Ένας νέος κύκλος αμφισβήτησης των προθέσεων και της ετοιμότητας της ευρωζώνης να εγκρίνει έναν μηχανισμό στήριξης που θα ανταποκρίνεται στις άμεσες και μεσοπρόθεσμες ανάγκες της Ελλάδας κυριαρχεί, πλέον, στις αγορές, στέλνοντας για άλλη μία φορά μήνυμα σε Αθήνα, Βερολίνο και Βρυξέλλες ότι απαιτούνται πράξεις και όχι λόγια.

Η απόφαση της ελληνικής κυβέρνησης να υποβάλει και επίσημα αίτημα προσφυγής στον μηχανισμό μπορεί να καθησύχασε μέρος των ανησυχιών των επενδυτών, δεν κατέστη όμως δυνατόν να αναστρέψει το βαρύτατο κλίμα αβεβαιότητας γύρω από την ελληνική οικονομία και τις προοπτικές της.

Και αυτό γιατί οι εγγενείς δυσλειτουργίες της ευρωζώνης επιβάλλουν χρόνο, προκειμένου να εγκριθεί η υπαγωγή της Ελλάδας στον μηχανισμό και να διευκρινιστούν κρίσιμες λεπτομέρειες, όπως το ύψος και η διάρκεια της χρηματοδότησης.

Αποτέλεσμα είναι οι αγορές να αμφιβάλλουν ακόμη και για την ύπαρξη του μηχανισμού και ο κίνδυνος «ατυχήματος», για την Ελλάδα αλλά και την ευρωζώνη, να ισχυροποιείται.

Το ελληνικό ζήτημα εισήλθε, σύμφωνα με στέλεχος ξένης επενδυτικής τράπεζας, σε μια ενδιάμεση περίοδο που θα κρατήσει ως τις 9 Μαΐου, όταν και διενεργούνται οι εκλογές στη Ρηνανία - Βεστφαλία. Σε αυτήν την περίοδο τόσο η Ελλάδα όσο και η Γερμανία θα συνομιλούν δημόσια απευθυνόμενες αμφότερες κυρίως στο εσωτερικό της χώρας.

Η στρατηγική της Γερμανίας έγινε ξεκάθαρα εμφανής, χθες. Τόσο η καγκελάριος Μέρκελ όσο και ο υπουργός Οικονομικών θέτουν ως προϋπόθεση για τη βοήθεια να ανακοινώσει η ελληνική κυβέρνηση πριν από την έγκριση του μηχανισμού νέα σκληρά μέτρα λιτότητας.

Πρόκειται, σύμφωνα με πολιτικούς αναλυτές, για καθαρά επικοινωνιακή τακτική που επιδιώκει να ικανοποιήσει μέρος της γερμανικής κοινής γνώμης, καθώς είναι δεδομένο ότι θα επιβληθούν στην Ελλάδα επιπρόσθετα σκληρά μέτρα.

Αν, από την πλευρά της, η ελληνική κυβέρνηση συνεχίσει «να πετάει την μπάλα στην εξέδρα», περιμένοντας τη συνταγή που θα της επιβάλουν η ευρωζώνη και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, τότε ως τις 9 Μαΐου το volatility σε ελληνικά ομόλογα και δευτερευόντως στα πορτογαλικά θα παραμείνει υψηλό, με ανοιχτό το ενδεχόμενο «ατυχήματος».

1ος Κίνδυνος: Πόσο έτοιμος είναι ο μηχανισμός;

Η Ελλάδα κερδίζει μεν χρόνο υποβάλλοντας γρήγορα αίτημα υπαγωγής στον μηχανισμό, οι αγορές όμως ανησυχούν για το κατά πόσον ο μηχανισμός είναι έτοιμος και οι Ευρωπαίοι εταίροι μας είναι πραγματικά πρόθυμοι να βάλουν το χέρι στην τσέπη.

Η έντονη αντίδραση στη Γερμανία για τη συμμετοχή της χώρας στη βοήθεια αποτελεί το κύριο αγκάθι των αμφισβητήσεων σε σχέση με την ετοιμότητα της ευρωζώνης να δράσει ώστε να αποφευχθεί ο κίνδυνος η Ελλάδα να κηρύξει στάση πληρωμών μετατρεπόμενη σε Lehman Brothers της Ένωσης.

Οι πιο ψύχραιμοι εκτιμούν ότι ο μηχανισμός θα ενεργοποιηθεί μετά την 9η Μαΐου, αφού ολοκληρωθούν οι εκλογές στο κρατίδιο της Ρηνανίας - Βεστφαλίας στη Γερμανία. Μέχρι τότε, με δεδομένο ότι η γερμανική κοινή γνώμη αντιτίθεται στη βοήθεια προς την Ελλάδα, όπως και μέρος του κυβερνητικού συνασπισμού, η γερμανική κυβέρνηση θα θέτει σκληρές προϋποθέσεις για τη βοήθεια προς την Ελλάδα.

Η δήλωση του Γερμανού υπουργού Εξωτερικών κ. Γκ. Βεστερβέλε ότι μια πρόωρη δέσμευση για την οικονομική βοήθεια θα μείωνε την πίεση στην Ελλάδα για μέτρα περιορισμού του ελλείμματος αποτυπώνει ανάγλυφα τη στάση της Γερμανίας μέχρι, τουλάχιστον, τις 9 Μαΐου.

Ήδη, η ελληνική κυβέρνηση αναγκάστηκε να δηλώσει ότι πρώτα θα ανακοινωθούν τα επιπρόσθετα μέτρα και μετά θα λάβει την προκαταβολή της βοήθειας. Η ανακοίνωση του σκληρού προγράμματος που θα επιβληθεί στην Ελλάδα εκτιμάται ότι θα δράσει κατευναστικά και στις αντιδράσεις της γερμανικής κοινής γνώμης.

Είναι πιθανόν, σύμφωνα με αναλυτές, να υπάρξει μια ενδιάμεση περίοδος ως τις 9 Μαΐου, όπου με αφορμή την οριστικοποίηση των τελευταίων τυπικών λεπτομερειών του μηχανισμού θα δοθεί ο πολύτιμος χρόνος στη Γερμανία.

2ος Κίνδυνος: Θα έχουμε 9,5 δισ. ευρώ στις 19 Μαΐου;

Ταυτόχρονα, οι υπόλοιπες χώρες της ευρωζώνης θα προωθούν τη διαδικασία λήψης απόφασης ώστε ο μηχανισμός να διαθέτει τα απαραίτητα κεφάλαια για προκαταβολή στην Ελλάδα, ακόμη και αν η Γερμανία εγκρίνει τη συμμετοχή της στον μηχανισμό προς τα τέλη Μαΐου.

Η παραπάνω προετοιμασία καθησυχάζει το δεύτερο σκέλος των ανησυχιών της αγοράς. Αν, δηλαδή, μέρος της βοήθειας θα είναι διαθέσιμο στις 19 Μαΐου, όταν η Ελλάδα καλείται να αποπληρώσει ομόλογα αξίας 9,5 δισ. ευρώ που λήγουν.

Ο μηχανισμός στήριξης της Ελλάδας θα έχει ενεργοποιηθεί έως τις 19 Μαΐου, προκειμένου να καλυφθούν ανάγκες 9,5 δισεκατομμυρίων ευρώ, διαβεβαιώνει ο υπουργός Οικονομικών, κ. Γιώργος Παπακωνσταντίνου, χωρίς όμως προς το παρόν να καθησυχάζει τις αγορές.

3ος Κίνδυνος: Είναι αρκετό το πακέτο των 45 δισ. ευρώ;

Οι κεφαλαιαγορές δεν θεωρούν ότι το πακέτο βοήθειας ύψους 45 δισ. ευρώ είναι αρκετό για να λύσει τα προβλήματα χρηματοδότησης της Ελλάδας, καθώς καλύπτει μόνο τις δημοσιονομικές ανάγκες του 2010, όχι αυτές των επόμενων 2 - 3 ετών.

Το προφίλ χρέους της Ελλάδας δείχνει μεγαλύτερη επιβάρυνση στα πιο βραχυχρόνια ομόλογα, κάτι που σημαίνει ότι θα αντιμετωπίσει μεγαλύτερες πιέσεις χρηματοδότησης στα επόμενα 2 - 3 χρόνια.

Με δεδομένο ότι η συμφωνία προβλέπει πλέγμα μέτρων δημοσιονομικής εξυγίανσης και ανάπτυξης σε βάθος τριετίας, η χρηματοδότηση από τον μηχανισμό θα δύναται να επεκταθεί και πέραν του 2010, αν και στόχος της κυβέρνησης παραμένει να ξεκινήσει από τον Μάιο του 2011 να δανείζεται και πάλι από τις αγορές.

4ος Κίνδυνος: Θα χρειαστεί αναδιάρθρωση του χρέους;

Το ύψος της βοήθειας μπορεί να ξεπεράσει και τα 80 δισ. ευρώ (60 δισ. ευρώ από την ευρωζώνη και 20 δισ. ευρώ από το ΔΝΤ) και θα καταβάλλεται σε δόσεις ανά τρίμηνο. Αν το ύψος της βοήθειας φτάσει στο παραπάνω ποσό και κυρίως αν το πλέγμα μέτρων που αποφασίσει η κυβέρνηση υπό τις οδηγίες της ευρωζώνης και του ΔΝΤ κριθεί αποτελεσματικό, τότε θα καθησυχαστούν και οι ανησυχίες των αγορών για αναδιάρθρωση χρέους.

Ανησυχίες που ώθησαν την περασμένη εβδομάδα τα spreads των ελληνικών ομολόγων σε ιστορικά υψηλά 12ετίας, καθώς οι επενδυτές ενσωμάτωσαν στις τιμές το ενδεχόμενο χρονικής μετάθεσης λήξεως για τις μακροχρόνιες εκδόσεις ελληνικού χρέους.

Οι εκτιμήσεις μεγάλων ξένων τραπεζών ότι υπάρχει ανάγκη για μεσοπρόθεσμου ορίζοντα λύση χρηματοδότησης της Ελλάδας (Citigroup) και πως η βοήθεια τελικά θα είναι μεγαλύτερη σε ύψος και διάρκεια (Deutsche Bank) δείχνουν ότι το κλίμα μεταξύ των επενδυτών αρχίζει να διαφοροποιείται ως προς το πόσο πιθανό είναι το ενδεχόμενο αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους.

Οι αναλυτές των τραπεζών αναφέρουν τώρα την αυτονόητη διαπίστωση ότι σε περίπτωση έστω και ήπιας αναδιάρθρωσης αφενός οι επιπτώσεις στο ελληνικό και στο ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα θα είναι σημαντικές, αφετέρου θα ενταθούν οι πιέσεις σε πορτογαλικά ομόλογα καθώς και στα ομόλογα άλλων περιφερειακών χωρών της ευρωζώνης, καθώς όσοι πόνταραν στη χρεοκοπία της Ελλάδας θα ποντάρουν στον επόμενο αδύναμο κρίκο της ευρωζώνης.

5ος Κίνδυνος: Θα μετασταθεί η κρίση στην Πορτογαλία;

Αποτελεί, σύμφωνα με στελέχη ελληνικών και ξένων τραπεζών, τη σοβαρότερη απειλή για την Ελλάδα και βεβαίως για το μέλλον της ευρωζώνης. Την Παρασκευή, μετά το διάγγελμα του πρωθυπουργού, τα spreads των πορτογαλικών ομολόγων διευρύνθηκαν συμβάλλοντας στο να διαλυθεί ταχύτατα το κύμα short covering και στα ελληνικά ομόλογα και μετοχές.

Το ερώτημα των πολλών δισεκατομμυρίων ευρώ είναι αν μέρος της αγοράς ποντάρει στην ενεργοποίηση ενός αντίστοιχου μηχανισμού στήριξης και για την Πορτογαλία.

Οι αναλυτές σημειώνουν ότι οι αγορές ενδέχεται να πιέσουν υψηλότερα τα ομόλογα και άλλων περιφερειακών χωρών της ευρωζώνης όπως η Πορτογαλία, για να τεστάρουν την προθυμία και την ετοιμότητα της ευρωζώνης να διασώσει και άλλες δημοσιονομικά αδύναμες χώρες.

Σε μια τέτοια περίπτωση οι αγορές θα στοιχηματίζουν πλέον ευθέως στη διάλυση του ευρώ και της ευρωζώνης, καθώς η Γερμανία θα πρέπει να αντιμετωπίσει το δίλημμα να αναλάβει τα χρέη των περιφερειακών χωρών της Ένωσης ή να φύγει από αυτήν. Το σενάριο είναι εφιαλτικό για την Ελλάδα, αφού θα σημάνει την αχρήστευση του μηχανισμού.

Την ίδια στιγμή, όμως, για το παγκόσμιο σύστημα θα σημάνει την έλευση ενός θερμότατου καλοκαιριού με διαδοχικές κρίσεις κρατικού χρέους ανά τον κόσμο και επομένως με βαρύτατες συνέπειες για την παγκόσμια οικονομία.

Η ευρωζώνη διαθέτει στα χέρια της σημαντικά όπλα για να αντιμετωπίσει την εξάπλωση της πυρκαγιάς, με πλέον αποτελεσματικό τη δυνατότητα της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας να βγει και να αγοράσει ελληνικά και πορτογαλικά ομόλογα «καίγοντας» όσους ποντάρουν στο ενδεχόμενο της διάλυσής της, αναφέρουν τραπεζικά στελέχη, εφόσον βέβαια η Γερμανία συνεχίζει να επιθυμεί την παραμονή της στην ΟΝΕ.