Ο Ερντογάν και ο πόλεμος... εντυπώσεων στη Συρία

Εδώ, στους δρόμους αυτού που κάποτε ήταν μια πόλη περίπου 25.000 κατοίκων, οι Σύροι αντάρτες που έχουν εκπαιδευτεί από Τούρκους, ο Ελεύθερος Συριακός Στρατός (Free Syrian Army - FSA), τριγυρνούν με ημιφορτηγά της Toyota, τη στιγμή που Τούρκοι αξιωματούχοι προετοιμάζουν τους ντόπιους για επίσκεψη των ξένων μέσων ενημέρωσης.

Τρόφιμα αρχίζουν να μοιράζονται ακριβώς τη στιγμή που οι ξένοι φτάνουν με ένα διώροφο λεωφορείο για να χαζέψουν το μέρος, να τραβήξουν σε βίντεο ένα διαλυμένο κτίριο και να γραπώσουν τον κοντινότερο πολίτη για να του πάρουν συνέντευξη. Πράγματι, όταν περνάς μια μέρα ξενάγησης με κυβερνητικούς συνοδούς σε αυτή την πόλη, την οποία απελευθέρωσε ο τουρκικός στρατός από το Ισλαμικό Κράτος δύο μήνες πριν, βλέπεις τόσο τις φιλοδοξίες όσο και τα όρια του οράματος του προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν για τη Μέση Ανατολή.

Αυτή η σκηνοθετημένη επίδειξη που προορίζεται για δημόσια κατανάλωση, τόσο στην Τουρκία όσο και στο εξωτερικό, είναι η επιχείρηση Ασπίδα του Ευφράτη (Operation Euphrates Shield) που ανακοίνωσε η Άγκυρα τον Αύγουστο. Τουρκικά στρατεύματα και ο FSA ευελπιστούν να δημιουργήσουν μια ουδέτερη ζώνη 5.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων, που εκτείνεται βαθιά μέσα σε συριακό έδαφος, όπου οι Σύροι που διαφεύγουν τον πόλεμο θα ζουν υπό την προστασία του κ. Ερντογάν.

Αλλά πέραν της νοητής περιμέτρου ασφαλείας που διαχειρίζονται Τούρκοι στρατιώτες, η Τζαραμπλούς μοιάζει να συμβολίζει τους άκαρπους στόχους της εξωτερικής πολιτικής του κ. Ερντογάν, σε έναν πόλεμο στον οποίο πάντα ήθελε να έχει σημαντικό ρόλο.

Η απόφαση του κ. Ερντογάν να στείλει τουρκικά στρατεύματα στη Συρία επισφράγισε ματαιωμένους στόχους ετών έξω από την ίδια του την πόρτα. Οι Ηνωμένες Πολιτείες -σύμμαχος της Άγκυρας μέσω του ΝΑΤΟ- επέλεξαν να υποστηρίξουν μια κουρδική πολιτοφυλακή που ο κ. Ερντογάν θεωρεί τρομοκρατική ομάδα. Η Ρωσία υποστήριξε τον πρόεδρο της Συρίας Μπασάρ αλ Άσαντ, τον οποίο ο κ. Ερντογάν αποστρέφεται, ενώ το Ισλαμικό Κράτος και Κούρδοι πολιτοφύλακες εξασφάλισαν τον έλεγχο μεγάλου μέρους της περιοχής της Συρίας που συνορεύει με την Τουρκία.

Η επίθεση στην Τζαραμπλούς τον Αύγουστο έγινε φαινομενικά κατά του Ισλαμικού Κράτους, αλλά επίσης και για να απωθηθούν από την περιοχή των συνόρων οι Κούρδοι της Συρίας, τους οποίους η Άγκυρα θεωρεί επέκταση των παράνομων ομάδων των Κούρδων της Τουρκίας. Φόβος του κ. Ερντογάν είναι πως Κούρδοι μαχητές σε ολόκληρη την Τουρκία, τη Συρία και το Ιράκ θα προσπαθήσουν να επωφεληθούν από τις τοπικές συρράξεις, παγιώνοντας ένα de facto κράτος στη βόρεια Συρία.

Και όμως, οι φιλοδοξίες του προέδρου στην περιοχή ήταν άκαρπες για άλλη μια φορά αυτή την εβδομάδα, όταν Κούρδοι και κυρίως στρατιωτικές δυνάμεις σιιτών Ιρακινών ξεκίνησαν μια επίθεση για την κατάληψη της Μοσούλης, την ώρα που τα τουρκικά στρατεύματα, τα οποία βρίσκονταν ακριβώς έξω από τη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη του Ιράκ χωρίς την έγκριση της Βαγδάτης, έμειναν έξω από τη μάχη.

Ο κ. Ερντογάν εξοργίστηκε και επέμεινε να αναμιχθεί η Τουρκία, αλλά μάταια.

Ο Nihat Ali Ozcan, απόστρατος Τούρκος αξιωματικός, ανέφερε ότι η στάση του κ. Ερντογάν στη Μοσούλη εν μέρει είχε στόχο να ενισχύσει τη φήμη του αφότου κατέστειλε ένα αποτυχημένο πραξικόπημα τον Ιούλιο.

«Ο κ. Ερντογάν χρησιμοποιεί ευκαιρίες στο εξωτερικό ως μόχλευση για εγχώρια ζητήματα», τόνισε.

Η επιθυμία του προέδρου για έναν ρόλο στην επιχείρηση στη Μοσούλη γεννήθηκε από την ίδια φιλοδοξία με την απόφαση της Τουρκίας να απελευθερώσει την Τζαραμπλούς τον Αύγουστο, καθώς και το χωριό Νταμπίκ την περασμένη εβδομάδα, εξηγούν οι αναλυτές. Αφού του αρνήθηκαν τον ρόλο του τοπικού ειρηνοποιού στον οποίο απέβλεπε εδώ και καιρό, αυτή η παρέμβαση εξυπηρετεί τον διττό στόχο του να αναχαιτίσει τους Κούρδους και να αποδείξει στους Τούρκους -και στον υπόλοιπο κόσμο- ότι παραμένουν δύναμη στην περιοχή.

Η Τζαραμπλούς ήταν έτοιμη να καταληφθεί από Κούρδους της Συρίας που στηρίζονται από τις ΗΠΑ, ακριβώς πριν αναλάβει δράση η Τουρκία και τους εμποδίσει να ενωθούν με δύο ανεξάρτητα καντόνια σε μια συνεχή λωρίδα γης.

«Για δύο χρόνια το Ισλαμικό Κράτος ήταν στην Τζαραμπλούς και η Τουρκία στην πραγματικότητα δεν έκανε τίποτα», υπογράμμισε δυτικός διπλωμάτης. «Και ενώ είμαστε όλοι ευχαριστημένοι που η Τουρκία έλαβε θέση, θα πρέπει να είμαστε σαφείς πως πρόκειται για μια στάση κατά των Κούρδων, όχι κατά του Ισλαμικού Κράτους».

Το να περιορίσει την κουρδική πολιτοφυλακή με βάση στη Συρία, People's Protection Unit (YPG), δείχνει πλέον ο μόνος εφικτός στόχος του κ. Ερντογάν στον συριακό εμφύλιο, επισημαίνουν οι αναλυτές.

Την Πέμπτη, ο στρατός ισχυρίστηκε πως σκότωσε μέχρι και 200 μαχητές του YPG βόρεια του Χαλεπίου, αφότου η Άγκυρα έστειλε μαχητικά τζετ στη Συρία για πρώτη φορά από τον Νοέμβριο, όταν η Τουρκία κατέρριψε ρωσικό πολεμικό αεροσκάφος.

Προκειμένου να περιορίσει το YPG, το να κρατήσει τον έλεγχο της Τζαραμπλούς και το να επεκτείνει την ουδέτερη ζώνη στις γειτονικές χώρες είναι κρίσιμο για την Άγκυρα: ουσιαστικά θα διαμέλιζε τις κουρδικές πολιτοφυλακές σε δύο απείθαρχα καντόνια, διαλύοντας τις ελπίδες τους να δημιουργήσουν μια αυτόνομη ζώνη.

Η Τζαραμπλούς και οι γύρω περιοχές είναι σε μεγάλο βαθμό ασφαλείς αυτή τη στιγμή. Οι σχεδόν 150 μαχητές του ΙΚ που σύμφωνα με τους κατοίκους κρατούσαν υπό τον έλεγχό τους την πόλη εξαφανίστηκαν όταν μεταφέρθηκαν εκεί τα τουρκικά τανκς.

Έχει στηθεί και λειτουργεί ένα ιατρικό κέντρο, νοσοκομειακά μεταφέρουν ασθενείς στην Τουρκία για να θεραπευθούν, τρόφιμα φτάνουν στην πόλη, το ηλεκτρικό ρεύμα έχει αποκατασταθεί και μια γιγαντιαία αφίσα του κ. Ερντογάν αγριοκοιτάζει προς την κεντρική οδό.

Αλλά μέχρι στιγμής, παρά τις επανειλημμένες υποσχέσεις ότι θα αναπτυχθεί και πέρα από την Τζαραμπλούς, σε συριακές πόλεις όπως η Αλ Μπαμπ στη δύση και η Μανμπίτζ στον νότο, ο τουρκικός στρατός έχει παραμείνει στη θέση του. Αυτό μπορεί να αλλάξει μετά την αποτυχία της Τουρκίας να εξασφαλίσει έναν ρόλο στη Μοσούλη, εκτίμησε δυτικός αξιωματούχος.

«Ο κ. Ερντογάν είναι πολύ καλός στις εντυπώσεις. Δεν έχει σημασία ποια είναι η πραγματικότητα: στον κόσμο (στην Τουρκία) αρέσει να ακούει τις φιλοδοξίες του κ. Ερντογάν στις ειδήσεις των οκτώ, όταν γυρνάει στο σπίτι», εξήγησε αναλυτής σε θέματα ασφάλειας, που αρνήθηκε να κατονομαστεί.

© The Financial Times Limited 2016. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation