Συνθήκες πρωτόγνωρης ασφυξίας δημιουργούνται για χιλιάδες μικρομεσαίες επιχειρήσεις από τον εκρηκτικό συνδυασμό μείωσης στη διάρκεια των επιταγών που προεξοφλούν οι τράπεζες σε συνδυασμό με τη μείωση της ζήτησης, την αύξηση των ακάλυπτων και την εκτίναξη της μέσης διάρκειας είσπραξης σχεδόν στο 12μηνο!

Σε μια αγορά που λειτουργούσε με επιδεινούμενους χρόνους είσπραξης απαιτήσεων και με… κατάχρηση επιταγών, η επιδείνωση της κρίσης εκτίναξε τους δείκτες ασφυξίας. Η αγορά στεγνώνει από ρευστό και η κρίση πλήττει κατά κύριο λόγο τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις και δη όσες εξ αυτών πωλούν κατά κύριο λόγο στην ελληνική αγορά.

Η αξία των ακάλυπτων επιταγών στο τέλος Δεκεμβρίου έφτασε στο 1,29 δισ. ευρώ σημειώνοντας σε ετήσια βάση αύξηση κατά 174% σε αξία και σε ποσοστό 154% σε εκδοθέντα τεμάχια. Στο σύνολο του 2008 η αξία των ακάλυπτων έφτασε το 1,46 δισ. ευρώ από 1,099 δισ. το 2007 καταγράφοντας άνοδο κατά 32,8%.

Η εκτίναξη των ακάλυπτων τον Δεκέμβριο, μήνα όπου παραδοσιακά η αγορά "ζεσταίνεται" λόγω της εορταστικής περιόδου και του 13ου μισθού, αποτυπώνει και την ταχύτατη επιδείνωση της πιστωτικής ασφυξίας, η οποία ξεκίνησε μετά τον Οκτώβριο.

Οι τράπεζες έκλεισαν τις στρόφιγγες βραχυπρόθεσμου δανεισμού και άρχισαν να μαζεύουν την τακτική που ακολουθούσαν όσον αφορά στο πλαφόν προεξόφλησης. Το συμμάζεμα στην προεξόφληση επιταγών χτύπησε κατευθείαν την αγορά με αποτέλεσμα να αυξηθούν τα λουκέτα και να επιμηκυνθεί ο μέσος χρόνος διάρκειας των επιταγών.

---Μαζεύουν όρια και ποσά προεξόφλησης επιταγών οι τράπεζες

Η αγορά όλο και περισσότερο κινείται πλέον με επιταγές 12μήνου. Επιταγές, όμως, που συχνά δεν προεξοφλούνται από τις τράπεζες, καθώς οι τελευταίες περιορίζουν τη διάρκεια των επιταγών που προεξοφλούν στους 4 - 6 μήνες. Οι τέσσερις μήνες αποτελούν την επίσημη γραμμή του συνόλου σχεδόν των μεγάλων τραπεζών, παρ’ όλα αυτά όμως υπάρχει σειρά εξαιρέσεων.

"Αν μια μικρομεσαία επιχείρηση φέρει επιταγή εισηγμένης εταιρίας με δεδομένη πιστοληπτική ικανότητα θα την προεξοφλήσουμε ακόμη και αν είναι 12 μηνών", διευκρινίζει τραπεζικό στέλεχος, το οποίο σημειώνει, πάντως, ότι μεγάλες και μεσαίες εισηγμένες δεν ακολουθούν τέτοια πρακτική. Πρακτικά, η μέση διάρκεια επιταγών που κάνουν αποδεκτές πλέον οι τράπεζες κινείται στο 6μηνο με στόχο να μειωθεί στο 4μηνο.

Ταυτόχρονα, οι τράπεζες μειώνουν το αποδεκτό ποσοστό των προσκομιζόμενων επιταγών ανά εκδότη στα επίπεδα του 7% - 8%, ενώ πριν από τον Οκτώβριο έφτανε και στο 12% του συνόλου των επιταγών προς προεξόφληση. Έτσι, για επιταγές αξίας 100 χιλ. ευρώ του ίδιου εκδότη μια επιχείρηση μπορεί να προεξοφλήσει σήμερα επιταγές αξίας μόλις 7 - 8 χιλ. ευρώ.

Και το χειρότερο είναι ότι δεν μπορεί πλέον να εισπράξει 7 ή 8 χιλ. ευρώ, δηλαδή το 100% ή έστω το 90% του ποσού, αλλά το 70% - 80%. Επιπλέον, για επιταγές διευκόλυνσης οι τράπεζες απαιτούν πλέον να συνοδεύονται απαρέγκλιτα από τα σχετικά τιμολόγια. Έλεγχος που κρίθηκε αναγκαίος προκειμένου να περιοριστεί το φαινόμενο ανταλλαγής επιταγών χωρίς αυτές να αντιστοιχίζονται με πραγματικές εμπορικές συναλλαγές μεταξύ επιχειρήσεων.

Πρόκειται για πρακτική που πήρε μεγάλες διαστάσεις την προηγούμενη πενταετία, με την ανοχή και την έμμεση ενθάρρυνση των τραπεζών, οι οποίες γνώριζαν ότι ουσιαστικά η μια επιχείρηση διευκόλυνε την άλλη προκειμένου να προεξοφλούνται επιταγές και να εξασφαλίζεται το απαραίτητο κεφάλαιο κίνησης.

Χαρακτηριστικό είναι ότι δύο μικρές βιομηχανίες πλαστικών, με τζίρο που δεν ξεπερνά τα 8 εκατ. ευρώ έκαστη, έφτασαν να διακινούν η μία επιταγές αξίας 1 εκατ. ευρώ της άλλης! Με τον τρόπο αυτόν δανείστηκαν για κεφάλαιο κίνησης από τις τράπεζες 2 εκατ. ευρώ και η κατάρρευση της μιας οδήγησε σε ζημία αρκετών χιλιάδων ευρώ στο τραπεζικό σύστημα.

Για "κακούς" πελάτες κάποιες τράπεζες ζητούν να προσκομίσουν και τα αποκόμματα
(στελέχη) των μπλοκ επιταγών τους προκειμένου να ελέγξουν τις επιταγές που κυκλοφορούν στην αγορά, καθώς δεν υπάρχει διατραπεζικό σύστημα ελέγχου.

Ο περιορισμός σε όρια και σε ποσά προεξόφλησης επιταγών και ο αυστηρότερος έλεγχος ως προς τις επιταγές που γίνονται αποδεκτές, παρότι απαραίτητος για την προστασία του τραπεζικού συστήματος και μέσω αυτού της αξιοπιστίας των συναλλαγών, πιέζει ιδιαίτερα τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις μια και τους στερεί κεφάλαιο κίνησης σε μια περίοδο μείωσης στη ζήτηση και αδυναμίας στη λήψη δανείων.

---Ανώτατη διάρκεια πίστωσης 180 ημέρες δέχονται οι ασφαλιστικές

Η λύση ανάγκης είναι η στροφή των μικρομεσαίων επιχειρήσεων προς την ασφάλιση πιστώσεων. Κατά το τελευταίο δίμηνο - τρίμηνο η προσέλευση των εταιριών στις μόλις τρεις ασφαλιστικές που ασφαλίζουν πιστώσεις έχει ξεπεράσει κάθε προηγούμενο.

Με δεδομένο πάντως ότι πρόκειται για επιχειρήσεις χωρίς ισχυρά οικονομικά μεγέθη, που συναλλάσσονται κατά κύριο λόγο με άλλες ελληνικές εταιρίες, για τις οποίες οι βάσεις δεδομένων των ασφαλιστικών δεν διαθέτουν στατιστικά στοιχεία, οι ασφαλιστικές εμφανίζονται ιδιαίτερα προσεκτικές.

Ο ανώτατος δε χρόνος της διάρκειας πίστωσης που δέχονται οι ασφαλιστικές των πιστώσεων δεν ξεπερνά τις 180 ημέρες, όταν αντίστοιχα ο μέσος χρόνος πληρωμών έχει ξεπεράσει πλέον τις 250 ημέρες. Δηλαδή, η μέση ελληνική επιχείρηση περιμένει οκτώ και πλέον μήνες για να πληρωθεί για μια πώληση, όταν η αντίστοιχη ευρωπαϊκή (με εξαίρεση άλλες χώρες του ευρωπαϊκού Νότου, όπως η Ιταλία) εξοφλείται το πολύ σε 90 ημέρες.

Οι περιορισμοί από τις ασφαλιστικές πλήττουν ιδιαίτερα τις χονδρεμπορικές και τις λιανεμπορικές επιχειρήσεις, οι οποίες εκτιμούν ότι οι συνέπειες της κρίσης θα γιγαντωθούν μέχρι και τη λήξη του α΄ εξαμήνου και οι χρόνοι θα αρχίσουν να βελτιώνονται εν συνεχεία.

Ισχυρές πιέσεις δέχονται και οι φαρμακαποθήκες λόγω της διεύρυνσης στην καθυστέρηση των πληρωμών από το Δημόσιο, η οποία έμμεσα επηρεάζει και τα φαρμακεία που πουλάνε κυρίως σε ασφαλισμένους του Δημοσίου. Τα φαρμακεία περιμένοντας να εισπράξουν ως και 7 μήνες από το Δημόσιο καθυστερούν με τη σειρά τους τις πληρωμές τους σε φαρμακαποθήκες.