Munchau: Η μοίρα της Ελλάδας στα χέρια του Τσίπρα

Ολα πλέον εξαρτώνται από τον Αλέξη Τσίπρα. Ο Ελληνας πρωθυπουργός θα αποφασίσει σύντομα αν θέλει ή όχι μια συμφωνία που θα επιτρέψει στην Αθήνα να εξυπηρετήσει το χρέος της. 

Εάν πει "όχι", η Ελλάδα θα χρεοκοπήσει. Σε αυτό το σημείο, είναι πιθανό να αποχωρήσει και από την ευρωζώνη. 

Τι θα έπρεπε να κάνει; Τους πολιτικούς του περιορισμούς τους ξέρει ο ίδιος. Εγώ θα επικεντρωθώ στα οικονομικά. Η σύντομη απάντηση είναι: εάν η συμφωνία είναι λογική, θα πρέπει να δεχτεί. Οπότε, πού χαράσσονται τα όρια μεταξύ λογικού και παράλογου;

Η σκληρή απάντηση είναι ό,τι χρειαστεί για να μπει τέλος στην αβεβαιότητα. Κανένας επενδυτής δεν θα βάλει τα λεφτά του στην Ελλάδα όσο υπάρχει η απειλή του Grexit. 

Για να είναι βιώσιμη μια συμφωνία, θα πρέπει να μειώνει την πιθανότητα Grexit στο μηδέν. Το ίδιο ισχύει και για τις πολιτικές που απαιτούνται εάν ο κ. Τσίπρας πει "όχι". Την ίδια μέρα θα χρειαστεί ένα υπέροχο οικονομικό σχέδιο. 

Οπότε ποια οικονομικά κριτήρια θα πρέπει να θέσει για να αξιολογήσει την προσφορά; 

Το πιο σημαντικό σημείο της συμφωνίας αφορά τη δημοσιονομική προσαρμογή που ζητούν οι δανειστές να αναλάβει η Ελλάδα. Η κρίσιμη μεταβλητή είναι το πρωτογενές πλεόνασμα - ουσιαστικά τα χρήματα που έχει η χώρα για την εξυπηρέτηση του χρέους της. Δεν υπάρχει ένα αντικειμενικά σωστό ή λανθασμένο μέγεθος. Ομως η εμπειρία δείχνει ότι τα μεγάλα πρωτογενή πλεονάσματα δεν είναι πολιτικά βιώσιμα. Η αβεβαιότητα για την προηγούμενη συμφωνία μεταξύ της Αθήνας και των δανειστών ήταν που έφερε τον ΣΥΡΙΖΑ στην εξουσία.  

Πρόσφατα άκουσα έναν ειδικό στο ζήτημα να ισχυρίζεται ότι ένα πρωτογενές πλεόνασμα της τάξεως του 2,5% είναι αρκετό. Οι Ελληνες έχουν απαιτήσει 1,5% που είναι ένα λογικό σημείο εκκίνησης για συζητήσεις. Ενα από τα επονομαζόμενα non papers που κυκλοφορούν μεταξύ των διαπραγματευτών κάνει λόγο για 3,5% που μου φαίνεται υπερβολικά υψηλό. Το πρωτογενές πλεόνασμα ύψους 4,5% που απαιτούνταν από το 2016 και μετά στην προηγούμενη δανειακή συμφωνία, είναι ξεκάθαρη κοροϊδία. 

Οι λανθασμένοι ελληνικοί χειρισμοί έφεραν την κρίση του 2010, αλλά οι δανειστές ευθύνονται για το υφιστάμενο χάος, επιμένοντας σε ένα οικονομικά παράλογο πρόγραμμα προσαρμογής. Δεν έλαβαν υπόψη το γεγονός ότι η Ελλάδα είναι μια σχετικά κλειστή οικονομία. Αυτό σημαίνει ότι το μεγαλύτερο μέρος του ΑΕΠ παράγεται και καταναλώνεται εντός αυτής. Εάν πιέσεις μια τέτοια οικονομία σε υπερβολική λιτότητα κατά τη διάρκεια ύφεσης, παραμένει παγιδευμένη. Το κλειδί για την οικονομική ανάκαμψη έπρεπε να είναι το τέλος της λιτότητας. Γι' αυτό και ούτε το Grexit είναι απαραιτήτως λύση, διότι ενδέχεται να επιφέρει επιπλέον δημοσιονομική προσαρμογή. Η Ελλάδα, αποκομμένη από τις διεθνείς αγορές κεφαλαίων, δεν θα μπορεί να εμφανίσει έλλειμμα.

Αυτό που θα έπρεπε να συμβεί τώρα είναι αυτό που θα έπρεπε να συμβεί το 2010 και το 2012, όταν συμφωνήθηκαν οι δύο ελληνικές διασώσεις. Θα έπρεπε να επιτραπεί στην Αθήνα να χρεοκοπήσει. Αντί αυτού, οι πιστωτές πρόσφεραν μια ανορθόδοξη συμφωνία: σε βοηθάμε να ρολάρεις το χρέος σου, θα εμφανίσεις υπερβολικά πρωτογενή πλεονάσματα στο μέλλον.

Τι θα συνέβαινε αν στον κ. Τσίπρα παρουσιαζόταν ξανά μια τέτοια επιλογή και δεχόταν; Η Ελλάδα θα επιβίωνε αυτό το καλοκαίρι χωρίς χρεοκοπία, αλλά θα χρειαζόταν ένα τρίτο πρόγραμμα βοήθειας, εν μέρει επειδή τα οικονομικά της έχουν επιδεινωθεί από τον Ιανουάριο. Η πιθανότητα εκτροχιασμού μιας τέτοιας διαδικασίας σε κάποια χρονική στιγμή είναι υψηλή. Το ίδιο υψηλή είναι η πιθανότητα να το γνωρίζουν αυτό οι επενδυτές.

Γι' αυτό εμφανίζομαι σκεπτικός απέναντι σε έναν ακόμη γύρο παράτασης και προσποίησης, στον οποίο κυβερνήσεις ή τράπεζες δίνουν δάνεια γνωρίζοντας ότι δεν θα αποπληρωθούν ποτέ. Πριν από έναν χρόνο, δούλεψε το κόλπο. Οι επενδυτές καταλήφθηκαν από ευφορία και η Ελλάδα επανέκτησε πρόσβαση στις αγορές ενώ εμφάνισε θετικό ρυθμό ανάπτυξης. Ομως όντως πιστεύουν ότι μπορούν να επαναλάβουν το κόλπο;

Αμφιβάλλω. Βλέπω τρία αξιόπιστα σενάρια ανάκαμψης: Πρώτον, η Ελλάδα θα μπορούσε να διασφαλίσει μια αξιόπιστη συμφωνία, με λογικό πρωτογενές πλεόνασμα. Για να συμβεί κάτι τέτοιο, θα χρειαστεί πολιτική στήριξη από τον κ. Τσίπρα, την ελληνική βουλή και την ελληνική κοινωνία.

Ενα δεύτερο σενάριο θα ήταν να επιτραπεί στην Ελλάδα να χρεοκοπήσει, με τους δανειστές να σταματούν τις πρόσθετες εκταμιεύσεις προς τη χώρα και την ευρωζώνη να αναλαμβάνει την τύχη των ελληνικών τραπεζών. Εάν οι ελληνικές τράπεζες δεν ελέγχονται από εγχώριες δυνάμεις και δεν έχουν την εγγύηση της κυβέρνησης, δεν υπάρχει τρόπος η Ελλάδα να εξαναγκαστεί να αποχωρήσει από την ευρωζώνη. Αλλωστε τυχόν κατάρρευση του ελληνικού τραπεζικού συστήματος θα ήταν η αιτία που θα οδηγούσε σε Grexit.

Τέλος, ένας ακόμη τρόπος για να ξεφορτωθεί κανείς τις ελληνικές ανησυχίες θα ήταν το ίδιο το Grexit. Δεν είμαι υπέρ αυτής της επιλογής. Ομως οι πιστωτές θα πρέπει να γνωρίζουν ότι τίποτα δεν είναι πιο παράλογο από το να επιβάλουν περαιτέρω λιτότητα.

© The Financial Times Limited 2015. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation