Τα χειρότερα είναι μπροστά για την εγχώρια αγορά κατοικίας, πρώτης και εξοχικής, καθώς για τουλάχιστον τρία χρόνια τόσο η ζήτηση όσο και η υλοποίηση νέων έργων θα βρεθούν στο ναδίρ ως απόρροια της οικονομικής ύφεσης.

Επιπλέον, την κτηματαγορά θα πλήξει ιδιαίτερα το φαινόμενο των κατασχέσεων λόγω χρεών και αδυναμίας αποπληρωμής των στεγαστικών δανείων, που μέρα με τη μέρα λαμβάνει ολοένα και μεγαλύτερες διαστάσεις.

Σ’ αυτήν τη δυσοίωνη εκτίμηση - πρόβλεψη καταλήγει έρευνα του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, σύμφωνα με την οποία το 79,3% των πολιτών αποκλείει το ενδεχόμενο να προβεί εντός των επόμενων δύο ετών στην αγορά αστικού ακινήτου (το αντίστοιχο ποσοστό σε ό,τι αφορά την παραθεριστική κατοικία ανέρχεται στο 89%), το δε 81,3% των εργολάβων υπολογίζει -με βάση τα σημερινά δεδομένα- πως η κρίση στον κλάδο της οικοδομής θα συνεχιστεί για ακόμη δύο με τρία χρόνια.

Παρουσιάζοντας τα αποτελέσματα της έρευνας στο πλαίσιο συνεδρίου για την αγορά ακινήτων της Helexpo, ο καθηγητής και πρόεδρος του τμήματος Στατιστικής του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Επαμεινώνδας Πανάς υποστήριξε πως δεν υπάρχει κανένα σημάδι αισιοδοξίας από τους πολίτες, ενώ αντίθετα επικρατεί ανησυχία τόσο για τη διασφάλιση της εργασίας τους όσο και για τη δυνατότητα εξυπηρέτησης των δανειακών και άλλων υποχρεώσεών τους (π.χ. καταβολή ενοικίου).

Ειδικότερα, σύμφωνα πάντα με την έρευνα, το 71,8% όσων απάντησαν στο σχετικό ερωτηματολόγιο δηλώνει ότι η οικονομική κρίση έχει αυξήσει σε κάποιον βαθμό (από λίγο έως πάρα πολύ) το άγχος για θέματα που έχουν να κάνουν με την κατοικία τους (πληρωμή ενοικίου, δόσεων στεγαστικού ή άλλου δανείου), ενώ μόλις το 13,3% υποστηρίζει πως οι εξελίξεις δεν έχουν εντείνει τις ανησυχίες του. Αξίζει να σημειωθεί, επίσης, πως οι πολίτες που ήδη διαθέτουν ιδιόκτητη κατοικία θεωρούν σε ποσοστό 50,8% ότι η αξία του ακινήτου τους σήμερα έχει μειωθεί, σε αντίθεση με το 13,3% που εκτιμά πως αυτή αυξήθηκε.

Επιπλέον, το 40% των πολιτών υποστηρίζει πως η παρούσα χρονική στιγμή δεν είναι κατάλληλη για την απόκτηση ακινήτου, ενώ αντίθετη άποψη έχει το 29%.

Κατήφεια και από κατασκευαστές

Προβληματισμένοι είναι, όμως, και οι κατασκευαστές, που στη συντριπτική τους πλειονότητα εκτιμούν ότι η κρίση στην οικοδομή θα διαρκέσει μία τριετία ακόμη. Οι εργολάβοι θεωρούν σε ποσοστό 68,8% ως βασικό λόγο της κρίσης τη δυσκολία που υπάρχει σε ό,τι αφορά την εξασφάλιση τραπεζικής δανειοδότησης για την απόκτηση κατοικίας, κατατάσσοντας ως δεύτερη αιτία το φορολογικό καθεστώς που κατά την άποψή τους επιβαρύνει υπέρμετρα τα ακίνητα.

Ως τρίτο λόγο για τη δύσκολη περίοδο που διέρχεται ο κλάδος της οικοδομής κατατάσσουν το μεγάλο απόθεμα σε αδιάθετες κατοικίες, παράγοντας που όμως κατά τη γνώμη του κ. Πανά αποτελεί την πραγματική ρίζα του κακού. Σημειώνεται πως σε ποσοστό 85,2% οι εργολάβοι επιρρίπτουν τις ευθύνες για τη σημερινή κατάσταση στην κυβέρνηση, υποστηρίζοντας πως δεν έλαβε μέτρα για την ανάσχεση της κρίσης. Οι κατασκευαστές προβλέπουν, επίσης, σε ποσοστό 81,3% ότι τους επόμενους έξι μήνες θα υπάρξει περαιτέρω μείωση της απασχόλησης στον κλάδο και κατά 65,7% ότι θα καταγραφεί νέα μείωση (είτε σημαντική είτε σχετική) και σε ό,τι αφορά τις τιμές των ακινήτων.

Μιλώντας στο ίδιο συνέδριο, ο πρόεδρος της Ένωσης Κατασκευαστών Κτιρίων, κ. Δημήτρης Καψιμάλης, τόνισε ότι η κρίση έχει ως αποτέλεσμα περίπου 1.300 οικοδομικές επιχειρήσεις να βάλουν λουκέτο μέσα σε μόλις έναν χρόνο και το 30% όσων εξακολουθούν τυπικά να λειτουργούν να βρίσκεται σε πλήρη αδράνεια. Εδώ θα πρέπει να σημειωθεί ότι η Ένωση Κατασκευαστών Κτιρίων πριν από την κρίση αριθμούσε περί τα 15.000 μέλη σε όλη την Ελλάδα.

Ο κ. Καψιμάλης έκανε μάλιστα την πρόβλεψη πως αν δεν υπάρξουν μέτρα που θα ελαφρύνουν τα ακίνητα από τους φόρους (οι αδιάθετες κατοικίες βαρύνονται σήμερα με ΦΠΑ 23%), τότε -όπως χαρακτηριστικά είπε- το επόμενο διάστημα δεν θα πουληθεί ούτε γκαρσονιέρα.

Μάλιστα, θέλοντας προφανώς να εξασφαλίσει αντικείμενο εργασιών για τις επιχειρήσεις του κλάδου του, ο κ. Καψιμάλης εξέφρασε την αντίθεσή του στην προώθηση του προγράμματος Εξοικονομώ Κατ’ Οίκον του υπουργείου Περιβάλλοντος, σημειώνοντας πως σε μία σεισμογενή χώρα όπως η Ελλάδα θα έπρεπε να δοθεί προτεραιότητα στη χρηματοδότηση έργων αντισεισμικής θωράκισης των κτιρίων.

Προκειμένου να αντιμετωπιστεί η κρίση, ο επικεφαλής του ελληνικού τμήματος του γερμανικού κτηματομεσιτικού δικτύου Engel & Volkers κ. Θεολόγος Μπόσδας, που μίλησε στο ίδιο συνέδριο, κάλεσε τους πωλητές (κατασκευαστές και ιδιώτες) αλλά και τους υποψήφιους αγοραστές να κάνουν κατά το δυνατόν ρεαλιστικές προσφορές για τα ακίνητα. Στο πλαίσιο αυτής της άποψης, ο κ. Μπόσδας δεν δίστασε να ζητήσει από τους εργολάβους να πουλήσουν στη δύσκολη αυτή συγκυρία ακόμη και με ζημία για τους ίδιους, σημειώνοντας ότι τη δεκαετία πριν από τη κρίση είχαν αποκομίσει σημαντικά κέρδη.

«Βόμβα» οι κατασχέσεις

Πέρα από τη σημαντική μείωση της ζήτησης και των συναλλαγών, την εγχώρια κτηματαγορά απειλεί πλέον και το φαινόμενο των κατασχέσεων. Με βάση την έρευνα του Οικονομικού Πανεπιστημίου, μέσα σε μόλις τρία χρόνια οι κατασχέσεις ακινήτων έχουν υπερδιπλασιαστεί και από 291 περιπτώσεις που είχαν καταγραφεί τον Δεκέμβριο του 2007 στο λεκανοπέδιο της Αττικής έφτασαν τις 609 περιπτώσεις τον ίδιο μήνα του 2010 (αύξηση της τάξεως του 110%).

Σημειώνεται ότι το 31,2% των κατασχέσεων του Δεκεμβρίου 2010 έγινε από ιδιώτες και ακολούθησαν τα τραπεζικά ιδρύματα, με πρώτη την EFG Eurobank (με ποσοστό 25,8%) και δεύτερη την Alpha Bank (12,9%). Οι περισσότερες κατασχέσεις του περυσινού Δεκεμβρίου αφορούσαν σε ακίνητα που βρίσκονταν σε περιοχές της Αθήνας (191 περιπτώσεις), ακολουθούμενες από εκείνες στα νότια (114) και στα δυτικά προάστια (89) του λεκανοπεδίου.

Σε σχέση με την αξία των ακινήτων που κατασχέθηκαν, τη μεγαλύτερη είχαν τα ακίνητα των δυτικών προαστίων (αντιπροσώπευαν το 30,1% της συνολικής αξίας των κατασχεθέντων), με δεύτερη εκείνη στις «φτωχές» περιοχές γύρω από τον Πειραιά (Νίκαια, Κερατσίνι, Πέραμα κ.λπ.), που αποτελούσαν το 20,7% της συνολικής αξίας.

Από τα στοιχεία αυτά είναι εμφανές ότι οι πολίτες χαμηλότερων εισοδηματικών τάξεων (οι οποίοι διαμένουν κυρίως στις εν λόγω περιοχές) έρχονται συχνότερα αντιμέτωποι με τον κίνδυνο να χάσουν το σπίτι τους εξαιτίας της αδυναμίας κάλυψης των υποχρεώσεών τους.