέρωση των κλειστών επαγγελμάτων έχει επίσης καθυστερήσει. Οι ελληνικές αρχές σημείωσαν ότι οι σχετικές νομοθετικές ενέργειες θα έχουν ολοκληρωθεί έως τα τέλη Μαρτίου του 2012.

Μια τρίτη μεταρρύθμιση, αυτή για τις fast track επενδύσεις, μόλις πρόσφατα οδήγησε στην έγκριση τριών έργων, και αυτά θα πρέπει να πάρουν τις απαιτούμενες άδειες για να ξεκινήσουν, τονίζει η έκθεση.

Ανάπτυξη

Η οικονομική ανάπτυξη αναμένεται να παραμείνει χαμηλότερα από τα προ της κρίσης επίπεδα για παρατεταμένη χρονική περίοδο, αναφέρει η έκθεση, προβλέποντας ύφεση 5,5% - 6% για το 2011 και 2,7% - 3% για το 2012.

Το κενό ανταγωνιστικότητας της χώρας θα χρειαστεί περισσότερο από 10 χρόνια για να καλυφθεί, τονίζει η έκθεση. Όπως αναφέρει, η όποια βελτίωση στην ανταγωνιστικότητα της χώρας έχει προέλθει από τη μείωση των μισθών και όχι από την απαιτούμενη βελτίωση της αποδοτικότητας. Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός πως το ταμείο εκτιμά ότι η χώρα δεν θα καταφέρει να ανακτήσει τους προ της κρίσης μέσους ρυθμούς ανάπτυξης.

Το χρέος και το PSI

Το ελληνικό χρέος θα είναι βιώσιμο με βάση το νέο πακέτο βοήθειας, που περιλαμβάνει μεγαλύτερη συμμετοχή των ιδιωτών και μεγαλύτερη χρηματοδότηση από τον δημόσιο τομέα, αν και τα ρίσκα παραμένουν, αναφέρει το ΔΝΤ. 

Όπως αναφέρεται, χωρίς το PSI το χρέος δεν είναι βιώσιμο αφού θα φτάσει το 187% του ΑΕΠ το 2013 και στο 156% τη δεκαετία του 2020.

Αναφορικά με τη νέα συμφωνία για το πρόγραμμα ανταλλαγής ομολόγων, το ΔΝΤ σημειώνει ότι θα απαιτηθεί σχεδόν καθολική συμμετοχή στο PSI, με κούρεμα στο 50% και χαμηλό κουπόνι, καθώς και επιτόκιο κοντά στο 4%, για να υποχωρήσει το χρέος στο 120% του ΑΕΠ έως το 2020.

Ωστόσο, με περιορισμένη συμμετοχή στο PSI -πραγματικό ρίσκο λόγω της εθελοντικής φύσης της πρότασης- το χρέος θα μπορούσε να παραμείνει σε επίπεδα άνω του 145% του ΑΕΠ το 2020.

Ως εκ τούτου, ενθαρρύνει τις ελληνικές και τις ευρωπαϊκές αρχές να εξετάζουν τρόπους που θα εξασφαλίσουν τη σχεδόν καθολική συμμετοχή των επενδυτών στο πρόγραμμα.

Απολύσεις στο Δημόσιο

Το ΔΝΤ κάνει λόγο για σχεδιαζόμενη μείωση των υπαλλήλων της γενικής κυβέρνησης κατά 150.000 υπαλλήλους έως το 2015 (το 22% του προσωπικού).

Για να επιτευχθεί ο στόχος, η ελληνική κυβέρνηση συμφώνησε ότι θα προωθηθεί μέσω του πλάνου για 1 πρόσληψη ανά 5 απολύσεις, με το πρόγραμμα της εφεδρείας και με ελέγχους στις νέες προσλήψεις.

Μισθοί

Στο μέτωπο των μισθών, το ΔΝΤ σημειώνει ότι ενδέχεται να επανεξεταστεί και το επίπεδο του κατώτατου μισθού στον ιδιωτικό τομέα, το οποίο, όπως αναφέρει, έχει αυξηθεί και είναι σχετικά υψηλό σε σχέση με άλλες χώρες.

Οι ελληνικές αρχές δεσμεύτηκαν επίσης να μειώσουν τα μη μισθολογικά εργατικά κόστη με τρόπο που δεν θα θίγει τα έσοδα του προϋπολογισμού. Ωστόσο, η κίνηση αυτή αναμένεται να εξειδικευτεί τον Ιούνιο του 2012.

Τράπεζες

Η αδύναμη οικονομία και το PSI θα πλήξουν τις τράπεζες, σημειώνει το ΔΝΤ. Είναι απαραίτητο να προχωρήσει η στρατηγική ανακεφαλαιοποίησής τους, που περιγράφεται στο πρόγραμμα, με τρόπο που θα στηρίζει την ανάκαμψη της οικονομίας και θα αποφεύγει την υπερβολική απομόχλευση.

Δεδομένων των προβλημάτων που αντιμετώπισε στο παρελθόν η ελληνική κυβέρνηση με τη διαχείριση τραπεζών, είναι ιδιαίτερα σημαντικό να διατηρηθούν το management και ο έλεγχος των βιώσιμων ιδρυμάτων από ιδιώτες, όσο αυτό είναι δυνατό.

Σε σχέση με τις κεφαλαιακές απαιτήσεις, σημειώνει ότι, εκτός της Proton, υπάρχουν δύο ακόμη μικρές τράπεζες που δεν ευθυγραμμίζονται με το πλαίσιο των απαιτήσεων. Και οι δύο επιχειρούν να αντιμετωπίσουν τα προβλήματα, αλλά μέχρι στιγμής οι στρατηγικές τους έχουν αποδειχθεί ανεπιτυχείς και οι ελληνικές αρχές έχουν συμφωνήσει να προχωρήσουν στις απαιτούμενες ενέργειες.

***Αναλυτικά η έκθεση του ΔΝΤ για την Ελλάδα δημοσιεύεται στη δεξιά στήλη "Συνοδευτικό Υλικό".