Με άκρα μυστικότητα οι Βρυξέλλες και η Φρανκφούρτη εξετάζουν εναλλακτικά σενάρια για το μέλλον της ελληνικής οικονομίας.
 
Όπως ανέφερε στο euro2day κορυφαίος κεντρικός τραπεζίτης της ευρωζώνης, "βασικός άξονας και για τα τρία σενάρια είναι το πώς θα εξελιχτεί το πρώτο τρίμηνο του 2011, καθώς η πορεία του θα φέρει και τις ανάλογες εξελίξεις".

Προς το παρόν, όπως είπε ο τραπεζίτης, "όλες οι παρασκηνιακές συζητήσεις για το μνημόνιο έχουν παγώσει" κυρίως λόγω της αδυναμίας ακόμα να υπάρξει ξεκάθαρη εικόνα για την κατάσταση των δημοσιονομικών μας στοιχείων.

Στα υψηλά κλιμάκια τόσο της Ε.Ε. όσο και της ΕΚΤ παραδέχονται πλέον ότι ο κρατικός μηχανισμός αλλά και οι διαρθρωτικές αλλαγές, ακόμα και εάν εφαρμοστούν κατά γράμμα, "δεν αποδίδουν όσο γρήγορα απαιτεί το μνημόνιο".

Ο τελικός προϋπολογισμός που καταρτίζεται αυτές τις μέρες από το οικονομικό επιτελείο συμπεριλαμβάνει και το λεγόμενο απαισιόδοξο σενάριο για το 2011, που αναμένει παρουσιάζει στόχο για τα έσοδα, υψηλότερη ανεργία, μεγαλύτερη ύφεση και υψηλότερο πληθωρισμό απ' ό,τι αναφερόταν στο προσχέδιο.
 
Παρ' όλα αυτά, η Eurostat συνεχίζει να εντοπίζει προβληματικές εστίες στις οφειλές του Δημοσίου κυρίως στον τομέα της υγείας και στα φετινά στοιχεία. Όπως εξελίσσονται τα δεδομένα, το έλλειμμα του 2010 μπορεί να αγγίξει το 9% του ΑΕΠ και το χρέος να φθάσει το 150%, "πολύ γρηγορότερα απ' ό,τι αναμέναμε", σχολιάζει κοινοτικός παράγοντας.

Οι αναταράξεις στη ζώνη του ευρώ έχουν αναγκάσει τους αξιωματούχους να ψάχνουν λύσεις για το πρόβλημα της Ελλάδας, οι οποίες κινούνται πλέον ξεχωριστά και οι όποιες αποφάσεις θα παρθούν στη σύνοδο κορυφής του Δεκεμβρίου.

Όπως αναφέρει η κοινοτική πηγή, "η Ελλάδα είναι ξεχωριστή περίπτωση και ανήκει σε έναν μηχανισμό που καταρτίστηκε ειδικά γι' αυτήν". Όσο για τη λεγόμενη τρόικα, ανήκει πλέον στα χαρτιά, αφού δεν υπάρχουν δίαυλοι επικοινωνίας και κοινής στρατηγικής μεταξύ της Ε.Ε. και του ΔΝΤ.

Ασφαλείς πληροφορίες αναφέρουν ότι τα σενάρια που εξετάζονται αυτήν τη στιγμή σε ευρωπαϊκό επίπεδο είναι τα εξής:

- Πρώτο σενάριο: Μέχρι το τέλος του Μαρτίου του 2011 να έχουν παρθεί τα ανάλογα μέτρα ώστε ο προϋπολογισμός του 2010 να κλείσει εντός των στόχων. Υπενθυμίζεται πως βάσει των κανόνων ESA95 όσα εισπράξει το κράτος μέχρι το τέλος Φεβρουαρίου μπορούν να ενταχθούν στα έσοδα του 2010.

Οι Ευρωπαίοι θεωρούν ότι μια τέτοια εξέλιξη, σε συνδυασμό με την καλή πορεία του πρώτου τριμήνου του 2011, θα ηρεμήσει τις αγορές αλλά και τις χώρες της ευρωζώνης, ώστε να εξετάσουν το ενδεχόμενο αναπροσαρμογής των δόσεων αποπληρωμής του δανείου εκ μέρους της Ελλάδας. Ανάμεσα στα ενδεχόμενα είναι πάγωμα αποπληρωμής μέχρι και δύο έτη ή μικρότερες δόσεις σε βάθος 7ετίας.

Βέβαια, οι τόκοι του δανείου θα τρέχουν ώστε και οι 15 χώρες να βγουν κερδισμένες από μια τέτοια απόφαση. Βασική προϋπόθεση, όμως, είναι να δουλέψει πλήρως το νέο φορολογικό σύστημα είσπραξης εσόδων, που αναμένεται να εφαρμοστεί το νέο έτος, ώστε να αντιμετωπιστεί το φαινόμενο της φοροδιαφυγής.

Βασικές προϋποθέσεις είναι επίσης νέα συρρίκνωση του ευρύτερου δημοσίου τομέα κατά 30% και η χρηματοδότηση της αγοράς με δάνεια από της τράπεζες. Οι Ευρωπαίοι αξιωτούχοι υποστηρίζουν ότι το ελληνικό κράτος καθυστερεί σε μια σειρά θέματα που είναι βασικά για την ανάκαμψη της οικονομίας, όπως η εφαρμογή του αναπτυξιακού νόμου, η γρήγορη και πλήρης απορρόφηση των κοινοτικών κονδυλίων και οι ιδιωτικοποιήσεις.

- Δεύτερο σενάριο: Σε περίπτωση όπου οι στόχοι εξακολουθούν να υστερούν και τα δημοσιονομικά στοιχεία συνεχώς να αναθεωρούνται, υπάρχει το ενδεχόμενο επιμήκυνσης του παρόντος μνημονίου, που λήγει στο τέλος του 2013. Παράταση του μνημονίου σημαίνει ότι πρέπει να συνεχιστεί η λιτότητα μέχρι να μειωθεί το έλλειμμα στο 3% και να ολοκληρωθούν οι προσταγές για τη φιλελευθεροποίηση των αγορών σε όλους τους τομείς, στις ιδιωτικοποιήσεις, στο ασφαλιστικό, στην υγεία, στην εργασία των τραπεζών κ.λπ.

Παράλληλα, όμως, σημαίνει και παράταση της δανειοδότησης (δηλαδή επιπλέον κονδύλια) από την Ε.Ε. και το ΔΝΤ. Σε αυτό το σημείο υπάρχει και η ρήξη. Η ευρωζώνη, και ιδιαίτερα η Γερμανία, δεν φαίνεται διατεθειμένη να δώσει επιπλέον χρήματα. Από την άλλη, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο έχει ήδη διαμηνύσει στην κυβέρνηση ότι βλέπει θετικά ένα νέο πρόγραμμα δανειοδότησης ακόμα και σε διμερές επίπεδο, εάν δεν συμφωνήσει η ευρωζώνη. Βέβαια, οι όροι του θα υπαγορεύονται πλεον μόνο από το ταμείο.
 
Η προοπτική αυτή συναντά τις αντιστάσεις τόσο της Κομισιόν όσο και της ΕΚΤ αλλά και του προεδρείου του Eurogroup. Ωστόσο, δεν υπάρχει μηχανισμός ή πρόνοια στη Συνθήκη της Λισαβόνας που να απαγορεύει στην Ελλάδα να έρθει σε συμφωνία με το ΔΝΤ.

Αξιωματούχοι του διεθνούς οργανισμού ήδη αφήνουν να διαρρεύσει ότι αυτό είναι το επικρατέστερο σενάριο και παραθέτουν την πολιτική αστάθεια που επικρατεί τόσο στη χώρα μας όσο και στην ευρωζώνη. Οι ίδιες διαρροές μιλούν για "πείσμα της Ε.Ε. να διατηρηθούν οι δημοσιονομικοί στόχοι και να παρθούν σκληρά μέτρα, τα οποία όμως θα φέρουν κοινωνική αναταραχή".

- Το τρίτο σενάριο: Τόσο η Κομισιόν όσο και η ΕΚΤ φοβούνται ότι η παρουσίαση των αποτελεσμάτων του 2010 και η αναθεώρηση των στοιχείων που θα ανακοινωθούν τον Νοέμβριο θα φέρουν νέο κύμα δυσπιστίας στις αγορές, οι οποίες θα δουν το χρέος να εκτοξεύεται πάνω από το 127% για το 2009 και το έλλειμμα στο 15,6%.

Παράγοντες της Ε.Ε. σιωπηρά διερευνούν τις προθέσεις των δανειστών μας για πιθανή αναδιάρθρωση του χρέους, συμπεριλαμβανομένων και των τραπεζών που κατέχουν ελληνικά ομόλογα. Προϋπόθεση είναι να συμφωνήσουν και αυτοί στο ύψος του λεγόμενου κουρέματος των ελληνικών ομολόγων. Στη σύνοδο κορυφής της περασμένης εβδομάδας, μάλιστα, Γερμανοί διπλωμάτες τοποθετούσαν το haircut στο 20%.

Διερευνάται επίσης ο μηχανισμός που θα ακολουθηθεί σε τέτοια περίπτωση, καθώς δεν υπάρχει προηγούμενο ελεγχόμενης πτώχευσης στην ευρωζώνη. Μόνο το ΔΝΤ έχει "έτοιμη" αυτήν την τεχνογνωσία. Όπως ανέφερε χαρακτηριστικά στο euro2day o κορυφαίος κεντρικός τραπεζίτης, "κάτι τέτοιο θα γίνει overnight, ξαφνικά και γρήγορα, γιατί η σεναριολογία έχει αρνητικό αντίκτυπο στις αγορές".

Το θέμα των πρόωρων εκλογών

Οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι ανέφεραν ότι "η τρίτη δόση του δανείου τον Δεκέμβριο δεν κινδυνεύει αφού το μνημόνιο έχει αυτοματοποιημένους όρους, σε περίπτωση όπου οι στόχοι δεν επιτευχθούν".

Υπενθυμίζεται ότι η δανειακή συμφωνία προνοεί αύξηση της έμμεσης φορολογίας σε τσιγάρα, ποτά και βενζίνη, όμως δίνεται η δυνατότητα εναλλακτικής ισόποσης λύσης. Σε αυτό το πλαίσιο κινείται το οικονομικό επιτελείο, που έχει δώσει σήμα στα άλλα υπουργεία για περικοπές των δαπανών τους που έχουν απομείνει  μέχρι το τέλος του έτους. Στο τραπέζι τίθεται και η κατάργηση του προγράμματος δημοσίων επενδύσεων, στο οποίο όμως αντιδρούν οι Βρυξέλλες.

Τόσο η Κομισιόν όσο και η ΕΚΤ θεωρούν επικίνδυνη την πολιτική αστάθεια στη χώρα μας και απεύχονται την επιλογή των πρόωρων εκλογών. Και αυτό γιατί κατά τις δικές τους εκτιμήσεις τυχόν εθνικές εκλογές μπορεί να φέρουν παρατεταμένη ακυβερνησία, γιατί ίσως κανένα κόμμα δεν θα έχει την απαιτούμενη πλειοψηφία. Φέροντας ως παράδειγμα τη γειτονική Ιταλία, οι αξιωματούχοι υποστηρίζουν ότι κυβερνήσεις συνασπισμού σε χώρες με οικονομική κρίση δεν μπορούν να σταθούν και ίσως ανοίξουν έναν φαύλο κύκλο επαναλαμβανόμενων εκλογών.