Η Ευρώπη γέμισε... Μαρίες Αντουανέτες

Κάποιες επαναστάσεις θα μπορούσαν να είχαν αποφευχθεί, αν η παλαιά φρουρά είχε αποφύγει τις προκλήσεις. Δεν υπάρχουν αποδείξεις για το περιστατικό του «ας φάνε παντεσπάνι». Αλλά ήταν κάτι που η Μαρία Αντουανέτα πράγματι θα μπορούσε να είχε πει. Ακούγεται αληθές. Η δυναστεία των Βουρβόνων ήταν το αποκορύφωμα του εκτός πραγματικότητας κατεστημένου.

Τώρα έχει ανταγωνισμό.

Το παγκόσμιο φιλελεύθερο δημοκρατικό κατεστημένο μας συμπεριφέρεται σε μεγάλο βαθμό με τον ίδιο τρόπο. Σε μια περίοδο κατά την οποία η Βρετανία έχει ψηφίσει υπέρ της αποχώρησής της από την Ε.Ε., ο Ντόναλντ Τραμπ έχει εκλεγεί ως ο επόμενος πρόεδρος των ΗΠΑ και η Μαρίν Λεπέν πλησιάζει επιθετικά προς το Μέγαρο των Ηλυσιών, εμείς -οι προστάτες της παγκόσμιας φιλελεύθερης τάξης- συνεχίζουμε να προκαλούμε.

Η εκστρατεία του πρώην Βρετανού πρωθυπουργού Τόνι Μπλερ να ανατρέψει το Brexit μάλλον είναι το πιο γραφικό παράδειγμα. Ένα πιο σοβαρό περιστατικό ήταν η πρόβλεψη του βρετανικού Γραφείου Προϋπολογισμού (Office for Budget Responsibility), το οποίο εκτίμησε την περασμένη εβδομάδα ότι το Brexit θα έχει σοβαρές οικονομικές επιπτώσεις. Καθώς ήρθε μόλις ελάχιστους μήνες αφότου το επάγγελμα του οικονομολόγου έχασε το κύρος του, με τις καταστροφικές προβλέψεις σχετικά με τις συνέπειες του Brexit, αυτή είναι μια εκπληκτική υπενθύμιση της ανικανότητας των μοντέλων οικονομικών προβλέψεων.

Η αλήθεια σχετικά με τον αντίκτυπο του Brexit είναι πως ενέχει αβεβαιότητα, πέρα από την ικανότητα οποιουδήποτε ανθρώπου για πρόβλεψη και ότι εξαρτάται σχεδόν αποκλειστικά από το πώς οι αρμόδιοι θα διαχειριστούν την κατάσταση. «Δεν γνωρίζω», είναι η τεχνικά σωστή απάντηση. Πριν το δημοψήφισμα, το «Εγχείρημα Φόβος» αποτέλεσε απλά ένα μνημειώδες τακτικό λάθος. Σήμερα αποτελεί ηλιθιότητα.

Μία από τις διαφωνίες ήταν το κατά πόσον ο κόσμος θα πρέπει να ακούει τους ειδικούς. Αυτό το έχουμε ξεπεράσει. Εξαιτίας μιας τάσης προς την υπερβολή, οι «μακροοικονομολόγοι» δεν θεωρούνται πλέον ειδικοί στη μακροοικονομία.

Οι εκτός πραγματικότητας πρώην ηγέτες και το οικονομικό κατεστημένο δεν εμφανίζονται μόνο σε μια χώρα. Στην Ιταλία, το πολιτικό κατεστημένο σκέφτεται να μεταρρυθμίσει τον πρόσφατα τροποποιημένο εκλογικό νόμο, μόνο και μόνο για να κρατήσει το Κίνημα των Πέντε Αστέρων του Μπέπε Γκρίλο μακριά από την εξουσία. Αυτό συνδέεται με το δημοψήφισμα της επόμενης Κυριακής για τη συνταγματική μεταρρύθμιση.

Ο εκλογικός νόμος που εφαρμόστηκε τον Ιούλιο δίνει στο ισχυρότερο κόμμα σχεδόν δικτατορικές εξουσίες. Ήταν μια κομπίνα που συμφωνήθηκε το 2014 μεταξύ του Δημοκρατικού κόμματος του Ματέο Ρέντσι και του Forza Italia του πρώην πρωθυπουργού Σίλβιο Μπερλουσκόνι. Κανείς από τους δύο δεν πίστευε τότε ότι το Κίνημα των Πέντε Αστέρων θα βρισκόταν ποτέ σε θέση να αναταράξει το βολικό δυο-πώλιο. Ανεξάρτητα της έκβασης του δημοψηφίσματος για τις συνταγματικές μεταρρυθμίσεις, να αναμένετε να δείτε μία από τις πλέον κατάφωρες προσπάθειες χειραγώγησης των εκλογικών περιφερειών στη σύγχρονη πολιτική. Αλλά το πρόβλημα του κ. Ρέντσι δεν είναι το Κίνημα των Πέντε Αστέρων. Είναι οι ψηφοφόροι.

Ακόμη και η ίδια η ΕΕ προκαλεί όποτε μπορεί. Η εμπορική συμφωνία με τον Καναδά αλλά και η TTIP που δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί, είναι σήμερα περίπου όσο δημοφιλής ήταν τη δεκαετία του 1980 η τοποθέτηση πυρηνικών πυραύλων μέσου βεληνεκούς. Μια λαϊκή εξέγερση εναντίον τους είναι σε εξέλιξη, διότι ο κόσμος φοβάται ότι θα περιοριστεί η προστασία των καταναλωτών και θα αυξηθεί η ισχύς των πολυεθνικών.

Γιατί συμβαίνει αυτό; Οι «μακροοικονομολόγοι» πίστευαν πως κανείς δεν θα τολμούσε να προκαλέσει την αρμοδιότητά τους. Οι Ιταλοί πολιτικοί πάντα έπαιζαν πολιτικά παιχνίδια. Και η δουλειά των υπαλλήλων της ΕΕ είναι να βρίσκουν ευρηματικούς τρόπους για να περάσουν πολιτικά δυσάρεστους νόμους και συνθήκες, παραβλέποντας τα εθνικά νομοθετικά σώματα. Ακόμη και ενώ η κ. Λεπέν, ο κ. Γκρίλο και ο Γκέερτ Βίλντερς του ακροδεξιού ολλανδικού Κόμματος για την Ελευθερία πλησιάζουν προς την εξουσία, το κατεστημένο συνεχίζει να συμπεριφέρεται με τον ίδιο τρόπο. Ένας Βουρβόνος αντιβασιλέας, σε μια μη συνήθη στιγμή στοχασμού, θα υποχωρούσε. Η φιλελεύθερη καπιταλιστική τάξη μας, με τους ανταγωνιστικούς θεσμούς της, είναι συνταγματικά ανίκανη να το κάνει. Η συνέχιση των προκλήσεων είναι αυτό που είναι προγραμματισμένη να κάνει.

Η σωστή σειρά ενεργειών θα ήταν να σταματήσει να προσβάλλει τους ψηφοφόρους και, ακόμη πιο σημαντικό, να λύσει τα προβλήματα ενός ανεξέλεγκτου χρηματοοικονομικού τομέα, των ανεξέλεγκτων ροών ανθρώπων και κεφαλαίου και της άνισης κατανομής του εισοδήματος. Στην ευρωζώνη, οι πολιτικοί ηγέτες θεώρησαν σκόπιμο να κουτσοβολέψουν πρώτα την τραπεζική κρίση και έπειτα μια κρίση κυβερνητικού χρέους -μόνο για να διαπιστώσουν πως το ελληνικό χρέος είναι μη βιώσιμο και το ιταλικό τραπεζικό σύστημα έχει σοβαρά προβλήματα. Οκτώ χρόνια μετά, ακόμη υπάρχουν επενδυτές που ποντάρουν σε μια κατάρρευση της ευρωζώνης στην τωρινή της μορφή.

Ο κ. Ρέντσι θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει το άφθονο πολιτικό του κεφάλαιο για να μεταρρυθμίσει την ιταλική οικονομία, αντί να προσπαθεί να παγιώσει την εξουσία του. Και φανταστείτε τις δυνατότητες, σε περίπτωση που η καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ είχε ξοδέψει το δικό της, ακόμη μεγαλύτερο πολιτικό κεφάλαιο, στην εύρεση μιας λύσης για τις πολλαπλές κρίσεις της ευρωζώνης ή στη μείωση των τεράστιων πλεονασμάτων του ισοζυγίου πληρωμών. Αν θέλετε να αντιπαλέψετε τον εξτρεμισμό, λύστε το πρόβλημα.

Αλλά αυτό δε συμβαίνει, για τον ίδιο λόγο για τον οποίο δεν συνέβη στη Γαλλία της επανάστασης. Οι προστάτες του δυτικού καπιταλισμού, όπως και οι Βουρβόνοι πριν από αυτούς, δεν έχουν μάθει τίποτα και δεν έχουν ξεχάσει τίποτα.

© The Financial Times Limited 2016. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation