Münchau: Η τήρηση των κανόνων θα φέρει την… καταστροφή

Στην ετήσια σύνοδο κορυφής του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και της Παγκόσμιας Τράπεζας τον Οκτώβριο του 2013, ανακηρύχθηκε επισήμως η λήξη της κρίσης στην ευρωζώνη. Έναν χρόνο αργότερα, αντιλαμβανόμαστε ότι η αισιοδοξία ήταν ουτοπική: βρισκόμαστε στο 7ο έτος μιας βαθιάς ύφεσης, που αρνείται να λήξει.

Η χρονική εξέλιξη καταδεικνύει σαφείς παραλληλισμούς με το Μεγάλο Κραχ, τη βαθιά ύφεση στις ΗΠΑ. Ανακηρύχθηκε η λήξη του το 1936, όταν επιτεύχθηκαν επίπεδα οικονομικής δραστηριότητας όπως εκείνα που επικρατούσαν πριν από την κρίση. Η δημοσιονομική και νομισματική αυστηροποίηση οδήγησε σε ανανέωση της ύφεσης το 1937 και το 1938.

Στην πραγματικότητα, δεν επρόκειτο για δύο συνεχόμενες υφέσεις, όπως στα τελευταία χρόνια, ούτε στην ευρωζώνη βιώνουμε μια διπλή ύφεση, ούτε στην Ιταλία μια τριπλή. Επρόκειτο σε όλες τις περιπτώσεις για ενιαίες, μεγάλες υφέσεις, με διαλείμματα. Η ύφεση της ευρωζώνης ξεκίνησε το 2008. Εκείνο που ανακηρύχθηκε τελικά πέρσι δεν ήταν παρά ένα από αυτά τα διαλείμματα.

Σε πολλά επίπεδα, η ύφεση που ζούμε τώρα είναι χειρότερη από εκείνη πριν από 80 χρόνια. Δεν πρόκειται μόνο για ένα γιγάντιο γιογιό. Μας αφήνει για πάντα σε μια τροχιά οικονομικής παραγωγής χαμηλότερης από αυτή προ της κρίσης.

Για να επιστρέψουμε σε εκείνη την τροχιά, θα απαιτούνταν ρυθμοί ανάπτυξης υψηλότεροι από εκείνους που είχαμε στην προηγούμενη δεκαετία. Η μόνη καλή παράμετρος είναι ότι δεν κινδυνεύει η δημοκρατία. Όμως η πολιτική σταθερότητα γαλουχεί τον εφησυχασμό. Αν δεν υπάρξει μια ξεκάθαρη στρατηγική αντίδραση, η ύφεση κινδυνεύει να μετατραπεί σε μόνιμη στασιμότητα, που θα μετριέται σε γενιές, όχι σε χρόνια.

Το στοιχείο που προκάλεσε τη λήξη του Μεγάλου Κραχ ήταν η δημοσιονομική επέκταση για τη χρηματοδότηση της προετοιμασίας του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου - που δεν είναι καλό μοντέλο για μίμηση.

Ως νομισματική ένωση που είναι ευχαριστημένη πορευόμενη χωρίς κεντρικό προϋπολογισμό ή μηχανισμό μεταφοράς χρηματοδότησης, η ευρωζώνη δεν έχει δική της δημοσιονομική παραγωγική δυνατότητα. Η Γερμανία έχει λίγη, αλλά δεν θέλει να τη χρησιμοποιήσει. Η Γαλλία και η Ιταλία δεν έχουν καθόλου, αλλά θα ήθελαν να έχουν να τη χρησιμοποιήσουν. Το τελικό ποσό αυτού του παραλογισμού είναι ένα νούμερο σχεδόν μηδενικό, που προκαλεί τεράστιες διαμάχες.

Όλη τη δύσκολη δουλειά πρέπει να την κάνει η νομισματική πολιτική. Αυτό ήταν και το νόημα του καταπληκτικού Geneva Report, που συνέταξε μια ομάδα οικονομολόγων, οι οποίοι βλέπουν πραγματικό κίνδυνο μόνιμης στασιμότητας. Η σύστασή τους είναι πρόσθετη νομισματική επέκταση, που θα περιλαμβάνει ποσοτική χαλάρωση, σε συνδυασμό με μια αξιόπιστη δέσμευση ότι τα επιτόκια θα παραμείνουν χαμηλά για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα.

Η νομισματική πολιτική δουλεύει μέσω διαφόρων καναλιών. Δεν πιστεύω ότι η συναλλαγματική ισοτιμία είναι το πιο σημαντικό. Πιθανή υποτίμηση του ευρώ θα πρέπει να είναι αρκετά ακραία για να έχει σημαντική επίδραση στις ιταλικές εξαγωγές, λόγου χάρη. Οι μόνες που θα ευνοηθούν είναι οι εξαγωγές εκτός της ευρωζώνης.

Στους τελευταίους τρεις μήνες, η συναλλαγματική ισοτιμία του ευρώ στο εμπορικό καλάθι ισοτιμιών μειώθηκε κατά λιγότερο από 4% - και μάλιστα ενώ η αγορά έτρεφε προσδοκίες για μελλοντική ποσοτική χαλάρωση (QE). Όπως οι ΗΠΑ, η ευρωζώνη είναι μια μεγάλη, σχετικά κλειστή οικονομία. Η συναλλαγματική ισοτιμία δεν είναι εντελώς άσχετη, αλλά δεν είναι και ιδιαίτερα σημαντική.

Η βασική οδός μέσω της οποίας θα απέδιδε το QE είναι το αποκαλούμενο κανάλι ισορρόπησης χαρτοφυλακίων: Όταν η ΕΚΤ αγοράζει πενταετή κρατικά ομόλογα, οι πωλητές θα προσπαθήσουν να αντικαταστήσουν αυτά τα ομόλογα με χρεόγραφα που έχουν ανάλογα χαρακτηριστικά, πενταετή εταιρικά ομόλογα, για παράδειγμα. Αν συμβεί αυτό, η τιμή των ομολόγων θα ανέβει, τα επιτόκιά τους θα πέσουν και οι εταιρίες θα μπορούν ευκολότερα να αντλήσουν κεφάλαια.

Υπάρχουν κι άλλα πράγματα που μπορεί να κάνει η ευρωζώνη. Για παράδειγμα πρόγραμμα επενδύσεων ή φορολογικών ελαφρύνσεων, με χρηματοδότηση της ΕΚΤ. Και όσο γίνονται αυτά, θα πρέπει επίσης να ανασταλεί το δημοσιονομικό σύμφωνο.

Η Ιταλία και η Γαλλία σε καμία περίπτωση δεν θα μπορέσουν να ανταποκριθούν στους αυστηρούς δημοσιονομικούς στόχους, στο άμεσο μέλλον. Δυστυχώς, η συζήτηση πηγαίνει προς την αντίθετη κατεύθυνση. Ο μεγάλος φόβος στις Βρυξέλλες είναι ότι η νέα Ευρωπαϊκή Επιτροπή ίσως δεν είναι αρκετά αυστηρή στην επιβολή των κανόνων περί ελλείμματος της Συνθήκης του Μάαστριχτ. Ήταν απογοητευτικό να βλέπεις ότι οι νέοι επίτροποι δεν είχαν να προσφέρουν καμία νέα ιδέα για το πώς θα αντέξει το ευρώ, κατά τη διάρκεια των ακροάσεων διορισμού τους, την περασμένη εβδομάδα.

Η μόνη ελπίδα, όπως πάντα, θα μπορούσε να προέλθει από τις έξωθεν πιέσεις. Θα συνιστούσα στους αξιωματούχους που θα συγκεντρωθούν στην Ουάσιγκτον αυτήν την εβδομάδα για τη φθινοπωρινή σύνοδο του ΔΝΤ και της Παγκόσμιας Τράπεζας να ζητήσουν λεπτομέρειες για τη στρατηγική της ευρωζώνης - αν υπάρχουν.

© The Financial Times Limited 2014. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation