Οι Κούρδοι κι όχι το ISIS εφιάλτης για την Αγκυρα

Η Τουρκία, σύμμαχος του ΝΑΤΟ και υποψήφιο μέλος της ΕΕ στο σταυροδρόμι της Ευρώπης με τη Μέση Ανατολή και με τη Ρωσία στα βόρειά της, βρίσκεται στο κέντρο δύο δραματικών καταστάσεων που δεσπόζουν στο μυαλό των Ευρωπαίων: Τη συριακή προσφυγική κρίση και την απειλή του Ισλαμικού Κράτους, το οποίο υπερασπίζεται το τζιχαντιστικό του κράτος με το να επιτίθεται στους εχθρούς του στο εξωτερικό, από το Παρίσι μέχρι τη Βηρυτό.

Η Τουρκία είναι κυριολεκτικά στην πρώτη γραμμή, με τους τζιχαντιστές να χρησιμοποιούν τα εδάφη της για να μπουν στη Συρία και τους πρόσφυγες να χρησιμοποιούν την Τουρκία για να καταφύγουν στην ΕΕ. Το Ισλαμικό Κράτος έχει πραγματοποιήσει τρεις βομβιστικές επιθέσεις αυτοκτονίας στην Τουρκία από το καλοκαίρι.

Αν και είναι επίσημο μέλος του συνασπισμού με επικεφαλής τις Ηνωμένες Πολιτείες που μάχεται το Ισλαμικό Κράτος στο Ιράκ και τη Συρία, η συμμετοχή της Τουρκίας είναι μικρή. Η ΕΕ, παραβλέποντας τον τρόπο με τον οποίο ο απολυταρχισμός του προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έχει ποδοπατήσει το κράτος δικαίου και την ελευθερία της έκφρασης, μόλις έφτασε σε μια συμφωνία βάσει της οποίας η Τουρκία, η οποία ήδη φιλοξενεί 2,2 εκατ. Σύρους πρόσφυγες, θα λειτουργήσει ως «μαντρί» στη μεταναστευτική έξοδο που αναμένεται.

Τα δραματικά γεγονότα της περασμένης εβδομάδας υπερτονίζουν το πόσο αμφιλεγόμενος σύμμαχος είναι η Τουρκία. Αρχικά, η τουρκική πολεμική αεροπορία κατέρριψε ρωσικό πολεμικό αεροσκάφος που παραβίασε τον εναέριο χώρο της. Έπειτα, ο Can Dundar, συντάκτης στην Cumhuriyet, μία από τις ελάχιστες ανεξάρτητες εφημερίδες που έχουν γλιτώσει στην Τουρκία, και ο επικεφαλής του γραφείου της στην Άγκυρα Erdem Gul, φυλακίστηκαν ως κατηγορούμενοι για κατασκοπεία.

Τρίτον, ο Tahir Elci, κορυφαίος δικηγόρος στα ανθρώπινα δικαιώματα στο κυρίως κουρδικό νοτιοανατολικό τμήμα της Τουρκίας, πυροβολήθηκε και σκοτώθηκε. Κάθε περιστατικό αποτελεί και μια υπενθύμιση της διστακτικότητας της Τουρκίας να τα βάλει με το Ισλαμικό Κράτος, ενώ αντ' αυτού αντιμάχεται τον κουρδικό εθνικισμό και στις δύο πλευρές των συνόρων της με τη Συρία.

Πέραν του να μαζέψει τους υπόπτους του ΙΚ που μέχρι σχετικά πρόσφατα κινούνταν μέσα στην Τουρκία με κάποια άνεση, η κυβέρνηση δεν έχει αναλάβει καμία άμεση δράση προκειμένου να απαντήσει στο βομβαρδισμό του Ισλαμικού Κράτους στην Άγκυρα τον Οκτώβριο, ο οποίος σκότωσε 102 φίλα προσκείμενους στους Κούρδους ακτιβιστές που διαμαρτύρονταν κατά της επανεκκίνησης των συρράξεων μεταξύ των δυνάμεων ασφαλείας και των Κούρδων ανταρτών στα νοτιοανατολικά. Η παράνομη είσοδος ρωσικών τζετ στον τουρκικό εναέριο χώρο –στη Συρία λαμβάνουν χώρα από το Σεπτέμβριο ώστε να απωθήσουν την προώθηση των ανταρτών κατά του καθεστώτος του Μπασάρ αλ Άσαντ- θεωρήθηκε, αντίθετα, απαράδεκτη παραβίαση της εθνικής κυριαρχίας.

Η φυλάκιση των δημοσιογράφων της Cumhuriyet επειδή δημοσιοποίησαν αποδείξεις σχετικές με αποστολές όπλων σε Σύρους ισλαμιστές μαχητές από την τουρκική εθνική μυστική υπηρεσία (MIT), είναι ένα από τα πολλά παραδείγματα της τάσης του κ. Ερντογάν να τα βάζει με τον αγγελιαφόρο. Εισαγγελείς και αστυνομικοί που ερευνούσαν την υπόθεση είναι στη φυλακή εδώ και πάνω από ένα χρόνο, ενώ την περασμένη εβδομάδα προστέθηκαν και δύο στρατηγοί και ένας συνταγματάρχης. Απευθυνόμενος σε δασκάλους την περασμένη εβδομάδα, ο πρόεδρος είπε: «Και τι έγινε που τα φορτηγά ήταν γεμάτα με όπλα;»

Ο κ. Elci σκοτώθηκε σε μια συνέντευξη τύπου στην οποία ζητούσε να σταματήσουν οι διαμάχες μεταξύ Τούρκων και Κούρδων, αφού ξέσπασε ένοπλη μάχη. Αλλά ακόμη και η κυβέρνηση λέει ότι μπορεί να ήταν δολοφονία –εν μέσω συνεχιζόμενων επιθέσεων σε Κούρδους που αποτελούν πολιτικούς στόχους.

Οι ΗΠΑ δείχνουν σημάδια οργής με την αποτυχία της Άγκυρας να κλείσει τα σύνορά της με τη Συρία και να δράσει κατά του Ισλαμικού Κράτους, ο πρόεδρος Πούτιν λέει πως ο κ. Ερντογάν και η Τουρκία είναι «συνένοχοι των τρομοκρατών», και ένας ανώτατος αξιωματούχος της ΕΕ υποστηρίζει πως η Τουρκία κατέστρεψε τη διπλωματική διάσκεψη του προηγούμενου μήνα στη Βιέννη που είχε στόχο να βρει διεξόδους στον εμφύλιο πόλεμο της Συρίας.

Αλλά, όπως τονίζει ο Ευρωπαίος αξιωματούχος, η Τουρκία δεν έχει άλλο περιθώριο για να παίζει αυτό που ονόμασε «διπλό παιχνίδι». Το «πακέτο δράσης για τη μετανάστευση», πέραν του ότι δίνει στην Άγκυρα τρία δισ. ευρώ για να διαχειριστεί την εισροή προσφύγων, υποτίθεται πως θα ανοίξει εκ νέου τις διαπραγματεύσεις για την ένταξη της χώρας στην ΕΕ βάσει του κράτους δικαίου και των θεμελιωδών ελευθεριών, αφήνοντας την Τουρκία εκτεθειμένη σε παρεμβατικό εξονυχιστικό έλεγχο.

Μετά τη διάσκεψη της Βιέννης, στην οποία το Ιράν παρευρέθηκε για πρώτη φορά, ο Ευρωπαίος αξιωματούχος υπογραμμίζει: «Αν η Τουρκία εξακολουθήσει να παίζει διπλό παιχνίδι, αυτό θα εξελιχθεί πολύ άσχημα». Και πάλι, δεν υπάρχουν ενδείξεις για αλλαγή στη στάση της Τουρκίας, ότι η προώθηση των Σύρων Κούρδων προς τα νότια σύνορά της, καθώς έχουν ξαναρχίσει οι μάχες με τους Κούρδους στο νοτιοανατολικό τμήμα της Τουρκίας, αποτελεί μεγαλύτερο κίνδυνο από το Ισλαμικό Κράτος, ή ότι ο κ. Ερντογάν θεωρεί την αναθερμασμένη σχέση του με την ΕΕ ως ο,τιδήποτε άλλο εκτός από μια απλή συναλλαγή.

"Ο Ερντογάν έχει δείξει ότι δεν είναι διατεθειμένος να μοιραστεί την εξουσία με κανέναν, πόσο μάλλον με την Ευρωπαϊκή Ένωση", σχολιάζει ένας Τούρκος αναλυτής. 

© The Financial Times Limited 2015. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation