Το δίλημμα του Ερντογάν και ο κίνδυνος διχασμού

Η τακτική του προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν να πολώσει τις απόψεις στην Τουρκία λειτούργησε.

Κέρδισε και πάλι μία κοινοβουλευτική πλειοψηφία για το κυβερνών κόμμα που έχει ιδρύσει, το νεοϊσλαμιστικό Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP), την Κυριακή, στην επαναληπτική αναμέτρηση των γενικών εκλογών του Ιουνίου, οι οποίες είχαν αφήσει τη χώρα με μια κυβέρνηση πολλών κομμάτων, έπειτα από 13 χρόνια κατά τα οποία κυβερνούσε ένα μόνο κόμμα, το AKP. Το ρίσκο της αντιπαράθεσης που πήρε είχε αποτέλεσμα. Αλλά εξακολουθεί να πρέπει να μαζέψει τα κομμάτια μίας βαθιά διχασμένης χώρας.

Κατά τους πέντε μήνες από τις γενικές εκλογές του Ιουνίου, συνεχίστηκε ο πόλεμος ανάμεσα στο τουρκικό κράτος και τους αντάρτες του PKK, έπειτα από μια μακρά ηρεμία. Η θρησκευτική έχθρα έχει οξυνθεί ανάμεσα στο κυρίως σουνιτικό AKP και το CHP της αντιπολίτευσης, πολλοί από τους βουλευτές του οποίου προέρχονται από την κατά κάποιο τρόπο σιιτική μειοψηφία των Αλεβιτών. Και ο κ. Ερντογάν έχει ξεκινήσει μετωπική επίθεση στα μέσα ενημέρωσης που διαφωνούν μαζί του, είτε είναι αντικληρικά, είτε ευθυγραμμισμένα με πρώην ισλαμιστές συμμάχους.

Αφού στερήθηκε την πλειοψηφία τον Ιούνιο, το AKP προχώρησε σε τυπικές διαπραγματεύσεις σχετικά με έναν συνασπισμό με το CHP, το οποίο αγωνίζεται να αποβάλει το παρελθόν του ως κόμμα του Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ, του αυταρχικού ηγέτη της τουρκικής δημοκρατίας, και να γίνει ένας κοινωνικός δημοκρατικός πυλώνας αναγέννησης. Ο κ. Ερντογάν διέλυσε αυτές τις συζητήσεις στη γέννησή τους, τονίζουν μέλη και των δύο πλευρών, διότι ούτε το CHP, ούτε κανείς άλλος δεν μπορεί να του δώσει εγγυήσεις ότι οι έρευνες για διαφθορά το 2013 στον κύκλο του, τις οποίες σταμάτησε αποτελεσματικά, δεν θα ανοίξουν και πάλι.

Μετά τον Ιούνιο, πολλές επιθέσεις κατά του Δημοκρατικού Κόμματος του Λαού (HDP), του φιλοκουρδικού αριστερού συνασπισμού του οποίου η εκλογική επιτυχία διέλυσε την πλειοψηφία του AKP, κλιμακώθηκαν σε θανάσιμες βομβιστικές επιθέσεις αυτοκτονίας. Έπειτα από βομβαρδισμούς σε κουρδικό πολιτιστικό κέντρο στα σύνορα με τη Συρία τον Ιούλιο, που σκότωσαν 34 ανθρώπους, το PKK σκότωσε δύο Τούρκους αστυνομικούς, μια αντεκδίκηση γι' αυτό που χαρακτήρισε συνενοχή της Άγκυρας με τους τζιχαντιστές του Ισλαμικού Κράτους πέρα από τα σύνορα.

Η κυβέρνηση άδραξε την ευκαιρία να ξαναρχίσει τις εχθροπραξίες με το PKK, με το οποίο διαπραγματευόταν την επίλυση του κουρδικού ζητήματος εδώ και τρία χρόνια. Η Άγκυρα ακόμη δεν έχει απαντήσει με ουσιαστικό τρόπο στην επίθεση αυτοκτονίας του Ισλαμικού Κράτους σε διαδήλωση του HDP στην Άγκυρα τον περασμένο μήνα, που σκότωσε 102 ανθρώπους.

Ο κ. Ερντογάν και το AKP προτίμησαν να προχωρήσουν σε εικασίες για το αν το PKK βομβάρδισε τους πολίτες συμμάχους του και σε κηρύγματα πως αυτά συμβαίνουν όταν απομακρύνεται κανείς από τη μονοκομματική κυβέρνηση. Η αντιπαράθεση με το PKK οξύνθηκε. Το HDP στιγματίστηκε ως τρομοκρατικό.

Οι δημοσκοπήσεις είπαν κατά κανόνα πως η τακτική δεν ήταν αποτελεσματική. Αλλά φαίνεται πως ήταν. Το AKP κέρδισε και πάλι πάνω από τρία εκατομμύρια ψήφους, κυρίως από ακροδεξιούς Τούρκους εθνικιστές, αλλά επίσης από ευσεβείς σουνίτες Κούρδους, μειώνοντας τις ψήφους του HDP. Ο Αχμέτ Νταβούτογλου, η επιλογή του κ. Ερντογάν για πρωθυπουργό, συνόψισε τα πάντα σε ένα μονολεκτικό tweet: Elhumdilullah (Δόξα τω θεώ).

Αλλά πέραν του προσωπικού θριάμβου του προέδρου Ερντογάν, το ερώτημα τώρα είναι το κατά πόσον μία Τουρκία διαλυμένη από τον διχασμό, και με μία εθνικοθρησκευτική διαμάχη ανάμεσα στη Συρία και το Ιράκ να ξεχύνεται στα σύνορά της, είναι κυβερνήσιμη.

Το AKP κέρδισε και πάλι μία απόλυτη πλειοψηφία. Δεν θα έχει, ωστόσο, τα νούμερα που χρειαζόταν ο κ. Ερντογάν ώστε να αλλάξει το σύνταγμα από κοινοβουλευτική δημοκρατία στη μονοπρόσωπη προεδρική διακυβέρνηση στην οποία σε κάθε περίπτωση στοχεύει. Η παρατήρηση του κ. Νταβούτογλου ότι «σήμερα είναι μία ημέρα νίκης αλλά επίσης και μία ημέρα σεμνότητας», πιθανώς δεν απαντά στο γούστο του.

Ο πρόεδρος και πρωθυπουργός πριν τρεις θητείες παραμένει η πιο σημαντική φιγούρα της Τουρκίας, αλλά αυτό δεν θα είναι ούτε για το δικό του ούτε για το καλό της Τουρκίας, αν συνεχίσει να διχάζει τον λαό του. Ήταν ο κ. Ερντογάν που έφερε την Τουρκία πιο κοντά στην Ευρώπη. Ήταν εκείνος, επίσης, που έφερε τη χώρα πιο κοντά από ποτέ στην επίλυση του κουρδικού ζητήματος -κάνοντας πίσω όταν έκρινε ότι η εκλογική δυναμική ήταν εναντίον του. Τώρα που το AKP έχει αποκαταστήσει την πλειοψηφία του, μια εξαιρετική πολιτική ικανότητα είναι απαραίτητη προκειμένου να μη διαλυθεί η Τουρκία.

Το φιλοκουρδικό HDP κατάφερε να ξαναμπεί στο κοινοβούλιο. Καθώς ταραχές και μάχες συνεχίζονταν σε όλο το κυρίως κουρδικό νοτιοανατολικό τμήμα της Τουρκίας, αυτό ήταν ανακουφιστικό. Προσφέρει την ευκαιρία να διευθετηθεί αυτό το ζήτημα στη βουλή της Άγκυρας, παρά στα βουνά του βόρειου Ιράκ, όπου το PKK έχει τις βάσεις του στα μετόπισθεν, ή σε κουρδικές πόλεις μέσα στη χώρα, οι οποίες ήδη καίγονται.

© The Financial Times Limited 2015. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation