Η Ελλάδα δείχνει το αδιέξοδο της πολιτικής Μέρκελ

Για τη Γερμανίδα καγκελάριο Άγκελα Μέρκελ το 2015 έχει ήδη ξεκινήσει με ασυνήθιστες και ποικίλες πιέσεις:  ενοχλητική διαμάχη για το ενδεχόμενο εξόδου της Ελλάδας από το ευρώ, εντάσεις αναφορικά με την πιθανότητα νέου γύρου νομισματικής χαλάρωσης από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, αδυσώπητη μάχη για τη σταθεροποίηση στην Ουκρανία και μία φονική επίθεση στο Παρίσι που εγείρει ερωτήματα για το Ισλάμ, τη μετανάστευση και την τρομοκρατία ανά την Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένης της Γερμανίας.

Μετά από μία δεκαετία στην καγκελαρία, θα μπορούσε το 2015 να είναι η χρονιά όπου ο πιο ισχυρός ηγέτης της Ευρώπης τελικά θα σκοντάψει;

Όσοι αμφισβήτησαν τη Μέρκελ διαψεύσθηκαν κατ’ επανάληψη τα τελευταία χρόνια. Παρ' όλα αυτά, φαίνεται όλο και πιο έντονα πως η προσέγγιση βήμα-βήμα που την εξυπηρέτησε τόσο καλά την τελευταία δεκαετία έχει φτάσει στα όριά της. Για να αντιμετωπίσει τις μεγαλύτερες πολιτικές προκλήσεις μπορεί τώρα να χρειαστεί να πάρει πιο επικίνδυνες αποφάσεις.

Επιφανειακά, όλα δείχνουν καλά. Η στήριξη στο συνασπισμό CDU/CSU της καγκελαρίου παραμένει εξίσου υψηλή, όσο ήταν όταν κέρδισε την τρίτη εκλογική αναμέτρηση, το Σεπτέμβριο του 2013. Οι σοσιαλδημοκράτες, οι εταίροι της στον κυβερνητικό συνασπισμό, δεν αποτελούν άμεση απειλή. Η διακυβέρνησή της στην οικονομία είναι ασφαλής, με μία ήπια στροφή προς το κέντρο σε ζητήματα όπως η πυρηνική ενέργεια και ο κατώτατος μισθός.

Έχει ήδη αλλάξει λίγο αυτή την ήπια προσέγγιση τις τελευταίες ημέρες με μία αξιοσημείωτη μεταβολή στο θέμα της μετανάστευσης. Στο μήνυμά της για τη νέα χρονιά, καταδίκασε ως ρατσιστές την Pegida, την ξενοφοβική ένωση «Πατριώτες Ευρωπαίοι εναντίον της Ισλαμοποίησης της Δύσης». Αυτό το ηχηρό μήνυμα χειροκροτήθηκε από το κέντρο. Ο πολιτικός κίνδυνος όμως είναι πώς θα ανοίξει το πεδίο στα δεξιά κόμματα σε μία περίοδο όπου εντείνεται ο λαϊκισμός στην Ευρώπη και μπορεί να ενταθεί περαιτέρω μετά την τρομοκρατική επίθεση στο γαλλικό σατιρικό περιοδικό Charlie Hebdo. Η άνοδος του βρετανικού Κόμματος της Ανεξαρτησίας δείχνει πόσο γρήγορα μπορούν να αναπτυχθούν οι αντιμεταναστευτικές δυνάμεις.

Οι επιδόσεις της Α. Μέρκελ στην εγχώρια οικονομία δείχνουν αδιαμφισβήτητες, καθώς τα τελευταία στοιχεία καταγράφουν ρεκόρ για την απασχόληση. Η υποχώρηση στις τιμές του πετρελαίου ενισχύουν τις καταναλωτικές δαπάνες.

Οι εκλογές αυτό το μήνα στην Ελλάδα και η συνεπακόλουθη συζήτηση για το ενδεχόμενο Grexit όμως υπενθυμίζουν στους Γερμανούς ότι η κρίση της ευρωζώνης δεν έχει απομακρυνθεί. Το περιοδικό Der Spiegel προκάλεσε καταιγίδα μεταδίδοντας ότι η Μέρκελ είναι έτοιμη για αποχώρηση της Ελλάδας από την ευρωζώνη εάν ο ακροαριστερός ΣΥΡΙΖΑ κερδίσει στις εκλογές της 25ης Ιανουαρίου και απαιτήσει παράλογες οικονομικές υποχωρήσεις. Αξιωματούχοι αρνούνται ότι υπάρχει αλλαγή πολιτικής, αλλά άφησαν την εντύπωση ότι κάτι σχεδιάζεται. Έτσι, δημιουργήθηκε το δυσάρεστο συναίσθημα ότι η Γερμανία θέλει να τρομάξει τους Έλληνες για να μην ψηφίσουν ΣΥΡΙΖΑ.

Η συζήτηση για το Grexit επισημαίνει το γεγονός ότι ενώ έχουν περάσει πέντε χρόνια με την πεισματική πολιτική διαχείρισης της κρίσης από την Α. Μέρκελ, έχει προς το παρόν αποτραπεί η χρηματοοικονομική κατάρρευση, αλλά δεν έχει έρθει η ανάπτυξη που χρειάζεται για να μειωθεί η ανεργία στις χώρες της ευρωζώνης που πλήττονται από τη στασιμότητα. Θα μπορούσε η Ε.Ε. να βρίσκεται σε σημείο καμπής καθώς η προσέγγιση της σταθερής πορείας φαίνεται πως οδεύει σε πολιτικό αδιέξοδο;

Η προσέγγιση που δίνει προτεραιότητα στη λιτότητα και αντιδρά στην περαιτέρω νομισματική χαλάρωση από την ΕΚΤ μπορεί να είναι δημοφιλής στο εσωτερικό της χώρας, αλλά πυροδοτεί λαϊκή οργή σε άλλες χώρες της ευρωζώνης. Στην Ισπανία, που θεωρείται μοντέλο μεταρρυθμίσεων, πρώτο έρχεται το αντικαθεστωτικό κόμμα Podemos. Στη Γαλλία, οι Γερμανοί πρέπει να συμφιλιωθούν με την άνοδο του Εθνικού Μετώπου της Μαρίν Λε Πεν.

Εάν η Α. Μέρκελ επιλέξει να υποχωρήσει στην ποσοτική χαλάρωση, θα πρέπει να βρει έναν τρόπο να την πουλήσει και στους Γερμανούς. Ακόμη και η ήπια χαλάρωση της στάσης της θα μπορούσε να  εξοργίσει τους συντηρητικούς ψηφοφόρους που φλερτάρει και το κόμμα «Εναλλακτική για τη Γερμανία» για το θέμα της μετανάστευσης.

Κοιτώντας πέρα από την ευρωζώνη, ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν προσπαθεί να υπονομεύσει την εύθραυστη συναίνεση για τις κυρώσεις που επιβλήθηκαν με τη στήριξη της Α. Μέρκελ, ώστε να τιμωρηθεί η Μόσχα για την παρέμβασή της στην Ουκρανία. Η Γερμανίδα καγκελάριος το κατάφερε λόγω της οργής από την κατάρριψη της πτήσης MH 17 των Μαλαισιανών Αερογραμμών.

Οι κυρώσεις αυτές θα πρέπει να ανανεωθούν το Μάρτιο και ο κ. Πούτιν ήδη απευθύνεται σε παλαιούς συμμάχους σε μία προσπάθεια να διχάσει την Ένωση. Για να καταφέρει η Γερμανία να κρατήσει τις κυρώσεις, η Α. Μέρκελ θα αναγκαστεί να προχωρήσει σε πιο σκληρή σύγκρουση με άλλους ηγέτες, όπως ο Πολωνός Βίκτορ Όρμπαν.

Τέλος, όπως δείχνει η τραγωδία του Charlie Hebdo, υπάρχει ο κίνδυνος του απρόοπτου. Η Α. Μέρκελ αντέδρασε καλά στη δυσάρεστη έκπληξη του 2014: την Ουκρανία. Ο τρόπος με τον οποίο διαχειρίστηκε τη μεγαλύτερη απειλή για την ευρωπαϊκή ειρήνη των τελευταίων δεκαετιών ενίσχυσε τη φήμη της. Αυτές οι κρίσεις, όμως, έχουν πλέον τέτοιο μέγεθος και βρίσκονται σε τόσο προχωρημένο στάδιο που μπορεί να μην αρκεί η καλή διαχείριση για να αντιμετωπιστούν.  

© The Financial Times Limited 2015. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation