Τα μυστικά της συμφωνίας του bail in

Μετά από δύο  συνεδρίες που τράβηξαν μέχρι τις πρώτες πρωινές ώρες, οι υπουργοί Οικονομικών της Ε.Ε. κατέληξαν τελικώς σε συμφωνία αναφορικά με τους νέους κανόνες που θα διέπουν τη διάσωση, το αποκαλούμενο bail-out, των ευρωπαϊκών τραπεζών. Ιδού μια ματιά, με την μορφή των ερωταπαντήσεων, σχετικά με το καίριο αυτό ζήτημα της ευρωπαϊκής ενοποίησης.

*Είναι η συμφωνία πράγματι ένα μεγάλο βήμα προς την τραπεζική ενοποίηση;

Σίγουρα είναι σημαντική πρόοδος. Αλλά δεν μπορεί να θεωρηθεί μεγάλο άλμα. Η πρωτόλεια μορφή των κανόνων για τις τραπεζικές διασώσεις προτάθηκε πέρυσι, πριν ακόμη υιοθετήσουν την ιδέα της τραπεζικής ενοποίησης της ευρωζώνης οι ηγέτες της ΕΕ. Αποτελεί περισσότερο από όλα, την πολιτική προϋπόθεση για βαθύτερη χρηματοπιστωτική ενοποίηση. Καθορίζει το πλαίσιο των αρμοδιοτήτων των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων όσον αφορά την διαχείριση των τραπεζικών καταρρεύσεων και αφορά τις χώρες εντός κι εκτός της ευρωζώνης. 

*Γιατί καθυστέρησε τόσο; Ποιες ήταν οι βασικές διαφωνίες;

Είναι αξιοπρόσεκτο ότι, πέντε χρόνια μετά την κατάρρευση της Lehman, σε αρκετές χώρες της ΕΕ εξακολουθεί να μην υπάρχει ρυθμιστική αρχή για την εκκαθάριση των τραπεζών –ούτε καν κανόνες για την διαχείριση της κατάρρευσης τραπεζών. Οι ρυθμιστές διαφώνησαν επί μεγάλο χρονικό διάστημα για τον σχεδιασμό τους, καθώς φοβούνταν ότι η επιβολή ζημιών στους πιστωτές θα τρόμαζε την εύθραυστη αγορά τραπεζικής χρηματοδότησης.

Τα κράτη μέλη της ΕΕ είχαν πολύ διαφορετικές απόψεις για το πώς γίνεται η διαχείριση μιας τραπεζικής κρίσης καθώς υπήρχαν τράπεζες με πολύ διαφορετικές χρηματοδοτικές δομές, αδυναμίες και πολιτικές προτεραιότητες και συχνά διαφορετικά συμφέροντα. Όλα αυτά δημιούργησαν διαμάχες, επί ένα έτος και πλέον, για τα περιθώρια ελαστικότητας που θα δίνονταν στις εθνικές αρχές ώστε να μπορούν να προστατεύσουν τους συγκεκριμένους πιστωτές ή καταθέτες. Τελικά συμφώνησαν χθες, αλλά θα πρέπει να περάσουν όλα τα κράτη μέλη τη νομοθεσία  από τα εθνικά κοινοβούλια τους.

*Οι πολιτικοί συμβιβασμοί θα επιφέρουν συμβιβασμούς στις μεταρρυθμίσεις;

Το ερώτημα αυτό παραμένει ανοιχτό. Για να εξασφαλίσουν την πολιτική συμφωνία, τα κράτη μέλη κέρδισαν αρκετά περιθώρια όσον αφορά την προστασία συγκεκριμένων πιστωτών από τις μεγάλες απώλειες που θα τους επιβάλλονταν από την διαδικασία του "bail-in".

Με βάση τη συμφωνία που επιτεύχθηκε, τουλάχιστον το 8% των παθητικών μιας τράπεζας πρέπει να «διαγραφούν» (bail in των πιστωτών) πριν χρησιμοποιηθούν έξωθεν κεφάλαια (από το ταμείο εκκαθαρίσεων ή την κυβέρνηση). Μέσα σε αυτά τα μεγέθη όμως, ενυπάρχει μια «διακριτική ευχέρεια» εξαίρεσης ορισμένων πιστωτών. Αυτό οπωσδήποτε δημιουργεί αβεβαιότητα για τους επενδυτές, που σίγουρα θα αναζητούν χώρες οι οποίες θα τους αντιμετωπίζουν πιο ευνοϊκά. Η Κομισιόν επιμένει ότι τα όρια που υπάρχουν είναι αρκετά για να μην εκδηλωθούν αναταράξεις.

*Ποιες θα ήταν οι επιπτώσεις αν δεν υπήρχε συμφωνία;

Πολλά πράγματα εξαρτώνται από τις μεταρρυθμίσεις αυτές. Η ΕΚΤ τις θεωρεί απαραίτητες για να τεθούν οι  κανόνες πάνω στους οποίους θα εξασκήσει τις αρμοδιότητές της ως ενιαίος τραπεζικός επόπτης της ευρωζώνης. Επιπλέον, ανοίγουν τον δρόμο ώστε να προτείνει η Κομισιόν το επόμενο μεγάλο σκέλος της τραπεζικής ενοποίησης: Την συγκεντρωμένη εξουσία εκκαθάρισης των προβληματικών τραπεζών με βάση μια ενιαία αρχή. Αποτελεί επίσης πολιτική προϋπόθεση ώστε να τεθεί σε εφαρμογή η υπόσχεση να διοχετεύονται τα κοινά κεφάλαια διάσωσης σε προβληματικούς πιστωτές.

*Αυτό είναι δηλαδή το «μοντέλο» που έλεγε ο Ολλανδός υπουργός Οικονομικών;

Ο Γερούν Ντάισελμπλουμ, πρόεδρος του eurogroup, δημιούργησε μεγάλη αναταραχή όταν υπονόησε ότι η διάσωση της Κύπρου, που περιλάμβανε ζημίες για τους καταθέτες, αποτελεί το «μοντέλο» των μελλοντικών διασώσεων. Ο ίδιος έπαιξε μεγάλο ρόλο στην επίτευξη της χθεσινής συμφωνίας και, με την ευρεία έννοια, τελικά είχε δίκιο: Υπάρχει πλέον ο νόμος που μεταθέτει τους κινδύνους από τους φορολογούμενους στους πιστωτές, μεταξύ των οποίων και οι καταθέτες. Παράλληλα «ξαναγράφτηκαν» αρκετά κεφάλαια υπό το πρίσμα της κυπριακής διάσωσης. Δόθηκε ειδική μεταχείριση στους μη εξασφαλισμένους καταθέτες, ώστε να μην είναι στην πρώτη γραμμή του πυρός σε περιπτώσεις bail-in.

*Υπήρξαν και στο παρελθόν «κουρέματα». Τι αλλάζει τώρα;

Η επιβολή ζημιών έχει γίνει κοινός τόπος, αφού πέρα από την περίπτωση της Κύπρου, επιβλήθηκαν ζημίες στους junior πιστωτές στην Ισπανία, στην Ολλανδία με την κρατικοποίηση της SNS Real, στην Βρετανία με τις διασώσεις Co-op, και σε ορισμένες μικρές δανέζικες τράπεζες. Οι μεταρρυθμίσεις απλώς θέτουν αυτές τις πρακτικές υπό μια σειρά κανόνων και μοιράζουν το βάρος και στους senior ομολογιούχους, που γενικώς την έχουν «βγάλει καθαρή» στην τραπεζική κρίση της Ευρώπης.

*Τα μέτρα τίθενται σε ισχύ το 2018. Τι γίνεται μέχρι τότε; 

Μέχρι τότε η Ευρώπη θα κάνει αυτό που γνωρίζει καλύτερα: Θα αυτοσχεδιάζει. Οι εθνικοί κανόνες βοήθειας παρέχουν στην Κομισιόν την συλλογική πειθαρχία που χρειάζεται για τη διαχείριση τραπεζικών καταρρεύσεων. Αυτοί οι κανόνες θα γίνουν αυστηρότεροι σύντομα (με διάταγμα της επιτροπής) απαιτώντας εκκαθάριση των μετόχων και ζημίες για τους junior πιστωτές, πριν ενεργοποιηθεί η παροχή κρατικών κεφαλαίων. Αυτό θα δημιουργήσει το πλαίσιο για τα μεγάλα stress test που θα κάνει η ΕΚΤ του χρόνου.

*Θα διευκολύνει η συμφωνία την ευρωζώνη για την ίδρυση ενιαίας αρχής εκκαθαρίσεων;

Στην πραγματικότητα, όχι. Πέρα από τα τεχνικά ζητήματα, υπάρχουν μεγάλες πολιτικές διαφορές. Η Γερμανία είναι κάθετα αντίθετη  στην συγκέντρωση των αρμοδιοτήτων εκκαθαρίσεων, αν δεν γίνει μεταρρύθμιση των συνθηκών –και της Γερμανίας συνήθως «της περνάει» σε τέτοια θέματα στην Ευρώπη.

*Τι θα γίνει με τις άμεσες ανακεφαλαιοποιήσεις των τραπεζών της ευρωζώνης;

Προϋπόθεση για την χρήση των κεφαλαίων του μηχανισμού διασώσεων ESM απευθείας στις προβληματικές τράπεζες, αποτελεί η τελική συμφωνία της Ευρωβουλής για τον νόμο περί τραπεζικών καταρρεύσεων. Οπότε, η συμφωνία ανοίγει τον δρόμο για να χρησιμοποιηθεί το εργαλείο, αλλά παραμένουν ερωτηματικά για το πότε και πώς θα αναπτυχθεί στην πράξη. Στην ουσία, μετά το 2018, οι κανόνες εκκαθαρίσεων θα δυσκολέψουν τις άμεσες ανακεφαλαιοποιήσεις. Η συμφωνία απαιτεί να εκκαθαρίζονται όλοι οι ομολογιούχοι για να μπορούν να εκταμιευτούν χρήματα από τον ESM κι αυτό σημαίνει ότι η βασική χρήση της θα είναι να προστατευθούν οι καταθέσεις από τις ζημίες σε μια τράπεζα που ουσιαστικά έχει εκκαθαριστεί. Η Γερμανία είχε ζητήσει ακόμη αυστηρότερους κανόνες, προκαλώντας σχετική διαμάχη με την Γαλλία.

*Τι θα γίνει στην συνέχεια;

Όλα θα πρέπει να συμφωνηθούν στο κοινοβούλιο. Οι διαπραγματεύσεις θα ξεκινήσουν στο Ευρωπαϊκό κοινοβούλιο και θα διαρκέσουν μήνες. Ορισμένες διαφορές εξαλείφθηκαν με τη χθεσινή συμφωνία, αλλά το κοινοβούλιο ίσως θελήσει να προχωρήσει περαιτέρω όσον αφορά την προστασία των καταθετών και τη χρήση κρατικών κεφαλαίων.

*Μήπως έλειψε κάτι από την πολιτική μάχη;

Οι Βρετανοί γιατί δεν ακούστηκαν; Είχαν εκδηλωθεί ανησυχίες από την βρετανική πλευρά, αλλά το Λονδίνο κατάφερε να γλιτώσει την υποχρέωση σύστασης ανεξάρτητου ταμείου εκκαθαρίσεων, με αποτέλεσμα, αυτή την φορά, οι Βρετανοί να μην βρεθούν στο επίκεντρο της διαμάχης.

© The Financial Times Limited 2013. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation