Ο Τραμπ αλλάζει το μεταπολεμικό status quo

Όσον αφορά στους συμμάχους της Αμερικής, η εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ είναι μια εκδοχή του «Αποκάλυψη Τώρα».

Ανεξάρτητα από τις δημόσιες δηλώσεις, για τις κυβερνήσεις χωρών όπως ο Καναδάς, η Ιαπωνία, η Γερμανία, η Βρετανία, η Εσθονία, η Λιθουανία και η Λετονία, είναι απλά τρομακτικό να έχουν έναν άνθρωπο όπως ο κ. Τραμπ ως τον «ηγέτη του ελεύθερου κόσμου».

Ο φόβος απέναντι στον κ. Τραμπ συνδέεται τόσο με την προσωπικότητά του όσο και με τις πολιτικές του. Για ανθρώπους σε όλο τον κόσμο που έβλεπαν τις ΗΠΑ ως την ηγετική δημοκρατία, είναι πρωτοφανές που η χώρα εξέλεξε έναν πρόεδρο που έχει επιδείξει τόσο λίγο σεβασμό για βασικούς δημοκρατικούς κανόνες, όπως η νομιμοποίηση της πολιτικής αντιπαράθεσης, τα δικαιώματα των μειονοτήτων και η ανεξαρτησία της δικαιοσύνης.

Ορισμένοι φοβούνται πως οι ΗΠΑ μόλις εξέλεξαν ένα σχεδόν φασίστα ως τον επόμενο ηγέτη τους. Η ιδέα ότι ο κ. Τραμπ θα είναι σύντομα υπεύθυνος για το μεγαλύτερο πυρηνικό οπλοστάσιο του κόσμου είναι επίσης κάτι που ανησυχεί πολλούς συμμάχους των ΗΠΑ.

Οι πολιτικές που προτείνει ο κ. Τραμπ απειλούν με «τσεκούρι» τη φιλελεύθερη παγκόσμια τάξη που οι ΗΠΑ στήριξαν και διασφάλισαν από το 1945 και έπειτα. Συγκεκριμένα, έχει αμφισβητήσει δύο από τις βασικές διακομματικές αρχές που διαμορφώνουν την προσέγγιση της Αμερικής απέναντι στον κόσμο. Η πρώτη είναι η υποστήριξη ενός ανοιχτού, διεθνούς εμπορικού συστήματος. Η δεύτερη είναι η δέσμευση σε συμμαχίες που διασφαλίζουν την παγκόσμια ασφάλεια.

Ο κ. Τραμπ είναι ο πρώτος υπέρμαχος προστατευτικών εμπορικών πολιτικών που εκλέγεται πρόεδρος των ΗΠΑ μετά τουλάχιστον τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Έχει υποσχεθεί να επαναδιαπραγματευθεί τις «άθλιες» εμπορικές συμφωνίες των ΗΠΑ, όπως τη NAFTA, και απείλησε να αποσύρει τις ΗΠΑ από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου. Έχει επίσης απειλήσει με δασμούς ως και 45% στην εισαγωγή κινεζικών αγαθών. Αν ο κ. Τραμπ υλοποιήσει τις απειλές αυτές, θα προκαλέσει ένα παγκόσμιο εμπορικό πόλεμο και μπορεί να βυθίσει τον κόσμο σε μια ύφεση παρόμοια με αυτήν της κρίσης της δεκαετίας του 1930, η οποία είχε σε μεγάλο βαθμό σχέση με την υιοθέτηση προστατευτικών πολιτικών από τις ΗΠΑ.

Το ίδιο δραματικός μπορεί να είναι και ο αντίκτυπος του κ. Τραμπ στο παγκόσμιο σύστημα ασφάλειας. Ο νέος πρόεδρος έχει αμφισβητήσει κατά πόσον οι ΗΠΑ θα τιμήσουν τις δεσμεύσεις τους έναντι των συμμάχων τους στο ΝΑΤΟ και της Ιαπωνίας και της Νότιας Κορέας, αν οι χώρες αυτές δεν αυξήσουν τις αμυντικές τους δαπάνες. Η αμερικανική ενόχληση για τη συμπεριφορά «λαθρεπιβάτη» των συμμάχων της είναι μια δικομματική ανησυχία. Το καινούργιο στοιχείο είναι η αμφισβήτηση από τον κ. Τραμπ της ιδέας ότι οι ΗΠΑ θα υπερασπιστούν όπως και να έχει τους συμμάχους τους από μια στρατιωτική επίθεση.

Η υπεκφυγή αυτή -σε συνδυασμό με τον φανερό θαυμασμό του κ. Τραμπ για τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν- θα δημιουργήσει φόβους ότι οι ΗΠΑ δεν θα αντιταχθούν σε νέα περιστατικά ρωσικής επιθετικότητας στην Ουκρανία ή στην Ανατολική Ευρώπη. Οι Ασιάτες σύμμαχοι -ειδικότερα η Ιαπωνία και η Νότια Κορέα- φοβούνται ότι οι πολιτικές του κ. Τραμπ μπορούν να φτάσουν ως και στην αποδοχή της κινεζικής σφαίρας επιρροής στην Ανατολική Ασία.

Αλλά παρά τον αδιαμφισβήτητο τρόμο για την εκλογή του κ. Τραμπ, οι Ευρωπαίοι και Ασιάτες σύμμαχοι της Αμερικής δεν μπορούν απλώς να γυρίσουν την πλάτη τους στις ΗΠΑ. Κάτι τέτοιο αποτελεί πολύ λιγότερο μια επιλογή για γειτονικές χώρες όπως το Μεξικό και ο Καναδάς. Η ηγετική θέση των ΗΠΑ είναι τόσο βαθιά ενσωματωμένη στους δυτικούς θεσμούς, που δεν υπάρχουν ακόμα εναλλακτικές δομές. Οι ΗΠΑ αποτελούν το θεμέλιο του ΝΑΤΟ και αντιστοιχούν σε περίπου 75% των στρατιωτικών του δαπανών. Σημαντικοί διεθνείς οργανισμοί όπως ο ΟΗΕ, η Παγκόσμια Τράπεζα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο εδράζονται στις ΗΠΑ.

Το δολάριο είναι το τελευταίο αποθεματικό νόμισμα στον κόσμο και οι ΗΠΑ είναι η μεγαλύτερη οικονομία, σε όρους πραγματικών συναλλαγματικών ισοτιμιών. Για τον λόγο αυτόν, οι σύμμαχοι θα σφίξουν τα δόντια και θα προσπαθήσουν να καλωπιάσουν τον κ. Τραμπ. Όπως λέει και ένας Βρετανός διπλωμάτης: «Θα τα βρούμε με τον πρόεδρο των ΗΠΑ -πρέπει να το κάνουμε».

Aλλά ενώ οι υπέρμαχοι μιας παγκόσμιας φιλελεύθερης τάξης είναι ταραγμένοι, οι αντίπαλοί της πανηγυρίζουν. Οι εθνικιστές και η άκρα δεξιά στην Ευρώπη θα είναι εξαιρετικά χαρούμενοι που ένας αντίπαλος της «παγκοσμιοποίησης» θα εγκατασταθεί στον Λευκό Οίκο. Η Μαρίν Λεπέν του Εθνικού Μετώπου θα δοκιμάσει τώρα τις δυνάμεις της για να κερδίσει τη γαλλική προεδρία τον Μάιο, μια εξέλιξη που μπορεί να οδηγήσει στη διάλυση της Ευρωπαϊκής Ένωσης που μόλις προσπαθεί να συνέλθει από την ψήφο του Brexit.

H μία κυβέρνηση που είναι δίχως αμφιβολία κατενθουσιασμένη από τη νίκη του κ. Τραμπ είναι αυτή του κ. Πούτιν. Οι δύο άνδρες έχουν ήδη εκφράσει τον αμοιβαίο θαυμασμό τους. Σύμφωνα με τις αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες, η ρωσική στήριξη προς τον κ. Τραμπ και τους Ρεπουμπλικανούς έφτασε μέχρι το σημείο να υποκλέψουν τα email του Δημοκρατικού κόμματος και του Τζον Ποντέστα, του διευθυντή της καμπάνιας της Χίλαρι Κλίντον και να δημοσιεύσουν μέσω του Wikileaks σε στρατηγικά σημεία της εκλογικής μάχης. Αν είναι αυτή η ρωσική παρέμβαση που έκανε τη διαφορά σε μια οριακή αναμέτρηση, ο κ. Πούτιν μπορεί να είναι περήφανος για την πιο επιτυχημένη επιχείρηση μυστικών υπηρεσιών της ιστορίας.

© The Financial Times Limited 2016. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation