Πιέζονται να δώσουν δάνεια, τα οποία φοβούνται ότι θα μετατραπούν σε επισφάλειες μέσα
σε λίγους μόνο μήνες - Ποιες μεθόδους ακολουθούν προκειμένου να περιορίσουν τις επιπτώσεις.

To σύνθημα του πρώην υπουργού Οικονομίας και Οικονομικών, κ. Γιώργου Αλογοσκούφη, για πιστωτική επέκταση των τραπεζών τουλάχιστον +10% μέσα στο 2009 δεν πολυακούγεται τελευταία. Επιπλέον, πολλοί είναι εκείνοι που έσπευσαν να πάρουν τις σχετικές αποστάσεις από αυτό.

Ο διοικητής της Τραπέζης της Ελλάδος, για παράδειγμα, ανέφερε μεν το +10%, αλλά για την ακρίβεια μίλησε για «περίπου +10%» και μάλιστα «κάτω από προϋποθέσεις»...

Από την πλευρά των αναλυτών, επίσης, λίγοι είναι εκείνοι που δηλώνουν τόσο αισιόδοξοι για την επίτευξη του στόχου αυτού. Η Marfin Analysis πριν από κάποιες εβδομάδες είχε προβλέψει επίδοση γύρω στο 7% - 8%, ενώ αντίστοιχη είναι και η εκτίμηση της πρόσφατης έκθεσης της Nomura για τις ελληνικές τράπεζες, όπου ο ξένος οίκος δηλώνει: «Περιμένουμε να δούμε την αύξηση του δανεισμού να πέφτει το 2009 σε μεσαία προς υψηλά μονοψήφια ποσοστά».

Αθροιστικά, μάλιστα, για τις τέσσερις τράπεζες τις οποίες καλύπτει (Εθνική, Alpha, Eurobank, Πειραιώς) προβλέπει αύξηση χορηγήσεων 7,8%.

Περισσότερο αισιόδοξη φάνηκε η Deutsche Bank στην «περιβόητη» έκθεσή της για τα ελληνικά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, αναφέροντας: «Ως αποτέλεσμα του κρατικού πακέτου στήριξης, οι τράπεζες διαθέτουν επαρκείς πόρους για να αντιμετωπίσουν τις χρηματοοικονομικές ανάγκες τους».
 
Ο γερμανικός οίκος υποστηρίζει μεν πως η αύξηση των χορηγήσεων θα κυμανθεί γύρω στο 10%, αλλά σε άλλο σημείο της έκθεσης αναφέρεται: «Οι τράπεζες θα ακολουθήσουν τον βασικό κανόνα της πιστωτικής αυτοχρηματοδότησης, που σημαίνει ότι η αύξηση των καταθέσεων δεν θα πρέπει να είναι χαμηλότερη από την άνοδο των χορηγήσεων».

H Deutsche Bank, δηλαδή, πιστεύει στο 9% - 10% που θέτει ως στόχο η Τράπεζα της Ελλάδος, με την παραδοχή όμως ότι ανάλογη αύξηση θα σημειωθεί και στις καταθέσεις (9% - 10%).

Κατά πόσον όμως είναι βέβαιη η άνοδος των καταθέσεων γύρω στο 10%, όταν η αύξηση του ΑΕΠ σε τρέχουσες τιμές αναμένεται να κυμανθεί περί το 3% με 3,5% (σε σταθερές τιμές από 0% - 1%) και ο ανατοκισμός των σημερινών καταθέσεων δεν θα αποδώσει κατά μέσο όρο πάνω από 4%;

Οι τράπεζες έχουν κάθε λόγο να είναι αρκετά φειδωλές για τις εκταμιεύσεις νέων δανείων και αυτό οφείλεται κυρίως στην αβεβαιότητα και στην έλλειψη ορατότητας που επικρατούν σε μια σειρά σημαντικά θέματα.

Δεν γνωρίζουν, για παράδειγμα, πότε θα «ξεπαγώσει» η χονδρική αγορά κεφαλαίων (wholesale funding) στο εξωτερικό, ενώ παράλληλα περιμένουν με αγωνία να διαπιστώσουν πόσο πολύ θα αυξηθούν τελικά οι επισφάλειες τόσο στην Ελλάδα όσο και στις χώρες της νοτιοανατολικής Ευρώπης, στις οποίες διαθέτουν παρουσία.

Στα Βαλκάνια το ποσοστό πτώσης των τοπικών οικονομιών είναι πολύ πιο μεγάλο σε σύγκριση με την Ελλάδα και οι εκτιμήσεις για τις μελλοντικές επισφάλειες διαφέρουν σημαντικά μεταξύ τους.

Κάτω λοιπόν από αυτές τις συνθήκες, τα πιστωτικά ιδρύματα γνωρίζουν ότι θα υπάρξουν αρκετά δάνεια όπου θα χάσουν τα χρήματά τους και επίσης άλλες περιπτώσεις όπου θα πρέπει να χορηγήσουν νέα δάνεια, έτσι ώστε να ελπίζουν ότι θα διασώσουν τα παλαιότερα. Και τα δύο ενδεχόμενα συνεπάγονται απώλειες ρευστότητας...

--- Οι άμυνες

Κάτω από αυτές τις συνθήκες, οι τράπεζες προχωρούν σε παρεμβατικές κινήσεις στην πολιτική των χορηγήσεών τους, προκειμένου να επιτύχουν όσο το δυνατόν περισσότερο αυτό που με πρώτη ματιά φαίνεται ακατόρθωτο: και η ελληνική οικονομία να χρηματοδοτηθεί, ομαλότερα, όσο περισσότερο γίνεται και το ποσοστό ανόδου των χορηγήσεων να μη φτάσει τελικά στο 10%.

Σε αυτήν την προσπάθεια, οι τράπεζες έχουν ορισμένους συμμάχους: Πρώτα απ’ όλα την αναιμική ζήτηση για στεγαστικά δάνεια. Και αυτό γιατί οι μεν εργολάβοι έχουν σταματήσει να χτίζουν, περιμένοντας πρώτα να ρευστοποιήσουν τα υψηλά αποθέματα σπιτιών που διαθέτουν, οι δε αγοραστές δεν αγοράζουν φοβούμενοι πτώση στις τιμές των ακινήτων.

Το δεύτερο θετικό στοιχείο για τα πιστωτικά ιδρύματα είναι η κατακόρυφη πτώση στις τιμές του πετρελαίου και των άλλων πρώτων υλών (αλουμίνιο, χάλυβας). Και αυτό γιατί όσο περισσότερο υποχωρούν οι τιμές των προϊόντων αυτών, τόσο μειώνονται οι ανάγκες για κεφάλαιο κίνησης των επιχειρήσεων.

Συνολικότερα, οι τράπεζες έχουν ήδη αποφασίσει να μεταφέρουν το κέντρο βάρους των χορηγήσεών τους από τη λιανική τραπεζική προς τις επιχειρήσεις, τόσο τις μεγάλες όσο και τις μικρομεσαίες.

Και αυτό γιατί αν δεν χρηματοδοτήσουν επαρκώς τις επιχειρήσεις, τότε θα υποστούν πολύ μεγάλες απώλειες από τις επισφάλειες που θα «σκάσουν». Και επίσης επειδή οι επιδράσεις στην οικονομία από τη μείωση των καταναλωτικών δανείων και των πιστωτικών καρτών είναι πολύ λιγότερες από μια περικοπή δανειοδοτήσεων σε επιχειρήσεις.

Άλλες κινήσεις στις οποίες προχωρούν τα πιστωτικά ιδρύματα είναι η μετατροπή επιχειρηματικών δανείων σε ομολογιακά (προκειμένου να τα τιτλοποιήσουν), η αύξηση των εγγυήσεων σε νέα δάνεια καθώς και η μετατροπή κάποιων προβληματικών βραχυπρόθεσμων καταναλωτικών δανείων σε μακροπρόθεσμα με την προσημείωση ακινήτου κ.λπ.

ΤΟ ΜΕΓΑΛΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ

Η αποδοχή του κρατικού πακέτου στήριξης από τις τράπεζες μπορεί μεν να τις ενισχύσει κεφαλαιακά, αλλά τις έχει φέρει σε δύσκολη θέση όσον αφορά στον τρόπο με τον οποίο θα χειριστούν το θέμα των χορηγήσεων.

Και αυτό γιατί πολλές φορές τα πιστωτικά ιδρύματα δεν περιορίζουν τις «γραμμές χρηματοδότησης» λόγω έλλειψης κεφαλαίων, αλλά επειδή ο επιχειρηματικός κίνδυνος έχει αυξηθεί σημαντικά και φοβούνται ότι τελικά θα χάσουν τα λεφτά τους.

«Το θέμα δεν είναι να λύσουμε ένα πρόβλημα, αυτό της χρηματοδότησης, και μετά να δημιουργήσουμε ένα μεγαλύτερο», δήλωσε υψηλόβαθμο τραπεζικό στέλεχος, συμπληρώνοντας: «Εμείς από την πλευρά μας έχουμε τη δυνατότητα και τη διάθεση να δανείσουμε όποιον πελάτη πιστεύουμε ότι είναι σε θέση να αποπληρώσει το δάνειό του. Αλλά κάτω από αυτές τις συνθήκες της κρίσης, έχουμε αμφιβολίες ακόμη και για περιπτώσεις τις οποίες πριν από ένα ή δύο χρόνια θεωρούσαμε σίγουρες»...

H άποψη αυτή ενισχύεται και από στελέχη ορισμένων επίλεκτων εταιρειών, που δηλώνουν στον «M» ότι «μέχρι τώρα δεν έχει αλλάξει η στάση των τραπεζών απέναντί μας».

Την ίδια ώρα, όμως, που οι τράπεζες διστάζουν να δώσουν δάνεια υπό τον φόβο ότι θα μετατραπούν σε επισφάλειες μέσα σε λίγους μόνο μήνες, πιέζονται τόσο από την κυβέρνηση όσο και από την κοινή γνώμη για να χρηματοδοτήσουν απρόσκοπτα την οικονομία, ιδίως τώρα που μπήκαν στο πρόγραμμα του πακέτου στήριξης.

* Αναδημοσίευση από το 571ο φύλλο της εβδομαδιαίας εφημερίδας ΜΕΤΟΧΟΣ & ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ, 27/2 - 3/3/2009.