Λίγες οι επιλογές για τη μείωση του ελληνικού χρέους

Κρίνοντας εκ των υστέρων, οι ενδείξεις ήταν δυσοίωνες. Την ημέρα που η Ελλάδα έκανε την πανηγυρική επιστροφή της στις διεθνείς αγορές τον Απρίλιο του 2014, ακτιβιστές ενεργοποίησαν εκρηκτικό μηχανισμό σε αυτοκίνητο έξω από την κεντρική τράπεζα στην Αθήνα.

Κανένας δεν τραυματίστηκε, αλλά η έκρηξη θεωρήθηκε «ανταποδοτικό» χτύπημα στην πώληση δισεκατομμυρίων ευρώ σε φρεσκοτυπωμένο κρατικό χρέος και διαμαρτυρία για τα διαρκή δεσμά που τύλιγαν την Ελλάδα στο πλαίσιο της διάσωσης από τους διεθνείς πιστωτές.

Το δανειακό βάρος της Ελλάδας αντιστοιχεί σήμερα στο 177% του ΑΕΠ της επίπεδο που πολλοί οικονομολόγοι θεωρούν μη βιώσιμο. Η δυσαρέσκεια για την ασφυκτική λιτότητα που απαιτείται για την εξυπηρέτηση του χρέους έχει ανεβάσει το ριζοσπαστικό αριστερό κόμμα ΣΥΡΙΖΑ, που υπόσχεται αναδιάρθρωση χρέους, στην πρώτη θέση των δημοσκοπήσεων εν όψει των πρόωρων εκλογών στις 25 Ιανουαρίου.

Σύμφωνα με το ελληνικό website αναλύσεων Macropolis, σχεδόν τα μισά από τα συνολικά δάνεια που έδωσαν στην Αθήνα η ευρωζώνη και το ΔΝΤ στο πρόγραμμα διάσωσης του 2010 χρησιμοποιήθηκαν για την εξυπηρέτηση του χρέους.

Ο ΣΥΡΙΖΑ δηλώνει ότι θέλει να διαγραφεί τουλάχιστον το ένα τρίτο του συνολικού ελληνικού χρέους. Όμως ακόμη δεν έχει παρουσιάσει το πώς θα γίνει αυτό, ενώ η χώρα θα παραμένει παράλληλα στην ευρωζώνη. Δηλώνει επίσης ότι θα τηρήσει τις δανειακές υποχρεώσεις προς τους ιδιώτες επενδυτές.

Πράγματι, οι υπουργοί Οικονομικών της ευρωζώνης συμφώνησαν τον Νοέμβριο του 2012 να μελετήσουν πρόσθετη ανακούφιση από το χρέος για την Ελλάδα, εφόσον κατάφερνε πρωτογενές πλεόνασμα, δηλαδή πλεόνασμα πριν τις πληρωμές τόκων, όπως και έγινε τα δύο τελευταία χρόνια, και εφόσον συμμορφωνόταν στις δεσμεύσεις λιτότητας και μεταρρυθμίσεων.

Τι περιθώρια υπάρχουν όμως για να μειωθεί το δανειακό βάρος της Ελλάδας;

Η περσινή έξοδος στις διεθνείς αγορές της επέτρεψε να δανειστεί με επιτόκιο κάτω του 5%, αλλά το κόστος δανεισμού έχει εκτιναχθεί τις τελευταίες εβδομάδες, καθώς αυξάνονται οι ανησυχίες για τη χώρα. Πέρσι το καλοκαίρι, η ελληνική κυβέρνηση είχε τη δυνατότητα να δανειστεί χρήματα για τρία χρόνια με επιτόκιο 3,5%. Τώρα το επιτόκιο 3ετούς δανεισμού έφτασε έως και το 13,5%.

Το ελληνικό χρέος που κατέχουν ιδιώτες επενδυτές έχει σε μεγάλο βαθμό αντικατασταθεί από χρέος προς τον επίσημο τομέα και η επιστροφή των Αθηνών στις αγορές ήταν βραχύβια. Έχασε την πρόσβαση τον Οκτώβριο, αποτρέποντας τα σχέδια για νέες εκδόσεις.

Οι ελληνικές τράπεζες διέθεσαν σχεδόν 30 δισ. ευρώ σε νέα ομόλογα τον Δεκέμβριο του 2012, σε ένα σχέδιο επαναγοράς που είχε τη σύμφωνη γνώμη των διεθνών πιστωτών και μείωσε το δανειακό βάρος της χώρας κατά περίπου €20 δισ., αλλά συνεχίζουν να έχουν το μεγαλύτερο κομμάτι των βραχυπρόθεσμων εκδόσεων του κράτους, που ανέρχεται σε περίπου €15 δισ. εντόκων γραμματίων, τα οποία μετακυλίονται σε μηνιαίες δημοπρασίες.

Οι τέσσερις μεγάλες τράπεζες της Ελλάδας εκτιμάται ότι κατέχουν 2 δισ. ευρώ σε εκδόσεις νέων ομολόγων και επιπλέον 4-4,5 δισ. ευρώ σε νέα ομόλογα που δημιουργήθηκαν μετά το swap του 2012.

Συνολικά, οι επενδυτές του ιδιωτικού τομέα κατέχουν λιγότερο από το 15% του δανειακού βάρους. Σε αυτούς περιλαμβάνονται επενδυτές όπως η Capital Group, η οποία κατέχει ομόλογα τα οποία αναδιαρθρώθηκαν, fund managers όπως η Carmignac Gestion, που συμμετείχε στην πώληση νέων χρεογράφων, καθώς και επενδυτές που κρατούν ομόλογα τα οποία υπόκεινται στο διεθνές δίκαιο και αρνήθηκαν να συμμετάσχουν στο swap.

Τα τρία τέταρτα περίπου του ελληνικού δημοσίου χρέους -ή περίπου €270 δισ. σε σύνολο €317 δισ.- βρίσκονται στα χέρια του επίσημου τομέα: του ταμείου διασώσεων της ευρωζώνης EFSF, της ΕΚΤ, καθώς και του ΔΝΤ, σύμφωνα με στοιχεία του ΔΝΤ.

Από τα €270 δισ., στάση πληρωμής για τα €24 δισ. που είναι το χρέος προς το ΔΝΤ, θεωρείται το απόλυτο ταμπού, ακόμη και για τον ΣΥΡΙΖΑ.

Το χρέος που κατέχουν η ΕΚΤ και οι εθνικές κεντρικές τράπεζες είναι €54 δισ. Η ΕΚΤ δεν είναι σε θέση να προσφέρει κάποια ανακούφιση, γιατί θα αντιστοιχούσε σε χρηματοδότηση εθνικής κυβέρνησης, που δεν επιτρέπεται. Σε κάθε περίπτωση, αυτά τα δάνεια είναι ουσιαστικά απαλλαγμένα τόκων, δεδομένου ότι η ευρωζώνη δέχτηκε να επιστρέψει στην Αθήνα τα όποια κέρδη από αυτούς του τίτλους.

Έτσι απομένουν τα χρέη προς την ευρωζώνη που έχουν τη μορφή των διακρατικών δανείων και των ομολόγων που έχει το EFSF. Η Ε.Ε. έχει ήδη ελαφρύνει το βάρος αυτών των χρεών για την Αθήνα, μειώνοντας τα επιτόκια και παρατείνοντας τις λήξεις.

Σύμφωνα με ανάλυση των επιλογών που πραγματοποίησε το think-tank Bruegel, μειώνοντας τους τόκους στα 53 δισ. ευρώ των διακρατικών δανείων, σε επίπεδο που αντιστοιχεί σε αυτό του μέσου τριμηνιαίου κόστους δανεισμού της κάθε κυβέρνησης της ευρωζώνης, θα μειωθεί το δανειακό βάρος κατά 3,4% του ΑΕΠ ως το 2050 (σε καθαρή παρούσα αξία). Μια πρόσθετη 10ετής παράταση αποπληρωμής θα φέρει μείωση επιπλέον 4,5% του ΑΕΠ.

Στα δάνεια €142 δισ. προς το EFSF, η Ελλάδα πληρώνει μόνο 1 μονάδα βάσης πάνω από το κόστος δανεισμού του ταμείου διασώσεων, οπότε δεν υπάρχουν πολλά περιθώρια πτώσης των επιτοκίων. Αλλά μια 10ετής παράταση στη διάρκεια αποπληρωμής θα μειώσει το βουνό του χρέους κατά επιπλέον 8,1% του ΑΕΠ.

Ολες μαζί, αυτές οι παραχωρήσεις θα περιορίσουν το δανειακό βάρος της Ελλάδας μόνο στο 160% του ΑΕΠ περίπου, μέγεθος που απέχει πολύ από τον στόχο του ΣΥΡΙΖΑ.

Οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι θεωρούν ότι το συνολικό μέγεθος έχει μικρότερη σημασία, όταν οι δόσεις είναι μικρές και επεκτείνονται σε διάστημα πολλών δεκαετιών.

Οι υπόλοιπες επιλογές, όπως τα φθηνά δάνεια με σταθερό επιτόκιο ή μια πολύ πιο δραστική διαγραφή χρεών του τύπου του Paris club, θα επιβάλουν άμεσες ζημίες στους πιστωτές και θα είναι αδύνατον να τις καταπιούν οι εταίροι της Ελλάδας στην ευρωζώνη.

© The Financial Times Limited 2015. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation