Ο «σταλινισμός» του Ερντογάν στο Κομπάνι θα γίνει μπούμερανγκ

Για μια χώρα που καλλιέργησε τόσο έντονα τις φιλοδοξίες της μεγάλης περιφερειακής δύναμης, η Τουρκία προσφέρει ένα θέαμα αναμφισβήτητης αδυναμίας στα σύνορά της με τη Συρία, καθώς οι ανελέητοι μαχητές του Ισλαμικού Κράτους του Ιράκ και του Λεβάντε (ISIS) επιτίθενται στην πολιορκημένη κουρδική πόλη Κομπάνι.

Πιθανόν να αποδειχθεί καθοριστική στιγμή για την Τουρκία του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, του άνδρα που έχει επιβληθεί στην πολιτική όσο κανένας άλλος μετά τον Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ, ο οποίος ανασυγκρότησε τη χώρα από τα χαλάσματα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

Παρά την τοπικιστική αλαζονεία του προέδρου Ερντογάν και τη θέση της Τουρκίας ως δεύτερης μεγαλύτερης στρατιωτικής δύναμης στο ΝΑΤΟ, η νεοϊσλαμική ηγεσία της χώρας εμφανίζεται απρόθυμη ή ανίκανη να αποτρέψει το αιματοκύλισμα στο Κομπάνι, που συμβαίνει ενώ τα τανκς της βρίσκονται σε απόσταση βολής.

Αυτή η άρνηση δράσης θα έχει ως αποτέλεσμα να σαμποταριστεί το έργο ζωής του Ερντογάν για ειρήνευση με τη μεγάλη κουρδική μειονότητα της Τουρκίας. Σε αυτό θα οδηγήσει πιθανή απώλεια του Κομπάνι, καθώς οι Κούρδοι εξεγείρονται σε όλη την περιοχή, εκτιμώντας ότι η Άγκυρα όχι μόνο κάθεται και παρακολουθεί τη σφαγή των υπερασπιστών της πόλης από τους τζιχαντιστές φανατικούς του ISIS, αλλά και εμποδίζει άλλους που προσπαθούν να τους βοηθήσουν.

Παραμερίζοντας τις διαφορές στις κλίμακες, η πολιτική του Ερντογάν μοιάζει τόσο κυνική όσο με αυτήν του Στάλιν, όταν σταμάτησε τον Κόκκινο Στρατό του στις ανατολικές όχθες του Βιστούλα το 1944, ενώ οι Ναζί έσφαζαν όσους είχαν επιζήσει από την εξέγερση στη Βαρσοβία.

«Ένας σύμμαχος του ΝΑΤΟ δεν συμπεριφέρεται έτσι, όταν γίνεται κόλαση λίγα μέτρα από τα σύνορά του», φέρεται να σχολίασε κορυφαίος Αμερικανός αξιωματούχος στους New York Times.

Αντιλαμβάνονται τι κάνουν ο κ. Ερντογάν και ο διάδοχός του στην πρωθυπουργία Αχμέτ Νταβούτογλου, πρώην υπουργός Εξωτερικών και αρχιτέκτονας της ανατολικής στροφής της Τουρκίας στην εξωτερική πολιτική;

Από τότε που στράφηκαν αποφασιστικά εναντίον του Μπασάρ αλ-Άσαντ στα μέσα του 2011, καθώς το μειοψηφικό καθεστώς της Συρίας κατάργησε κάθε συζήτηση για μεταρρύθμιση και εξαπέλυσε κανονικό πόλεμο στην εμφύλια -όπως ξεκίνησε- διαμάχη με την πλειονότητα των σουνιτών της Συρίας, τόσο ο κ. Ερντογάν όσο και ο κ. Νταβούτογλου κατηγόρησαν τη Δύση ότι κάθεται στην άκρη, ενώ πεθαίνουν εκατοντάδες χιλιάδες.

Η κυβέρνησή τους άνοιξε τα σύνορά της στους μαχητές που έσπευσαν να ενταχθούν στη συριακή εξέγερση, κίνηση που κατέληξε να γίνει αγωγός για τους τζιχαντιστές.

Η Δύση, με την άρνησή της να εξοπλίσει τους μετριοπαθείς επαναστάτες τους οποίους ενθάρρυνε και μεταθέτοντας τη στήριξή της στους ουαχαμπιστές της Σαουδικής Αραβίας και των αραβικών χωρών και την Τουρκία, δημιουργώντας έτσι μια δίοδο για τους τζιχαντιστές προς τη Συρία, συνέβαλε με διαφορετικό τρόπο στην άνοδο του ISIS, που χρησιμοποίησε την επιτυχία του στη Συρία ως εφαλτήριο πίσω προς το Ιράκ.
Τώρα, ακόμη και μετά το πράσινο φως του τουρκικού κοινοβουλίου να χρησιμοποιηθούν όπλα στα σύνορα με τη Συρία και το Ιράκ, η Άγκυρα δηλώνει ότι δεν θα πρέπει να αναμένεται να δράσει μόνη της. Ο νέος υπουργός Εξωτερικών, Μεβλούτ Καβούσογλου, δήλωσε μετά από συνομιλίες με τον γ.γ. του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ και Αμερικανούς στρατιωτικούς ότι «δεν είναι ρεαλιστικό να περιμένουμε από την Τουρκία να διεξαγάγει χερσαίες επιχειρήσεις από μόνη της».

Είναι κατανοητό η Τουρκία να είναι απρόθυμη να διαθέσει στρατεύματα στις ΗΠΑ και στους συμμάχους, ενώ έχουν στήσει έναν σουνιτικό συνασπισμό που στέκεται σε εξίσου απομακρυσμένη απόσταση από τις χερσαίες επιχειρήσεις εναντίον του ISIS.

Επιπλέον, οι περισσότερες δυνάμεις από όσες έχουν εμπλακεί σε χερσαίες επιχειρήσεις (ο ιρακινός στρατός, οι μετριοπαθείς αντάρτες και οι φτωχά οπλισμένες δυνάμεις πεσμεργκά της κουρδικής περιφερειακής κυβέρνησης του Ιράκ) είτε δεν μπορούν να σηκώσουν το βάρος των περιστάσεων  είτε θεωρούνται από τη συμμαχία τρομοκρατικές (Χεζμπολά του Λιβάνου, σιιτικός στρατός του Ιράκ και το Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν PKK).

Ο κ. Ερντογάν πρόσφατα εξομοίωσε το ΡΚΚ με το ISIS, δικαιολογώντας τη σκέψη ότι ο πραγματικός λόγος που στέκεται πίσω στο Κομπάνι είναι ότι οι υπερασπιστές του ανήκουν στο κόμμα της Δημοκρατικής Ένωσης (PYD), ουσιαστικά στον συριακό κουρδικό βραχίονα του ΡΚΚ, με το οποίο η Τουρκία βρίσκεται σε πόλεμο επί 30 χρόνια.

Ωστόσο ο κ. Ερντογάν είναι εκείνος που έχει κάνει περισσότερα από όλους τους Τούρκους ηγέτες για να σταματήσει αυτή η εχθρότητα με τους Κούρδους της Τουρκίας, αψηφώντας τους ριζοσπαστικούς εθνικιστές και ανοίγοντας διάλογο με τον Αμπντουλάχ Οτσαλάν, έγκλειστο ηγέτη του PKK.

Η σκέψη ήταν να δοθεί στους Κούρδους στη νοτιοανατολική Τουρκία κάποια αυτονομία κυβέρνησης και πολιτισμική ελευθερία, συγκεντρώνοντας παράλληλα το Κουρδιστάν του Ιράκ και τα απελευθερωμένα κουρδικά καντόνια της βορείου Συρίας σε μια σουνιτοτουρκική σφαίρα, που θα λειτουργούσε ως άμυνα έναντι του τόξου του σιιτικού Ιράν προς τον Νότο, με πλοκάμια στο Ιράκ, τη Συρία και τον Λίβανο. Ο πρόεδρος Ερντογάν τα θέτει τώρα όλα σε κίνδυνο και έχει κατεβάσει τα τανκς στους δρόμους του κουρδικών πόλεων της Τουρκίας, ενώ τα τουρκικά τανκς στέκονται αμέτοχα έξω από το Κομπάνι, το οποίο, εάν και όταν πέσει, θα γίνει ισχυρό προπύργιο του ISIS στα 500 μίλια συνόρων με τη Συρία.

Επιπλέον, ορισμένες από τις δηλωμένες απαιτήσεις της Άγκυρας ακούγονται ανίσχυρες. Απαιτεί ζώνη απαγόρευσης πτήσεων, για να δημιουργήσει έναν ανάχωμα στη συριακή πλευρά των συνόρων της. Αλλά από την ώρα που οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους άρχισαν να βομβαρδίζουν στη Συρία και δηλώθηκε στις αεροπορικές δυνάμεις του Άσαντ -που σε κάθε περίπτωση στοχεύουν σε μετριοπαθείς αντάρτες και όχι στο ISIS- να μείνουν απ' έξω, ήταν σαν να δημιουργείται ζώνη απαγόρευσης πτήσεων.

Οι ηγέτες της Τουρκίας έχουν δίκιο που επιμένουν ότι η κλίκα Άσαντ αποτελεί κομμάτι του προβλήματος. Το καθεστώς Άσαντ είναι η μία από τις δύο πέτρες στον μύλο της λαϊκής, μετριοπαθούς εξέγερσης -η άλλη είναι το ISIS- και είναι δύσκολο να πειστεί η σουνιτική πλειονότητα της Συρίας να επανενεργοποιηθεί και να διεξαγάγει τον αγώνα εναντίον του ISIS, αν δεν εκδιωχθούν οι Άσαντ. Αλλά αυτά δεν είναι του παρόντος.

Ο κ. Ερντογάν και ο κ. Νταβούτογλου, που ηγούνται ενός κόμματος με κλιμακούμενο σουνιτικό ρατσισμό, δίνουν την εντύπωση ότι θεωρούν το ISIS μικρότερο κακό από το PKK ή το καθεστώς Άσαντ.

Βεβαίως η Τουρκία δεν μπορεί να λύσει μόνη της το πρόβλημα του ISIS. Αλλά με την τωρινή πολιτική της κινδυνεύει να αναθερμάνει τη διαμάχη με τους Κούρδους και το ISIS πιθανότατα θα χρησιμοποιήσει τα εδάφη τους για εκδικητικές επιθέσεις εναντίον της συμμαχίας έτσι κι αλλιώς.

Εν τω μεταξύ οι εταίροι στο ΝΑΤΟ, στις ΗΠΑ και στην Ε.Ε. θα λένε στον κ. Ερντογάν ότι πραγματικά πρέπει να διαλέξει με ποια πλευρά είναι - και το ISIS δεν σφίγγει τον κλοιό μόνο γύρω από το Κομπάνι, αλλά και γύρω από τη Βαγδάτη.

© The Financial Times Limited 2014. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation