Η αναταραχή στο ισλαμικό τόξο και το ράλι του "μαύρου χρυσού" ανεβάζουν τον πήχη των προβλημάτων για τις επιχειρήσεις και στριμώχνουν τις τράπεζες σε θέματα μη εξυπηρετούμενων δανείων. Οι κλάδοι που επηρεάζονται περισσότερο.

Δυνατό πονοκέφαλο προκαλούν στην κυβέρνηση, στις τράπεζες και στις επιχειρήσεις το ράλι που έχει σημειώσει η τιμή του πετρελαίου και οι φόβοι ότι η ραγδαία άνοδος του "μαύρου χρυσού" δεν είναι απλώς συγκυριακό φαινόμενο, που οφείλεται στις τρέχουσες εξελίξεις στη βόρεια Αφρική και στη Μέση Ανατολή.

Χθες η τιμή του πετρελαίου brent ξεπέρασε ενδοσυνεδριακά τα 110 δολάρια ανά βαρέλι, ενώ το light crude oil (συμβόλαια Απριλίου) κίνηθηκε και πάλι άνω του ψυχολογικού ορίου των 100 δολαρίων/βαρέλι.

Σύμφωνα με πολλούς αναλυτές, η άνοδος της τιμής του πετρελαίου κατά περίπου 25% το τελευταίο τρίμηνο δεν οφείλεται μόνο στις πολιτικές αναταραχές που έχουν εκδηλωθεί κατά μήκος του ισλαμικού τόξου αλλά και στις προβλέψεις για ανοδική πορεία της παγκόσμιας οικονομίας μέσα στη διετία 2011 - 2012.

Βέβαια, κάθε αναταραχή στις πετρελαιοπαραγωγούς χώρες (βλέπε π.χ. πρόσφατα γεγονότα στη Λιβύη) είναι σε θέση να επιδεινώσει την κατάσταση.

Η επίδραση στις εισηγμένες εταιρίες

Όσον αφορά στην Ελλάδα, μόνο προβλήματα προκαλεί η συγκεκριμένη εξέλιξη.

Οι ακτοπλοϊκές εταιρίες, για παράδειγμα, ήδη πλήττονται από τη βαθιά οικονομική ύφεση, γεγονός που φαίνεται από τις μεγάλες ζημίες που σημείωσαν πέρυσι όλες οι εισηγμένες του κλάδου αλλά και από τις αυξήσεις κεφαλαίου τις οποίες ολοκλήρωσαν, ή δρομολογούν, τέσσερις εξ αυτών (Attica Group, ANEK, ΝΕΛ, ΣΑΟΣ).

Σε ζημίες επίσης υποχρεώθηκαν πέρυσι και όλες οι αεροπορικές εταιρίες της Ευρώπης, συμπεριλαμβανομένων φυσικά και των ελληνικών Olympic Air και Aegean Airlines. Ενδεικτικό επίσης παράδειγμα της κρίσης είναι οι αγωνιώδεις προσπάθειες της κυπριακής κυβέρνησης να διασώσει τις Κυπριακές Αερογραμμές.

Οι δύο αυτοί κλάδοι καλούνται τώρα τώρα να φορτωθούν και το αυξημένο κόστος των καυσίμων, ενώ είναι αμφίβολο αν θα μπορέσουν να το μετακυλίσουν πλήρως στους καταναλωτές τους, σε μια πολύ δύσκολη χρονιά, όπως χαρακτηρίζει το 2011 η διοίκηση της ΑΝΕΚ. Σύμφωνα με τη διοίκηση του εισηγμένου ομίλου, οι παράγοντες που χαρακτήρισαν την προηγούμενη χρονιά (οικονομική ύφεση, όξυνση ανταγωνισμού κ.λπ.) θα συνεχίσουν να επηρεάζουν την αγορά ιδίως στα δρομολόγια του εσωτερικού, δεδομένου ότι η κρίση αναμένεται να εκδηλωθεί εντονότερα στη χώρα μας.

Το γεγονός ότι τα πρατήρια βενζίνης συμμετείχαν στη χθεσινή γενική απεργία δείχνει τα σοβαρά προβλήματα που αντιμετωπίζει ο κλάδος (πτώση της ζήτησης, μαζικά "λουκέτα"), κατάσταση που φυσικά έχει επηρεάσει και τις εταιρίες εμπορίας πετρελαιοειδών (οι εισηγμένες και οι θυγατρικές των εισηγμένων, όπως REVOIL, ΕΛΙΝΟΪΛ, Shell, Cyclon, Avin κ.ά. δηλώνουν ευτυχείς γιατί οι πωλήσεις τους έπεσαν πέρυσι σε μονοψήφιο ποσοστό).

Κάποιες από τις μικρότερες εμπορικές εταιρίες του κλάδου των πετρελαιοειδών αναμένεται να αποχωρήσουν από την αγορά λόγω τόσο των σοβαρών οικονομικών προβλημάτων όσο και της πτωτικής ζήτησης. Πέρυσι η πτώση της ζήτησης διαμορφώθηκε σε διψήφιο ποσοστό, ενώ με σημαντική μείωση εκτιμάται ότι ξεκίνησε και το πρώτο φετινό δίμηνο (έχει συντελέσει και ο σχετικά ήπιος φετινός χειμώνας).

Η εκτίναξη της τιμής του πετρελαίου, σε συνδυασμό με την πτωτική οικονομική δραστηριότητα, αναμένεται να οδηγήσει σε ακόμη χαμηλότερα επίπεδα τη ζήτηση για τους επόμενους μήνες, ενώ από το προσεχές φθινόπωρο οι εταιρίες θα κληθούν να διαχειριστούν και την επικείμενη εξίσωση του φόρου μεταξύ του πετρελαίου κίνησης και του πετρελαίου θέρμανσης, με αποτέλεσμα να αυξηθεί δραματικά η τιμή του τελευταίου. Μόνη ευχάριστη είδηση είναι η προσδοκία για ανοδική τουριστική κίνηση τη φετινή χρονιά, η οποία θα περιορίσει την κάμψη της ζήτησης στις τουριστικές περιοχές.

Κάτω λοιπόν από αυτές τις συνθήκες, πιθανή άνοδος της τιμής του πετρελαίου όχι μόνο θα επιδράσει περιοριστικά στις μετακινήσεις, αλλά θα απαιτήσει και από τις εταιρίες πετρελαιοειδών σαφώς περισσότερα κεφάλαια κίνησης, άρα και σαφώς μεγαλύτερη έκθεση στον τραπεζικό δανεισμό, σε μια περίοδο μάλιστα όπου τα επιτόκια χορηγήσεων «τραβούν την ανηφόρα» (εφόσον φυσικά δίνονται δάνεια…).

Τα διυλιστήρια πετρελαίου (Ελληνικά Πετρέλαια, Motor Oil) θα καταγράψουν από την άνοδο του "μαύρου χρυσού" κάποια λογιστικά κέρδη αποθεμάτων, ωστόσο η ουσία γι' αυτά βρίσκεται σε δύο άλλα ζητήματα:

Πρώτον, στο κατά πόσον θα διοχετεύσουν στο εξωτερικό τις πωλήσεις που δεν θα κάνουν στην Ελλάδα λόγω της μειωμένης ζήτησης και, δεύτερον, στο κατά πόσον το φετινό περιθώριο διύλισης (ανεξάρτητο από την τιμή του πετρελαίου) θα αυξηθεί από το περυσινό επίπεδο-ναδίρ. Φυσικά, τα αποτελέσματα των διυλιστηρίων θα επηρεαστούν και από τις επιδόσεις των θυγατρικών τους εμπορικών εταιριών, καθώς τα Ελληνικά Πετρέλαια κατέχουν τις ΕΚΟ και ΒΡ, ενώ η Motor Oil την Avin και τη Shell.

Οι γενικευμένες επιπτώσεις

Το πρόβλημα φυσικά από την άνοδο της τιμής του πετρελαίου δεν αφορά μόνο σε κάποιους κλάδους, αλλά σε ολόκληρη την οικονομία. Η άνοδος του "μαύρου χρυσού" θα πυροδοτήσει ανοδικά τον πληθωρισμό, ο οποίος έχει πολλούς άλλους λόγους να φουντώσει μέσα στο 2011, όπως π.χ. την αύξηση του χαμηλού συντελεστή ΦΠΑ, τις νέες τιμές στα εισιτήρια των αστικών συγκοινωνιών κ.ά.

Η εκτίναξη του πληθωρισμού, σε ένα περιβάλλον αυξανόμενης ανεργίας και μικρότερων μισθών, μειώνει ακόμη περισσότερο το πραγματικό εισόδημα στην οικονομία, άρα πάει ακόμα πιο πίσω τις κυβερνητικές προσπάθειες για ανάκαμψη του ΑΕΠ και για δημοσιονομική εξυγίανση.

Με έντονο προβληματισμό, τέλος, παρακολουθούν τις εξελίξεις και οι τράπεζες και αυτό για πολλούς λόγους: Το γεγονός ότι θα αυξηθεί το κόστος όλων των επιχειρήσεων θα πλήξει τη βιωσιμότητα πολλών εταιριών, με αποτέλεσμα να παρατηρηθεί άνοδος και στα μη εξυπηρετούμενα τραπεζικά δάνεια.

Επιπρόσθετα, ακόμα και αν οι επιχειρήσεις καταφέρουν να μετακυλίσουν το αυξημένο κόστος τους στην κατανάλωση, θα αυξηθούν οι ανάγκες τους για κεφάλαια κίνησης, σε μια περίοδο όπου η ρευστότητα των τραπεζών είναι σαφώς περιορισμένη.