Ακόμη χειρότερα αποτελέσματα από τα ήδη άσχημα του 2010 αναμένουν τη νέα χρονιά οι κατασκευαστικές επιχειρήσεις, θεωρώντας μάλιστα ότι θα πρόκειται για πραγματικό θαύμα αν τελικά καταφέρουν να διατηρήσουν τα φετινά τους έσοδα στα ίδια με πέρυσι μειωμένα επίπεδα.

Τα οικονομικά μεγέθη των περισσότερων επιχειρήσεων, ανεξάρτητα από το μέγεθός τους, υποχώρησαν σημαντικά το προηγούμενο έτος εξαιτίας της συρρίκνωσης του αντικειμένου εργασιών και της αδυναμίας του Δημοσίου να εξοφλήσει τις οφειλές του, αποτυπώνοντας ξεκάθαρα τη δεινή θέση στην οποία βρίσκεται πλέον ο κλάδος.

Είναι ενδεικτικό ότι την… κατηφόρα έχουν πάρει ακόμα και οι επιδόσεις των τριών μεγαλύτερων κατασκευαστικών ομίλων της χώρας, που θεωρητικά διέθεταν τις ισχυρότερες αντιστάσεις στην κρίση. Έτσι, για το 2010 η Ελλάκτωρ εμφάνισε κέρδη μετά από φόρους και δικαιώματα μειοψηφίας μόλις 549 χιλιάδων ευρώ έναντι 64,9 εκατ. ευρώ το 2009 (μείωση 99,1%) και κύκλο εργασιών 1,7 δισ. ευρώ από 2,2 δισ. ευρώ (πτώση 22,7%).
 
Θα πρέπει να σημειωθεί, πάντως, ότι την κερδοφορία του ομίλου περιόρισε σε σημαντικό βαθμό η έκτακτη εισφορά που επιβλήθηκε από το υπουργείο Οικονομικών στις κερδοφόρες επιχειρήσεις του 2009 και επιβάρυνε τα αποτελέσματα του 2010. Χωρίς αυτή τα κέρδη του ομίλου θα ήταν 11,2 εκατ. ευρώ, θα ήταν δηλαδή μειωμένα κατά 82,7%.

Σε ποσοστό 80% μειωμένα ήταν τα καθαρά κέρδη του ομίλου J&P Άβαξ (περιορίστηκαν στα 5,4 εκατ. ευρώ από 27,1 εκατ. ευρώ το 2009) και κατά 16,4% ο τζίρος του (στα 790,6 εκατ. ευρώ από 945,6 εκατ. ευρώ). Τα κέρδη επιβάρυνε έκτακτη εισφορά 1,3 εκατ. ευρώ. Σε ό,τι αφορά τη ΓΕΚΤέρνα, η ποσοστιαία μείωση στον κύκλο εργασιών πέρυσι άγγιξε το 20,7% (606,1 εκατ. ευρώ έναντι 746 εκατ. ευρώ το 2009), ενώ μετά τους φόρους, τα δικαιώματα μειοψηφίας και την έκτακτη εισφορά των 4,5 εκατ. ευρώ ο όμιλος εμφάνισε ζημίες 8,3 εκατ. ευρώ έναντι κερδών 71,9 εκατ. ευρώ.

Ωστόσο, ο όμιλος ελπίζει πως τα δύο μεγάλα έργα συνολικού προϋπολογισμού 700 εκατ. ευρώ που ανέλαβε πέρυσι από τη ΔΕΗ (κατασκευή μονάδων ηλεκτροπαραγωγής στη Μεγαλόπολη και στη Ρόδο) θα τον ξελασπώσουν το δύσκολο 2011.

Πάντως, εδώ θα πρέπει να αναφερθεί πως οι μεγάλοι όμιλοι, θέλοντας να αποφύγουν τυχόν νέα έκτακτη εισφορά, που δεν αποκλείουν να επιβληθεί μέσα στο 2011, διαμόρφωσαν τα αποτελέσματά τους με τρόπο που να περιορίζει σημαντικά μια τέτοια μελλοντική επιβάρυνση. Προέβησαν, λοιπόν, σε σοβαρή απομείωση της αξίας συμμετοχών και ακινήτων, ενώ έκαναν τις πλέον συντηρητικές προβλέψεις για τα κέρδη των έργων που εκτελούν.

Γράφουν ζημίες

Στις μικρότερες εισηγμένες η κατάσταση είναι ακόμη πιο δύσκολη αφού οι περισσότερες από αυτές εμφανίζουν μεγάλη πτώση στον τζίρο και αρνητικά αποτελέσματα. Χαρακτηριστικά αναφέρονται οι περιπτώσεις της Μηχανικής, της ΕΚΤΕΡ και της Δομικής Κρήτης.

Η πρώτη έχασε το 53,5% του κύκλου εργασιών του 2009 (από 149,9 εκατ. ευρώ στα 69,7 εκατ. ευρώ) και παρέμεινε για ακόμα μία χρονιά ζημιογόνος (μετά από φόρους και δικαιώματα μειοψηφίας οι ζημίες του 2010 σε επίπεδο ομίλου ανήλθαν στα 38,4 εκατ. ευρώ).

Η ΕΚΤΕΡ εμφάνισε μείωση στον τζίρο 43% (από 17,9 εκατ. ευρώ στα 10,2 εκατ. ευρώ) και ζημίες σχεδόν 1 εκατ. ευρώ έναντι κερδών 490 χιλιάδων ευρώ το 2009. Στη Δομική Κρήτης η πτώση στα έσοδα άγγιξε το 42,6% (από 16,2 εκατ. ευρώ στα 9,3 εκατ. ευρώ). Η κρητική τεχνική εταιρία πέρασε πέρυσι σε ζημίες 2,9 εκατ. ευρώ, τη στιγμή όπου το 2009 είχε κέρδη 670 χιλιάδων ευρώ.

Τα αποκαρδιωτικά αυτά αποτελέσματα πιθανότατα θα επαναληφθούν και το 2011, καθώς, ακόμη κι αν δρομολογηθούν σε σύντομο χρονικό διάστημα νέα δημόσια και ιδιωτικά έργα, αυτά δεν πρόκειται να ξεκινήσουν να εκτελούνται νωρίτερα από τον επόμενο χρόνο. Δεδομένου του κλίματος ασφυξίας που ήδη επικρατεί, εκτιμάται πως τη φετινή χρονιά θα γίνει ίσως το μεγαλύτερο ξεκαθάρισμα που έχει βιώσει στην ιστορία του ο κλάδος των κατασκευών.
 
"Όσοι επιβιώσουν φέτος ενδεχομένως θα καταφέρουν να μείνουν εν λειτουργία και τα επόμενα χρόνια", αναφέρει στέλεχος τεχνικής εταιρίας, τονίζοντας με τον τρόπο αυτόν την καθοριστική σημασία που θα παίξει για τις επιχειρήσεις του κλάδου η περίοδος που διανύουμε.

Αναζητούν στήριξη από τράπεζες και το εξωτερικό

Πάντως, σημαντικό ρόλο στη μετάβαση στην επόμενη μέρα για τον κλάδο των κατασκευών θα διαδραματίσουν τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και η πρόθεση - δυνατότητά τους να στηρίξουν τις ήδη υπερχρεωμένες επιχειρήσεις. Προς το παρόν, τα τραπεζικά ιδρύματα δείχνουν ανοχή, αν και αποφεύγουν κατά το δυνατόν να χρηματοδοτούν τις ανάγκες των περισσότερων τεχνικών εταιριών.

Οι δανειακές και λοιπές υποχρεώσεις των κατασκευαστικών ομίλων αυξάνονται από χρόνο σε χρόνο, προκαλώντας εύλογα ανησυχία στους μετόχους τους. Με βάση τις λογιστικές καταστάσεις του 2010, στα τέλη του περασμένου έτους οι συνολικές υποχρεώσεις του ομίλου Ελλάκτωρ ανήλθαν στα 3,06 δισ. ευρώ (από 2,8 δισ. ευρώ το 2009), εκ των οποίων τα 540 εκατ. ευρώ αφορούν σε βραχυπρόθεσμα δάνεια προς τράπεζες (από 311 εκατ. ευρώ πριν από έναν χρόνο).

Οι υποχρεώσεις του ομίλου ΓΕΚΤέρνα στο σύνολό τους διαμορφώθηκαν στο 1,7 δισ. ευρώ έναντι 1,1 δισ. ευρώ το 2009, με τα 360,8 εκατ. ευρώ να είναι βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις προς τράπεζες (από 273,5 εκατ. ευρώ).

Χάρη στο ομολογιακό δάνειο των 265 εκατ. ευρώ που σύναψε πέρυσι, ο όμιλος της J&P Άβαξ περιόρισε τις βραχυπρόθεσμες τραπεζικές του υποχρεώσεις από τα 298,9 εκατ. ευρώ στα 256,8 εκατ. ευρώ. Οι συνολικές υποχρεώσεις του ομίλου μειώθηκαν κατά 100 εκατ. ευρώ περίπου και στα τέλη του 2010 διαμορφώθηκαν στα 992,5 εκατ. ευρώ από 1,1 δισ. ευρώ το 2009.

Εκτός από τη στάση των τραπεζών και για όσο διάστημα το ελληνικό δημόσιο αδυνατεί να προωθήσει και να χρηματοδοτήσει νέα έργα υποδομής, σημαντικός παράγοντας για την επιβίωση των κατασκευαστικών επιχειρήσεων αναδεικνύεται η ανάληψη έργων στο εξωτερικό.

Ωστόσο, τα γεγονότα στις αραβικές χώρες έχουν ανατρέψει εσχάτως τα σχέδια πολλών εταιριών που ήδη είχαν ή επιθυμούσαν να αποκτήσουν παρουσία στην περιοχή της Μέσης Ανατολής. Για τον λόγο αυτόν πλέον στρέφουν το ενδιαφέρον τους περισσότερο προς τις χώρες των Βαλκανίων και της ανατολικής Ευρώπης γενικότερα, όπου αρχίζουν να διαφαίνονται σημάδια ανάκαμψης των τοπικών οικονομιών.