Η ΕΕ «ξηλώνει» τη συνθήκη του Δουβλίνου

Οι Βρυξέλλες ετοιμάζονται να διαλύσουν τους κανόνες που ορίζουν ότι η πρώτη χώρα που εισέρχεται ο πρόσφυγας στην Ε.Ε. είναι υπεύθυνη για την αίτηση ασύλου, επαναστατικοποιώντας την πολιτική και μεταφέροντας το βάρος από το Νότιο τμήμα της Ένωσης στο πλουσιότερο Βόρειο. 

Οι απαιτήσεις για την «πρώτη χώρα» είναι ο συνδετικός κρίκος του προσφυγικού συστήματος της Ε.Ε. Εγινε όμως πολιτικά τοξικό για τους ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ενωσης καθώς η Γερμανία και άλλες χώρες ασκούν κριτική σε αυτές που βρίσκονται στα σύνορα, όπως η Ελλάδα και η Ιταλία, ότι αποτυγχάνουν να καταχωρίσουν και να δώσουν στέγαση στο 1,1 εκατομμύριο ανθρώπων που έφτασαν στην Ευρώπη από τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική. 

Η πολιτική ουσιαστικά κατέρρευσε πέρυσι, όταν η Γερμανία παραιτήθηκε από το δικαίωμά της να στείλει εκατοντάδες χιλιάδες αιτούντες ασύλου πίσω στις άλλες χώρες-μέλη, αλλά προέτρεψε άλλα απρόθυμα μέλη να επωμιστούν περισσότερη ευθύνη.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει καταλήξει ότι ο κανόνας -που είναι μέρος των ρυθμίσεων της συνθήκης του Δουβλίνου- είναι «ξεπερασμένος» και «άδικος» και θα εγκαταλειφθεί σε πρόταση που θα αποκαλυφθεί τον Μάρτιο, σύμφωνα με αξιωματούχους που έχουν ενημερωθεί για το περιεχόμενο.

Η κίνηση θα αναγκάσει ορισμένα μέλη της Ε.Ε. όπως η Βρετανία να υποδεχτούν πολύ περισσότερους πρόσφυγες, καθώς θα γίνει πιο δύσκολο να τους στείλει πίσω σε γειτονικές χώρες.

Επιπλέον, μπορεί να αυξήσει την πίεση σε μέλη της Ε.Ε. να στηρίξουν ένα επίσημο σύστημα ποσοστώσεων, κοινά δικαιώματα ασύλου και διαδικασίες για τον καταμερισμό των βαρών στην Ένωση.

Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ προειδοποίησε την Τρίτη ότι η Ε.Ε. «δεν έχει περισσότερους από δύο μήνες για να θέσει υπό έλεγχο την κατάσταση», διαφορετικά θα αντιμετωπίσει «δύσκολες συνέπειες».

Η αλλαγή των κανόνων για το ποιος είναι υπεύθυνος για τους πρόσφυγες θα σηματοδοτήσει μια νίκη για τον Ιταλό πρωθυπουργό Μ. Ρέντσι, ο οποίος έχει κατ' επανάληψη τονίσει ότι ο νόμος είναι άδικος και πως άλλα κράτη-μέλη πρέπει να πράξουν περισσότερα για να βοηθήσουν με την προσφυγική κρίση.

Η αντικατάσταση της αρχής για την «πρώτη χώρα εισόδου» είναι πιθανό να αποδειχθεί δύσκολη τεχνικά αλλά και πολιτικά.

Κράτη της βορείου Ευρώπης όπως η Μεγάλη Βρετανία ευνοούνται ξεκάθαρα από το τρέχον καθεστώς, καθώς μπορούν να στείλουν άτομα που αναζητούν άσυλο πίσω σε άλλα κράτη-μέλη.

Στην πράξη, οι ισχύοντες κανόνες δεν ισχύουν. Το περασμένο Φθινόπωρο η Άνγκελα Μέρκελ παραιτήθηκε από δικαίωμα της Γερμανίας να επιστρέψει Σύρους πρόσφυγες στη χώρα της πρώτης εισόδου, προκαλώντας επαίνους αλλά και κατακραυγή από τους αντιπάλους της. Μετά άλλαξε θέση προκαλώντας μια χαοτική κατάσταση μηνών, με ανοίγματα και κλεισίματα συνόρων, σε κράτη της Ευρώπης.

Οι επιστροφές στην Ελλάδα έχουν διακοπεί από το 2011, μετά την απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρώπινων Δικαιωμάτων που όριζε πως το σύστημα παροχής ασύλου της χώρας ήταν ακατάλληλο ακόμα και πριν την προσφυγική έκρηξη.

Παρά το γεγονός ότι οι κανόνες του Δουβλίνου προβλέπουν ενδο-ευρωπαϊικές απελάσεις, στην πραγματικότητα ελάχιστες τέτοιες μεταφορές εκτελούνται. Για παράδειγμα, το 2013, μόλις 16.000 απελάσεις πραγματοποιήθηκαν από τις 76.000 που είχαν ζητηθεί.

Οι συζητήσεις για το τι θα πρέπει να διαδεχθεί τους τρέχοντες κανόνες δεν θα ολοκληρωθούν έως τον Μάρτιο, σύμφωνα με αξιωματούχους που γνωρίζουν το θέμα.

Πιθανές αντικαταστάσεις στους κανόνες περιλαμβάνουν ένα μόνιμο μηχανισμό μετεγκατάστασης, ο οποίος θα διαιρεί τους αιτούντες άσυλο στις χώρες της Ε.Ε. βάσει συγκεκριμένων κριτηρίων, όπως το ΑΕΠ και το μέγεθος του πληθυσμού.

Η στήριξη στη μετεγκατάσταση φαίνεται δύσκολο να γίνει αποδεκτή από χώρες-μέλη που εμφανίστηκαν διστακτικές να μοιραστούν 160.000 άτομα σε όλη την Ευρώπη. Έως σήμερα, μόλις 322 έχουν μετεγκατασταθεί.

© The Financial Times Limited 2016. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation