Σύστημα σταθερών ισοτιμιών υπό την αιγίδα του ΔΝΤ;

H εκλογή του Rodrigo Rato, την Τρίτη, στη θέση του νέου διευθυντή του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου είναι μια καλή αφορμή για να τεθούν επί τάπητος κάποια θεμελιώδη ερωτήματα για το μελλοντικό ρόλο του Ταμείου. Ο John Grieve Smith καταθέτει τις απόψεις του για διεύρυνση του ρόλου του ΔΝΤ προς ένα σύστημα σταθερών ισοτιμιών.

Δημοσιεύθηκε: 7 Μαΐου 2004 - 11:29

του John Grieve Smith (*)

H εκλογή του Rodrigo Rato, την Τρίτη, στη θέση του νέου διευθυντή του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου είναι μια καλή αφορμή για να τεθούν επί τάπητος κάποια θεμελιώδη ερωτήματα για το μελλοντικό ρόλο του Ταμείου.

Εδώ και πολλά χρόνια θεωρείται δεδομένο πως η λειτουργία του αφορά αποκλειστικά στη βοήθεια σε χώρες που αντιμετωπίζουν οικονομικά προβλήματα ή χρειάζονται αναπτυξιακή χρηματοδότηση. Υπάρχει, ωστόσο, ένα ευρύτερο πλαίσιο, βάσει του οποίου το ΔΝΤ θα μπορούσε να λειτουργήσει ως ”φύλακας” του παγκόσμιου οικονομικού συστήματος.

Στην περίπτωση της χρηματοδότησης της ανάπτυξης των φτωχότερων χωρών, οι διμερείς σχέσεις του ΔΝΤ με τη χώρα έχουν νόημα. Ωστόσο, όταν τα προβλήματα έχουν να κάνουν με χρηματοοικονομικές κρίσεις που σχετίζονται με εκροές κεφαλαίων και ισοτιμιακές διαταραχές, είναι απαραίτητη η συνδρομή και των δυο πλευρών που σχετίζονται με τη συναλλαγή.

Σε κάθε απερίσκεπτο δανειζόμενο αντιστοιχεί και ένας απερίσκεπτος δανειστής και σε κάθε αδύναμο νόμισμα αντιστοιχεί ένα δυνατό. Ένας παράγοντας που συνετέλεσε στην ασιατική κρίση του 1997 ήταν η υψηλή ποσόστωση βραχυπρόθεσμων δανείων, εξαμηνιαίου ή ακόμη και μικρότερου ορίζοντα, διάρκεια την οποία οι δανειστές (τράπεζες) δεν ήταν έτοιμοι να ανανεώσουν όταν απωλέσθη ξαφνικά η εμπιστοσύνη.

Αυτό αντανακλούσε και τις χαμηλότερες απαιτήσεις κεφαλαιακών αποθεμάτων που όριζαν οι παλιοί κανόνες της Βασιλείας – παράγοντας που βελτιώνεται στους νέους κανονισμούς.

Ο μελλοντικός περιορισμός τέτοιων προβλημάτων δεν αφορά απλώς την άσκηση πιέσεων προς τις δανείστριες χώρες ώστε να είναι πιο προσεκτικές. Αφορά επίσης τη δημιουργία ενός διεθνούς καθεστώτος που ενθαρρύνει το συνετό δανεισμό.

Παρόμοια προσέγγιση απαιτείται και στις συναλλαγματικές ισοτιμίες, οι οποίες απορρέουν από τις αμοιβαίες εμπορικές και οικονομικές σχέσεις μεταξύ δύο χωρών. Η σκέψη πως μια χώρα με ευάλωτη ισοτιμία μπορεί να λυτρωθεί από μόνη της, χωρίς βοήθεια από χώρες με ισχυρότερες ισοτιμίες ή από το ΔΝΤ, δεν είναι ρεαλιστική.

Το ΔΝΤ έρχεται σε βοήθεια όταν ξεσπάει μια κρίση. Ωστόσο, θα έπρεπε να ασχολείται με τη διατήρηση της σταθερότητας στις συναλλαγματικές ισοτιμίες προτού δημιουργηθεί η κρίση.

Η πιο άμεση απειλή στη σταθερότητα των ισοτιμιών είναι η θέση του δολαρίου. Η χρηματοδότηση του σημαντικού ελλείμματος του αμερικανικού εμπορικού ισοζυγίου εξαρτάται από τη συνεχιζόμενη ροή ξένων επενδύσεων και την ενίσχυση των αποθεμάτων των άλλων χωρών σε ξένο νόμισμα. Η οποιαδήποτε απώλεια εμπιστοσύνης στο αμερικανικό νόμισμα ενδέχεται να πυροδοτήσει περαιτέρω πτώση του αμερικανικού νομίσματος και γενικότερη κρίση στις παγκόσμιες χρηματαγορές.

Οι ρυθμιστικές αρχές των ισχυρών νομισμάτων –ευρώ, στερλίνα, γεν και renmimbi– πρέπει επειγόντως να συναντηθούν με τις αντίστοιχες αρχές των ΗΠΑ και να έλθουν σε συμφωνία αναφορικά με την επανευθυγράμμιση του αμερικανικού νομίσματος, όπως έχει συμβεί και σε παρόμοιες περιπτώσεις στο παρελθόν.

Η δυσκολία αυτή τη στιγμή είναι πως τόσο η Ιαπωνία όσο και η ευρωζώνη, περιφέρειες που ταλανίζονται από χαμηλή ζήτηση, θα ήθελαν να δουν τα νομίσματά τους να πέφτουν, αντί να ανεβαίνουν, όπως επιθυμεί η βρετανική βιομηχανία, εάν όχι και η ίδια η Τράπεζα της Αγγλίας.

Βρισκόμαστε σε μια κατάσταση παρόμοια με αυτήν που διαμορφωνόταν στη δεκαετία του ’30, αντιμετωπίζοντας τον κίνδυνο μιας σειράς υποτιμήσεων. Το ΔΝΤ θα έπρεπε να αναζητά μια συμφωνία για την αποφυγή ενός τέτοιου σεναρίου.

Ακόμη πιο θεμελιώδες είναι το ότι η ελεύθερη διακύμανση των ισοτιμιών είναι αναχρονισμός, καθώς η βιομηχανία γίνεται ολοένα και πιο παγκόσμια.

Εκτός της εντυπωσιακής ζημιάς που προκαλείται από τις κρίσεις, οι ασταθείς ισοτιμίες δυσχεραίνουν το σχεδιασμό των επενδύσεων των πολυεθνικών εταιριών με ορθολογική μέθοδο. Οι νομισματικές ενώσεις είναι μια ακραία λύση, ιδανική μόνο σε περιπτώσεις στενής διασύνδεσης, όπως στην ευρωζώνη. Θα έπρεπε να αναζητούμε πιο ευέλικτα συστήματα διαχείρισης.

Το γενικό μοντέλο θα έπρεπε να είναι ένα δημοσιοποιημένο σύστημα ζωνών. Στο μοντέλο αυτό, οι ισοτιμίες θα αναθεωρούνται σε περιοδική, ίσως μηνιαία βάση, και οι όποιες αλλαγές θα τελούνται σταδιακά, ενώ οι παρεμβάσεις θα τελούνται αυτόματα, μέσω σταθεροποιητικών ταμείων που θα συσταθούν γι’ αυτόν το σκοπό.

Η μεταστροφή σε σταθερό καθεστώς ισοτιμιών απαιτεί προσέγγιση που θα συνίσταται από περιφερειακά συστήματα και παγκόσμιους διακανονισμούς για τη διαχείριση των ισοτιμιών μεταξύ τους.

Σε αρχική βάση, τα περιφερειακά συστήματα θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν: Έναν ευρωπαϊκό όμιλο που θα διαχειρίζεται τις ισοτιμίες μεταξύ της ευρωζώνης και των υπόλοιπων χωρών της Ε.Ε, έναν όμιλο που θα περιλαμβάνει τη Νότιο και τη Βόρειο Αμερική με διαχειριζόμενες, αλλά ευέλικτες σχέσεις μεταξύ του δολαρίου και των υπόλοιπων νομισμάτων και, τέλος, έναν ασιατικό όμιλο που θα βασίζεται στις συμφωνίες του 2001 για νομισματικές ανταλλαγές, που είναι γνωστές ως πρωτοβουλία Chiang Mai.

Ένα τέτοιο τριπολικό σύστημα θα χρειαζόταν την παγκόσμια αρωγή του ΔΝΤ, ώστε να καθοριστούν οι ισοτιμίες μεταξύ τους. Κάτω από ένα τέτοιο καθεστώς, το ΔΝΤ θα διεύρυνε το ρόλο του, ευθυγραμμιζόμενο περισσότερο με τους αρχικούς σκοπούς της σύστασής του, σε ανάληψη της ευθύνης για τη διαχείριση του παγκόσμιου συστήματος συναλλαγματικών ισοτιμιών και τη διασφάλιση της σταθερότητάς του.

(*) Ο συγγραφέας είναι συνεργάτης του Robinson College στο Cambridge και συγγραφέας του ”There is a better way: A New Economic Agenda” (Anthem Press)

© The Financial Times Limited 2004. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation