Gazprom: Στρατηγικός «ρεαλισμός» για τον τουρκικό αγωγό

Η ανακοίνωση του Ρώσου προέδρου Vladimir Putin τον Δεκέμβριο ότι η Gazprom ακυρώνει το έργο 50 δισ. δολ. για τον αγωγό South Stream που θα μετέφερε το ρωσικό φυσικό αέριο μέσω της Μαύρης Θάλασσας και της Βουλγαρίας στην «καρδιά» της Ε.Ε., εξέπληξε και προβλημάτισε τους δυτικούς παρατηρητές.

Ήταν σημάδι ότι οι δυτικές κυρώσεις λόγω Ουκρανίας έχουν καταστήσει αδύνατο την χρηματοδότηση του έργου; Ή μήπως γύρισαν εναντίον της Ευρώπης τα ρυθμιστικά εμπόδια στον αγωγό; 

Η δήλωση του κ. Putin ότι το ρωσικό μονοπώλιο θα προτιμήσει να κατασκευάσει αντ’ αυτού έναν αγωγό στην Τουρκία που θα μεταφέρει φυσικό αέριο στα ευρωπαϊκά σύνορα, θεωρήθηκε απλώς παρηγοριά. Δύο μήνες αργότερα, όμως, το σχέδιο κατασκευής εναλλακτικού αγωγού μέσω Τουρκίας μοιάζει απολύτως σοβαρό. Η αλλαγή του South Stream με το “Turkish Stream” δείχνει επίσης να καθρεφτίζει έναν θεμελιώδη –και ίσως θετικό- επαναπροσανατολισμό της εξαγωγικής στρατηγικής της Gazprom. 

Ο Alexei Miller, διευθύνων σύμβουλος της Gazprom, προκάλεσε μια ακόμη έκπληξη τον περασμένο μήνα. Είπε στον αντιπρόεδρο ενεργειακής ενοποίησης της Κομισιόν, Maros Sefcovic, ότι η Gazprom μέσα σε λίγα χρόνια θα σταματήσει να διοχετεύει αέριο μέσω της Ουκρανίας (που σήμερα μεταφέρει το 40% του ρωσικού αερίου στην Ευρώπη και την Τουρκία- και θα χρησιμοποιήσει αντί αυτού τον τουρκικό αγωγό. Αν οι ευρωπαίοι εταίροι της Gazprom συνεχίζουν να θέλουν το προϊόν, δήλωσε, θα πρέπει να φροντίσουν για τους δικούς τους αγωγούς που θα μεταφέρουν το αέριο από τα τουρκο-ελληνικά σύνορα. 

Ο South Stream, θα έδινε επίσης την δυνατότητα στην Gazprom να παρακάμψει εντελώς την Ουκρανία, καθώς εξαιτίας τσακωμών με το Κίεβο, η Μόσχα διέκοψε δύο φορές την παροχή στην γειτονική της χώρα το 2006 και 2009, πλήττοντας και τους πελάτες στην δυτική Ευρώπη. Μετά την κηλίδωση της φήμης της ως αξιόπιστου προμηθευτή, η Gazprom αποφάσισε ότι η ουκρανική διαδρομή είναι πολύ προβληματική. 

Αλλά η μεγάλη ανατροπή εδώ είναι ότι η Gazprom επί πολλά χρόνια έκανε την –πολιτικά υποκινούμενη όπως έδειχνε, και πολύ δαπανηρή- προσπάθεια να αποκτήσει την κατοχή όλης της αλυσίδας από το πηγάδι μέχρι τον καταναλωτή, με κατασκευή ή αγορά μέσων μεταφοράς εντός της Ε.Ε. 

Επέμενε ακόμη και μετά την υιοθέτηση του Τρίτου Ενεργειακού Πακέτου στις Βρυξέλλες, που απελευθέρωσε την αγορά και αποφάσιζε ότι οι προμηθευτές φυσικού αερίου δεν μπορούν να κατέχουν συστήματα διανομής και που η Μόσχα θεώρησε ότι στοχεύει απευθείας στην Gazprom. Έδωσε σκληρή μάχη για να εξαιρεθεί ο South Stream από ρυθμίσεις που θα την υποχρέωναν να επιτρέπει σε άλλους προμηθευτές να χρησιμοποιούν επίσης τον αγωγό. 

Το ότι εγκατέλειψε αυτή την μάχη τον Δεκέμβριο, σύμφωνα με το Oxford Institute for Energy Studies, σηματοδότησε μια «ριζική αλλαγή» στην εξαγωγική στρατηγική. Σε ένα ακόμη σημάδι για την μεταστροφή ήλθε όταν ο ρωσικός προμηθευτής στα τέλη του 2014 εγκατέλειψε την προσπάθεια να πείσει την Ε.Ε. να επιτρέψει την πλήρη χρήση του αγωγού Opal στην Γερμανία. 

Λίγες ημέρες μετά την ακύρωση του South Stream, επιπλέον, εγκατέλειψε την προγραμματισμένη ανταλλαγή ενεργητικών με την γερμανική BASF, που θα της έδινε τον έλεγχο μιας κορυφαίας γερμανικής επιχείρησης εμπορίας. 

Ο εμπειρογνώμονας Jonathan Stern του OIES, σχολιάζει ότι ο αγωγός προς την Τουρκία και τα ελληνικά σύνορα, είναι εμπορικά λογικός. «Η Τουρκία είναι η δεύτερη μεγαλύτερη αγορά για τις εξαγωγές της Gazprom… Είναι η μόνη μεγάλη αγορά που επεκτείνεται που έχει στην Ευρώπη.» Τέλος, η συμφωνία με την Κίνα για την παροχή φυσικού αερίου πέρσι, είναι εξίσου λογική, τονίζει, μολονότι φαίνεται ότι το Πεκίνο έδωσε πολύ σκληρή μάχη για την διατίμηση. 

Εν τω μεταξύ, για να γίνονται παραδόσεις μόνο στα ελληνικά σύνορα, θα πρέπει να αναγνωριστούν οι κανόνες της Ε.Ε. και να εξισωθεί η Gazprom με όλους τους άλλους προμηθευτές της Ευρώπης, έστω κι αν παραμένει μακράν ο μεγαλύτερος προμηθευτής. 

Ο κ. Stern σχολιάζει ότι για την αλλαγή της διαδρομής από την Ουκρανία στην Τουρκία, μέσα σε λίγα χρόνια, το ρωσικό μονοπώλιο θα πρέπει να επαναδιαπραγματευτεί μακροχρόνια συμβόλαια τα οποία αλλιώς θα ίσχυαν για πολλά χρόνια ακόμη, και να τα εναρμονίσει με τους νέους ενεργειακούς κανόνες της Ε.Ε. 

Όμως η Gazprom μπορεί να μην αξιοποιήσει όλη την παραγωγική της δυνατότητα μέσω Τουρκίας και η ουκρανική διαδρομή μπορεί να συνεχιστεί. Κάποιοι πελάτες μπορεί να μην θελήσουν να κάνουν έργα για να φτάσουν μέχρι τα ελληνικά σύνορα και να ψάξουν για εναλλακτικές πηγές όπως υγροποιημένο φυσικό αέριο από αλλού. Αλλοι μπορεί να επιμείνουν να λαμβάνουν το αέριο μέσω Ουκρανίας αλλά να κλείσουν την επίσημη παράδοση του προϊόντος στα ρωσο-ουκρανικά σύνορα, μεταθέτοντας την νομική ευθύνη της παράδοσης στο Κίεβο και την Ε.Ε. για την μεταφορά μέσω Ουκρανίας. 

Η έλευση του στρατηγικού ρεαλισμού στην Gazprom θα έπρεπε να εμπνεύσει μια επαναξιολόγηση της εταιρίας, που παραμένει μια από τις πλέον υποβαθμισμένες επιχειρήσεις στον πλανήτη. Μολονότι διαθέτει το ένα πέμπτο από τα διεθνή αποθέματα φυσικού αερίου, η μετοχή της διαπραγματεύεται στις μόλις τρεις φορές έναντι των προβλεπόμενων κερδών. 

Με δεδομένη όμως την στενή σχέση της εταιρίας με το ρωσικό κράτος, θεωρείται σχεδόν απίθανο να βελτιωθεί η αποτίμηση αν δεν εξομαλυνθούν οι σχέσεις με την Δύση. Και για την ώρα αυτή παραμένει μακρινή προοπτική.

© The Financial Times Limited 2015. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation