Τρεις προκλήσεις για την επιτυχία της εφαρμογής των όρων του μνημονίου εντοπίζει το ΔΝΤ στην έκθεση προόδου για την ελληνική οικονομία που, αν και γράφτηκε στα μέσα Φεβρουαρίου, δόθηκε στη δημοσιότητα την Τρίτη. Τα νέα μέτρα που προβλέπει για φέτος και το 2012. 

Σύμφωνα με την έκθεση, 129 σελίδων, οι προκλήσεις είναι οι εξής:

1. Καθυστερήσεις στην εφαρμογή των δημοσιονομικών μέτρων και διαρθρωτικών αλλαγών λόγω πολιτικών πιέσεων ή δυσλειτουργίας στον κρατικό μηχανισμό.

"Οι δημοσιονομικές και διαρθρωτικές καθυστερήσεις μπορεί να κρατήσουν το έλλειμμα σε μη διατηρήσιμα επίπεδα, ενώ οι μακροοικονομικές καθυστερήσεις μπορεί να βλάψουν την ανάκαμψη. Ξεκάθαρα, οι καθυστερήσεις μπορεί να υποσκάψουν και τις προσπάθειες των Αρχών να επανενταχτούν στις αγορές". Αυτό αναφέρει το πόρισμα, το οποίο επισημαίνει ότι η άμεση και "σφιχτή εφαρμογή των χρονοδιαγραμμάτων είναι κρίσιμος παράγοντας ώστε να αποφευχθούν οι κίνδυνοι εκτροχιασμού".

2. Αδυναμία της κυβέρνησης να επανενταχθεί στις αγορές, ακόμα και αν το πρόγραμμα βρίσκεται εντός των στόχων.

"Τα συνεχιζόμενα προβλήματα στην ευρωπεριφέρεια μπορεί να οδηγήσουν την Ελλάδα σε τέτοια εξέλιξη. Μπορεί επίσης να αποδειχτεί δύσκολο να πειστούν οι αγορές πριν η οικονομία και η δυναμική του χρέους αλλάξουν σελίδα", αναφέρει το ΔΝΤ και προσθέτει ότι οι συνομιλίες σε επίπεδο Ε.Ε. και η προοπτική χρησιμοποίησης του ταμείου στήριξης μπορεί να βοηθήσουν την Ελλάδα να επανέλθει σταδιακά στις αγορές.

3. Η υπερβολικά γρήγορη αποεπένδυση από τις τράπεζες.

"Πολύ γρήγορος ρυθμός σχεδόν σίγουρα θα έχει αρνητικό μακροοικονομικό και δημοσιονομικό αντίκτυπο και συνέπειες και μπορεί να υποσκάψει το ίδιο το τραπεζικό σύστημα", αναφέρει η έκθεση, που επισημαίνει ότι η εξυγίανση των τραπεζών πρέπει να γίνει σε ασφαλές χρονοδιάγραμμα. Σημειώνεται επίσης ότι το πρόγραμμα της κυβέρνησης για τις τραπεζικές αποκρατικοποιήσεις αναμένεται να ολοκληρωθεί το 2013.

Επισημαίνει, ωστόσο, πως οι πιέσεις στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα αυξάνονται και η μείωση του λειτουργικού τους κόστους, σε συνδυασμό με πώληση περιουσιακών τους στοιχείων (ιδιαίτερα θυγατρικές σε χώρες της ΝΑ. Ευρώπης) και ξεφόρτωμα περιφερειακών χαρτοφυλακίων δανειοδότησης, είναι επιτακτική ανάγκη για τη βιωσιμότητα του συστήματος.
 
Η έκθεση αναφέρει ότι ίσως η κυβέρνηση χρειαστεί να δώσει και νέες ενισχύσεις στις τράπεζες, ενώ παροτρύνει την Τράπεζα της Ελλάδος και την ΕΚΤ να εγκρίνουν το μεσοπρόθεσμο χρηματοδοτικό πλάνο που αναμένεται να υποβάλουν οι ελληνικές τράπεζες μόνο όσων πληρούν τα κριτήρια.

Η έκθεση αναφέρει: "Το τραπεζικό σύστημα πρέπει να αποκολληθεί από την επείγουσα ρευστότητα που δίνει το ευρωσύστημα. Θα χρειαστεί χρόνος αφού η εύθραυστη μακροοικονομική και δημοσιονομική κατάσταση δεν μπορεί να υποστεί τις συνέπειες μιας γρήγορης αποεπένδυσης (από τις τράπεζες).

Είναι κρίσιμο η ΤτΕ και η ΕΚΤ να λάβει υπόψη το ενδεχόμενο αυτό όταν θα εγκρίνει τα μεσοπρόθεσμα χρηματοδοτικά πλάνα των τραπεζών. Το ταμείο χρηματοπιστωτικής στήριξης πρέπει να είναι διαθέσιμο στις υγιείς συστημικές τράπεζες, εάν χρειαστεί. Προβλήματα σε πιο μικρές και μη βιώσιμες τράπεζες δεν πρέπει να αντιμετωπιστούν μέσω του ταμείου".

Αυξητική τάση στο έλλειμμα

Το ΔΝΤ εκτιμά ότι η κυβέρνηση πρέπει να λάβει επιπρόσθετα μέτρα φέτος προκειμένου να βρίσκεται κοντά στον στόχο του ελλείμματος που είναι 7,5%. Ωστόσο, όπως και στην έκθεση της Κομισιόν, αφήνεται ανοιχτό το ενδεχόμενο το έλλειμμα να κυμανθεί κατά 0,75% υψηλότερα κυρίως λόγω αναπροσαρμογής των στοιχείων από τις οφειλές του Δημοσίου που δεν έχουν ακόμα πλήρως αποσαφηνιστεί.

Ως ένας άλλος λόγος για μεγαλύτερο έλλειμμα επισημαίνεται η χαμηλή είσπραξη εσόδων που εξακολουθούν να κινούνται κάτω από τον στόχο. "Εάν διατηρηθούν οι παρούσες τάσεις, το έλλειμμα μπορεί να αυξηθεί κατά ?", αναφέρει το ΔΝΤ.

Προτείνει δε η τρίμηνη αξιολόγηση του Σεπτεμβρίου και του Δεκεμβρίου να συνοδεύται από άμεσες ανακοινώσεις μέτρων εάν διαπιστώνεται μαύρη τρύπα, αντί να γίνεται στον απολογισμό του κάθε προϋπολογισμού.

Το ΔΝΤ καλεί το υπουργείο Οικονομικών να κάνει υπερδιπλάσια προσπάθεια για να πατάξει τη φοροδιαφυγή, να ελέγξει τις δαπάνες και να επιταχύνει το πρόγραμμα των μεταρρυθμίσεων, ενώ καλεί την κυβέρνηση να εφαρμόσει από φέτος το μέτρα που κανονικά θα εντάσσονταν στο μεσοπρόθεσμο δημοσιονομικό πλαίσιο 2012 - 2014, ώστε να διασφαλιστεί η επίτευξη των στόχων.

Η έκθεση υπογραμμίζει και τη δέσμευση της κυβέρνησης να λάβει επιπρόσθετα μέτρα ύψους 8% του ΑΕΠ για την περίοδο 2012 - 2014 και επιπλέον μέτρα φέτος, ώστε να καλυφθούν οι μαύρες τρύπες του 2010.

---Οι προτεραιότητες του προγράμματος 2012 - 2014

Η μείωση των επιδόματων σε νοικοκυριά που βρίσκονται πάνω από τα όρια της φτώχιας και η εξάλειψη "διπλών" επιδομάτων, η αύξηση των ωρών εργασίας στον δημόσιο τομέα από τις 7 στις 8 ώρες και η μείωση των υπερωριών, η διεύρυνση της φορολογικής βάσης, η πώληση μη στρατηγικών περιουσιακών στοιχείων των εταιριών του Δημοσίου και η μείωση των αμυντικών δαπανών είναι ορισμένοι από τους στόχους του προγράμματος προσαρμογής 2012-14.

Συγκεκριμένα, όπως φαίνεται στην έκθεση του ΔΝΤ, μέχρι το τέλος του 2011:

- Θα πρέπει να υπάρξει αναδιάρθρωση των δημοσίων επιχειρήσεων (στην οποία θα περιλαμβάνονται η περικοπή λειτουργικών δαπανών, ο περιορισμός των προσλήψεων, η περικοπή επιδομάτων και η εναρμόνιση των μισθών με αυτούς του ιδιωτικού τομέα, καθώς και η πώληση μη στρατηγικών περιουσιακών στοιχείων).
- Θα πρέπει να απλοποιηθεί το φορολογικό σύστημα (που θα περιλαμβάνει τη διεύρυνση της φορολογικής βάσης).
- Θα πρέπει να υπάρξει συγκράτηση της μισθολογικής δαπάνης (με περιορισμό του αριθμού των συμβάσεων, με αύξηση των ωρών εργασίας στο Δημόσιο από τις 7 στις 8 ώρες, με περικοπή των επιδομάτων).
- Θα πρέπει να επανακαθοριστούν οι προτεραιότητες για τις δημόσιες επενδύσεις.

Επίσης, στον προϋπολογισμό του 2012 θα πρέπει να υπάρχει πρόβλεψη για:

- Αναδιάρθρωση της δημόσιας διοίκησης.
- Μείωση των κοινωνικών επιδομάτων προς νοικοκυριά που βρίσκονται πάνω από το όριο της φτώχιας και εξάλειψη των "διπλών" επιδομάτων.

Επίσης, προβλέπεται ότι το 2011 και το 2012 θα πρέπει να καταργηθούν φορείς του Δημοσίου χωρίς χρησιμότητα, να συγχωνευτούν φορείς με παρόμοιες δραστηριότητες και να υπάρξει ευθυγράμμιση του λειτουργικού κόστους με αυτό του ιδιωτικού τομέα.