«Αποτελεί μεγάλη παγίδα, φαλκιδεύει τον ανταγωνισμό, θα στηθούν πολλά παιχνίδια», «άλλους θα ευνοήσει και άλλους θα καταστρέψει», υποστηρίζουν οι διοικήσεις των τεχνικών εταιρειών οι οποίες διαφωνούν με την επαναφορά ενός μαθηματικού τύπου ως τρόπου επιλογής αναδόχων στα δημόσια έργα.

Το υπουργείο Υποδομών έχει δώσει σε διαβούλευση στα κόμματα του κοινοβουλίου το σχέδιο νόμου για τις αλλαγές σε δημόσια έργα και μελέτες, με τις αντιδράσεις να επικεντρώνονται στην αλλαγή του μοντέλου επιλογής αναδόχου και στις εγγυήσεις.

Με το σχέδιο νόμου καθιερώνονται δύο συστήματα επιλογής αναδόχου, το ένα από τα οποία περιλαμβάνει μαθηματικό τύπο. Μέσω του συγκεκριμένου συστήματος, η προσφορά θα αξιολογείται με βάση συνδυασμό πολλαπλών κριτηρίων όπως η έκπτωση στο κόστος και στο χρόνο ολοκλήρωσης ενός έργου, αλλά και με την εγγύηση καλής λειτουργίας.

Ο υποψήφιος προσφέρει έκπτωση για το κόστος κατασκευής, εγγυάται πως θα το κατασκευάσει νωρίτερα έναντι του ανταγωνισμού, αλλά και ότι θα βρίσκεται σε άριστη κατάσταση για συγκεκριμένο χρόνο και συνεπώς δεν επιλέγεται μόνο με βάση την οικονομική και τεχνική προσφορά.

Τα τρία κριτήρια (οικονομική προσφορά, χρόνος κατασκευής και χρόνος εγγύησης) μπαίνουν σε μαθηματικό τύπο και ακριβώς γι’ αυτό αντιδρούν ορισμένοι εργολήπτες.

Οι τελευταίοι υποστηρίζουν πως, εκτός από την εξαιρετικά δυσάρεστη εμπειρία του παρελθόντος (όταν τα αποτελέσματα των διαγωνισμών προαποφασίζονταν και οι προσφορές ήταν φτιαγμένες ώστε να οδηγείται το έργο σε συγκεκριμένο υποψήφιο), είναι δύσκολο στις σημερινές συνθήκες να εφαρμοστεί το σύστημα πολλαπλών κριτηρίων επιλογής.

Οπως λένε, «πρέπει πρώτα να σιγουρευτούμε πως οι ΔΕΚΟ θα μετατοπίσουν εγκαίρως τα δίκτυά τους και μετά να δεσμευτούμε για το χρόνο ολοκλήρωσης».

Σήμερα πολλά έργα σέρνονται για μήνες επειδή οι ΔΕΚΟ, η αρχαιολογία, κλπ δεν έχουν παραδώσει τα εργοτάξια.

Στο υπουργείο Υποδομών απαντούν πως το σχέδιο νόμου προβλέπει πως τα έργα θα δημοπρατούνται «ώριμα» (δηλαδή με πλήρεις μελέτες) καθώς και συγκεκριμένη διαδικασία για τα προβλήματα με αρχαιολογία, δίκτυα κοινής ωφέλειας, κ.ά.

«Στις σημερινές συνθήκες είναι δύσκολο να συνεργαστούν τόσοι φορείς» αντιλέγουν οι εργολήπτες. Στο σχέδιο νόμου προβλέπεται πως οι πρόδρομες εργασίες (μεταφορά δικτύων κοινής ωφέλειας, αρχαιολογικές έρευνες, πρόσθετες γεωτρήσεις, κλπ) ενός έργου μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο ξεχωριστής σύμβασης.

«Μέσω του μαθηματικού τύπου θα περιοριστούν οι μεγάλες εκπτώσεις που έχουν οδηγήσει σε αδιέξοδο τα έργα» λένε οι υποστηρικτές του. Η άλλη πλευρά, δηλώνει πως υπάρχουν τρόποι για την αντιμετώπιση του φαινομένου (όταν βέβαια γίνουν και δημοπρασίες γιατί την τελευταία διετία οι κατασκευές βουλιάζουν) όπως η αύξηση της εγγυητικής επιστολής ανάλογα με το ύψος της έκπτωσης.

Ο μαθηματικός τύπος καταργήθηκε από την κυβέρνηση της ΝΔ το 2005 καθώς είχε οδηγήσει στη δημιουργία μιας ολόκληρης βιομηχανίας κατάθεσης προσφορών και «στησίματος» διαγωνισμός.

Εκατοντάδες προσυμφωνημένες προσφορές υποβάλλονταν ακόμα και σε μεσαίου μεγέθους έργα προκειμένου να καθοδηγήσουν το αποτέλεσμα του διαγωνισμού. Προσφορές γραμμένες με το ίδιο χέρι γίνονταν δεκτές από τις δημόσιες υπηρεσίες, όπως και σακούλες σκουπιδιών με δεκάδες προσφορές που τις κατέθετε ένας για λογαριασμό όλων...

Μέχρι και 1.000 ευρώ εβδομαδιαίως έβγαζαν κάποιοι που διέθεταν εταιρείες – σφραγίδα και κατέθεταν προσυμφωνημένες προσφορές για να πάει το έργο σε αυτόν που είχε αποφασιστεί νωρίτερα.

Το δεύτερο σύστημα επιλογής αναδόχου, προβλέπει την προσφορά κατ’ αποκοπήν τιμής με εγγυημένο το συνολικό κόστος του έργου ή τμήματα αυτού. Ο ανάδοχος δεν δικαιούται να ζητήσει αύξηση του κόστους ακόμα και αν αυξήθηκαν π.χ. οι τιμές των υλικών, πλην εξαιρετικών περιπτώσεων.