Αντιμέτωπη με το ιαπωνικό σύνδρομο η Ευρώπη

Για τις αγορές, η πορεία της αμερικανικής οικονομίας αποτυπώνεται στα στοιχεία ανεργίας και στην αποδόση των χρηματιστηρίων. Η πορεία της βρετανικής οικονομίας αντικατοπτρίζεται στις τιμές των κατοικιών. Για να δουν την πορεία της Γερμανίας – που είναι και η κινητήριος δύναμη της ηπειρωτικής Ευρώπης – βλέπουν τη βιομηχανική της παραγωγή.

Αυτήν την εβδομάδα, το κλίμα έγινε απότομα ζοφερό. Η αιφνιδιαστική μείωση τον Αύγουστο – η μεγαλύτερη από το 2009 τόσο για τις βιομηχανικές παραγγελίες όσο και για την παραγωγή – εγείρει φόβους ότι η μεγαλύτερη οικονομία της ευρωζώνης κινείται με την όπισθεν. Αφού ανακοινώθηκαν αυτά τα στοιχεία, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο προειδοποίησε ότι υπάρχουν πιθανότητες 40% να διολισθήσει η ευρωζώνη σε νέα ύφεση. Ο γερμανικός δείκτης DAX έχει υποχωρήσει 9% σε τρεις εβδομάδες και οι μετοχές της ευρωζώνης 7%.

Η αλλαγή κλίματος εξηγεί σε μεγάλο βαθμό τη δυσφορία των αγορών παγκοσμίως αυτόν τον μήνα. Το πρώτο εξάμηνο του 2014, οι διεθνείς επενδυτές στοιχημάτιζαν στη σταδιακή ανάκαμψη των αγορών από τις πληγές που είχε αφήσει η κρίση χρέους. Ο επαναπατρισμός των κεφαλαίων επίσης ώθησε σε ανώτερα επίπεδα το ευρώ. Με την ανάπτυξη όμως να απογοητεύει πλέον και τον κίνδυνο αποπληθωρισμού να ενισχύεται, ορισμένοι επενδυτές τρέπονται σε φυγή. Τα χρηματιστηριακά αμοιβαία κεφάλαια της δυτικής Ευρώπης που παρακολουθούνται από το EPFR κατέγραψαν εκροές σε 12 από τις 13 τελευταίες εβδομάδες.

Το story ανάκαμψης της Ευρώπης αναθεωρείται και μάλιστα με δραματικό τρόπο, σε κάτι πιο σκοτεινό που έχει επιπτώσεις και στις γειτονικές οικονομίες, όπως η Βρετανία. Δεν επανεμφανίζεται η κρίση του 2013, όταν η ευρωζώνη βρέθηκε στα πρόθυρα της διάσπασης. Αντιθέτως, η Γηραιά Ήπειρος «ιαπωνοποιείται» - εισέρχεται δηλαδή σε μία κατάσταση αναιμικής ανάπτυξης και μειούμενου πληθωρισμού – και αυτό μπορεί να αποτελέσει βαρίδι για την παγκόσμια οικονομία τα επόμενα χρόνια. Εξίσου ανησυχητικό –αν όχι περισσότερο -  είναι το γεγονός ότι η αδυναμία της ευρωζώνης ίσως αντικατοπτρίζει τις ίδιες αδυναμίες που οδήγησαν στην παγκόσμια κρίση του 2007.

Η έκθεση που κοινοποιήθηκε αυτήν την εβδομάδα από τον Γιώργο Σαραβέλο της Deutsche Bank υποστηρίζει ότι για τη διεθνή οικονομία ο «ευρωκορεσμός» που δημιουργείται από τη μαζική συσσώρευση πλεονασμάτων στα ευρωπαϊκά ισοζύγια τρεχουσών συναλλαγών αποτελεί βάρος. Αν και οι πρωταθλητές των εξαγωγών ευημερούν (παρά τα τελευταία στοιχεία για τη Γερμανία), οι εισαγωγές επηρεάζονται αρνητικά από τη χρόνια αδύναμη εγχώρια ζήτηση.

«Με περίπου 400 δισ. δολ. ετησίως, το πλεόνασμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών της Ευρώπης είναι μεγαλύτερο από εκείνο που κατέγραφε η Κίνα τη δεκαετία του 2000. Εάν διατηρηθεί αυτή η τάση, θα είναι το μεγαλύτερο πλεόνασμα που έχει καταγραφεί στην Ιστορία των διεθνών κεφαλαιαγορών. Αυτό έχει σημασία» γράφει ο κ. Σαραβέλος.

Τα πρώτα χρόνια αυτού του αιώνα, η ανακύκλωση του κινεζικού πλεονάσματος σε αμερικανικά Treasuries οδήγησε στον γρίφο των ιδιαίτερα χαμηλών αποδόσεων στις ΗΠΑ (που κινούνται αντίστροφα από τις τιμές των ομολόγων). Σε αντάλλαγμα, τα χαμηλά επιτόκια πυροδότησαν την ανάπτυξη των subprime ενυπόθηκων δανείων. Τώρα, καθώς η Ευρώπη υποαποδίδει, «εκτιμούμε ότι οι τεράστιες πλεονασματικές αποταμιεύσεις της σε συνδυασμό με την επιθετική χαλάρωση από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα θα οδηγήσουν στη μεγαλύτερη εκροή κεφαλαίων στην Ιστορία των κεφαλαιαγορών» σημειώνει ο ίδιος.

Υποστηρίζει ότι εάν η ΕΚΤ προχωρήσει σε πλήρες πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης ή σε μεγάλης κλίμακας αγορές κρατικών ομολόγων, τότε οι Ευρωπαίοι επενδυτές θα στραφούν μαζικά σε τίτλους του εξωτερικού με καλύτερες αποδόσεις. Παρά το τρέχον πλεόνασμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών – που συνήθως συνηγορεί υπέρ ενός ισχυρότερου νομίσματος – ο κ. Σαραβέλος προβλέπει ότι το ευρώ θα υποχωρήσει στο 0,95 δολ. μέχρι τα τέλη του 2017 από 1,27% σήμερα.

Θα μπορούσε η Ευρώπη να γίνει εστία αποσταθεροποίησης για τη διαθνή οικονομία;

Η Ευρώπη δεν έχει έναν κρατικό μηχανισμό για να διοχετεύει αποθέματα σε αμερικανικά Treasuries. Ο προορισμός των εξαγωγών κεφαλαίου αποφασίζεται από τα εκατομμύρια επενδυτές κι έτσι ο αντίκτυπος είναι διάχυτος.

Οι συντηρητικοί Γερμανοί υποστηρίζουν ότι οι ώριμες οικονομίες με ταχύτατη γήρανση του πληθυσμού θα πρέπει να καταγράφουν πλεονάσματα και πως τα κεφάλαια θα πρέπει να ρέουν από τις προηγμένες στις – αποκαλούμενες – αναπτυσσόμενες οικονομίες. Επιπλέον, η ΕΚΤ απέχει ακόμη από την εκκίνηση ενός προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης και τα μέτρα που έχει ήδη λάβει θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε κεφαλαιακές εισροές εάν πετύχουν την αναβίωση των επενδυτικών δαπανών.

Η υπόθεση του «ευρωκορεσμού» ωστόσο έχει σημασία επειδή αποτυπώνει τα προβλήματα της Ευρώπης στην αδύναμη εγχώρια ανάπτυξη. Δείχνει ότι η επιθετική δράση από την ΕΚΤ θα έχει περιορισμένο αποτέλεσμα – και θα μπορούσε να φέρει καταστροφικά προβλήματα στον υπόλοιπο κόσμο. Ο Μάριο Ντράγκι μπορεί λοιπόν να ωθεί χαμηλότερα το ευρώ, αλλά η αποδυνάμωση του νομίσματος δεν θα αντισταθμίσει την απουσία εγχώριων διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων και δημοσιονομικής στήριξης.

Δεν υπάρχει μία συγκεκριμένη εξήγηση για τα αδύναμα στοιχεία που ανακοινώθηκαν αυτήν την εβδομάδα για τη Γερμανία. Ενδεχομένως να είναι κάτι παροδικό. Ένας καταλύτης μπορεί να είναι η νευρικότητα που έχει προκληθεί από το αδιέξοδο στις σχέσεις της Ρωσίας με τη Δύση. Η υποχώρηση του γεν, που ευνοεί τους Ιάπωνες έναντι των Ευρωπαίων εξαγωγέων, μπορεί να ήταν ένας ακόμη παράγοντας. Όμως, ίσως και να αντικατοπτρίζει τη γενική κατάρρευση της εμπιστοσύνης στην Ευρώπη – ένας «ευρωκορεσμός» ύφεσης.

© The Financial Times Limited 2014. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation